انصاف توانمندی منشی است که ما را وا میدارد صادق و با سعه صدر باشیم و عادلانه رفتار کنیم. کودکانی که این صفت را دارند مطابق قوانین بازی عمل میکنند. نوبت را رعایت میکنند، در مسایل مختلف با دیگران شریک میشوند، و قبل از قضاوت کردن با گشادهرویی به تمام جنبههای مسئله گوش میدهند. به همین دلیل زندگی آنها اخلاقی است. این توانمندی منشی همان چیزی است که توجه کودکان به مسائل اخلاقی را پررنگ میکند: آنها این شجاعت را دارند که از کسانی که با بیانصافی با آنها رفتار شده، جانبداری کنند و همچنین خواهان آن باشند که با تمامی مردم- صرف نظر از نژاد، فرهنگ، ظاهر، جنسیت، موقعیت اقتصادی، توانایی، یا مذهب- به طور یکسان و عادلانه رفتار شود و آنها این کار را میکنند. کودکی که انصاف را میآموزد، از بردباری بیشتری برخوردار میشود و بسیار متمدنتر، فهیمتر و دلسوزتر میشود و به گونهای رشد میکند که بهترین شهروند، کارگر، دوست، پدر یا مادر و همسایهای میشود که میتوان داشت (میکله بوربا، پرورش هوش اخلاقی، ترجمه فیروزه کاوسی، انتشارات رشد)
**** بازی تخم مرغ شناور
هدف:
- تقویت نیرومندی انصاف از طریق آشناسازی کودک با اعمال منصفانه و غیر منصفانه و تاثیر آنها بر افراد.
وسایل لازم:
- یک عدد لیوان تمیز (به اندازهای که یک تخممرغ به راحتی در آن جا شود)
- یک عدد تخممرغ
- نصف فنجان نمک
- یک فنجان آب
- یک قاشق سوپخوری
گروه سنی مناسب: بالای 4 سال
تعداد افراد گروه: این بازی را میتوان به صورت فردی یا گروهی انجام داد
شیوه اجرا:
- بهتر است قبل از شروع بازی کمی درباره انصاف و رفتار منصفانه با فرزندتان صحبت کنید. سپس به او بگویید که امروز قرار است ببینید آیا تخممرغها شنا کردن بلدند یا خیر. از او بخواهید که آب فنجان را داخل لیوان ریخته و تخممرغ را به دقت داخل لیوان قرار دهد. به فرزندتان بگویید، مثلا تخممرغ فردی است که با او منصفانه رفتار نشده است (میتوانید با مشارکت فرزندتان اسمی برای تخممرغ انتخاب کنید). غرق شدن تخممرغ و سقوطش به ته لیوان نشان دهنده احساس غمگینی، افسردگی، ناراحتی و دوست داشتنی نبودن فردی است که دیگران با او رفتار منصفانهای ندارند.
- حالا از فرزندتان بخواهید تخممرغ را از آب بیرون بیاورد و روی میز بگذارد.
- به فرزندتان بگویید: حالا من جملاتی را برایت میگویم. به ازای هر جملهای که نشان دهنده رفتار منصفانه است یک قاشق نمک به آب داخل لیوان اضافه کن و آن را هم بزن. به ازای هر پاسخ اشتباهی که بدهی باید یک قاشق آب به داخل لیوان اضافه کنی. در اینجا چند جمله برای مثال آورده شده است:
- کمک کردن به دوستتان در جلسه امتحان
- رعایت کردن نوبت در پارک
- تشکر نکردن از مادرتان به خاطر غذای خوشمزهای که پخته است
- قهر کردن با دوست قدیمی به خاطر پیدا کردن دوست جدید
- حرف نزدن با کودکی که تازه به مهدکودک/ مدرسهتان آمده
- دادن شکلات به برادرتان در حالیکه میدانید او شکلات دوست ندارد
- ندادن جایتان به پیرزن یا پیرمردی در مترو و …
- وقتی فرزندتان همه نمکها را به آب اضافه کرد، از او بخواهید، دوباره تخممرغ را درون آب بیندازد. حالا دیگر تخممرغ غرق نمیشود، بلکه در آب غوطهور است.
- برای فرزندتان توضیح دهید حالا دیگر تخممرغ به واسطه مهربانی، رفتار منصفانه و توجهی که دریافت کرده است غرق نمیشود. برای فرزندتان توضیح دهید که رفتار منصفانه و محبت و توجه مانند حلقه نجات دور تخممرغ را میگیرند و مانع غرق شدن آن میشوند.
به منظور آشنا شدن بیشتر فرزندتان با رفتارهای منصفانه و غیر منصفانه میتوانید جایتان را با هم عوض کنید و بازی را ادامه دهید (این بار فرزندتان باید جملههای منصفانه و غیر منصفانه را بگوید)