محمد حقیقت - پاریس
1٫سینما در خدمت دردهای اجتماعی.
در سینمای فرانسه همچون بسیاری از کشورها، تعدادی از سینماگران دغدغه اصلی شان بررسی و نشان دادن مسائل اجتماعی و پرداختن به دردهای قشر پائین دست جامعه است که البته موضوع جدیدی درسینما نیست. یکی از درخشان ترین سینماهایی که بویژه از بعد از جنگ دوم جهانی نگاه خود را روی این مسائل متمرکز کرده بود، سینمای نئورآلیست ایتالیاست که ده ها نمونه از کارهای ویتوریو دسیکا، فدریکوفلینی،روبرتوروسیلین،پییرپائولوپازولینی، چزاره زاویتینی و غیره را میتوان مثال زد که به زبانی ساده وسرراست، اما شاعرانه بازگوکننده مشکلات این طبقه بودند. امروزه بدلیل وسعت مشکلات که با آمدن خارجی ها، بویژه از کشورهای جهان سوم به اروپا سرازیر شده اند، دردسرها و مسائل آنها بر مسائل بومی این کشورهای اروپائی افزوده شده است.
در فرانسه تعدادی از فیلمسازان هستند که نگاه خودرا بویژه درسالهای اخیر روی مشکلات مهاجرین و پناهندگان که از کشورهای جهان سوم به اروپا آمده اند متمرکز کرده اند. از میان آنها میتوان از-فیلیپ فوکون – نام برد که نه تنها نگاهش متوجه جامعه خوداست، بلکه بسیار پیش آمده، که درآثارخود به مهاجرین آفریقایی و عرب تبار هم میپردازد.
2٫امین، سیاهپوست، کارگرخوش شانس.
فیلیپ فوکون 60 ساله که کار سینما را از 1990 آغازکرده، تازه ترین فیلمش امین، در بخش 15 روزکارگردانان امسال جشنواره کن پذیرفته شده بود. این اثر از هفته قبل روانه سینماهای فرانسه شده است. این بار نیز این کارگردان فرانسوی به زندگی کارگران آفریقائی می پردازد که کارهای پیش افتاده به آنها می دهند. امین کار گرسنگانی که دارای زن وسه فرزند در کشورخود است برای کار به فرانسه آمده و بسیارتلاش می کند که پول قابل توجهی بدست آورد و برای خانواده بفرستد. در این میان کارفرمای فرانسوی از او همچون بقیه کارگران، بیش از حد کارمی کشد و به نوعی آنها را استثمار میکند، اما امین چاره ای جز پذیرفتن شرایط موجود ندارد. کارفرما هر روز او را درجایی سر کار بنایی و غیره میفرستد و بیش ازساعت معمول از او کار می کشد. روزی وی را برای تعمیرات کلی به خانه خانم فرانسوی میفرستند که از شوهرش جداشده و با دختر کوچکش تنها زندگی میکند. امین طی روزها درفرانسه بسیار احساس تنهایی میکند و زندگی اش به کار و سپس رفتن به خانه واستراحت منتهی شده است. خانم فرانسوی این خانه که دلش برای امین میسوزد و از طرفی خود بعداز جدایی ازشوهرش نیزاحساس تنهایی میکند، امین را به یک نوشیدنی در اتاق مهمانسرای خود دعوت می کند. از اینجا به بعد رابطه دوستی بین این دو برقرار می شود. چون امین تا دیروقت شب برای صاحب خانه کارمی کند، این خانم او را با ماشین به خانه شان میرساند. در روزهای بعد، نزدیکی این دو بیشتر می شود و حتی امین شب ها به خانه خود برنمیگردد. ازسوی دیگر خانواده خود را که در سنگال منتظرش هستند اندک اندک فراموش میکند تا اینکه…
امین اگرچه فیلمی لطیف درباره شرایط سخت کارگران خارجی است، اما خیلی ساده گرایانه همچون یک کارگردان تازه کار ماجرا را به فیلم درآورده است. دیالوگ نویسی ضعیف و صحنه پردازی هایی نسبتا مبتدی دارد! کارگردان سعی کرده دو زندگی، یکی در فرانسه و دیگری در سنگال، از دوخانواده را روایت کند و نگاه انسانگرایانه به هر دو جامعه انداخته است. بچه های امین در سنگال همواره منتظر و مشتاق دیدن پدر خود هستند که خیلی دیر به دیر به سراغ شان میرود. آنها هربار که پدرشان را می بینند، انگار تمام دنیا را به آنها داده باشند سرشوق می آیند. از طرفی همسر امین نیز که دور از شوهر باید زندگی کند، روزهای سختی را می گذراند. با نشان دادن این روابط واحساس های عاطفی /انسانی کارگردان نیت خوبی برای به تصویرکشیدن این آدم ها داشته، همزمان فیلم به بی ریشه شدن آدم ها درجامعه غربی میپردازد. سازنده درکنار امین به زندگی تعداد دیگری از مهاجران خارجی هم در فرانسه پرداخته است. اما آنچه که تماشاگر برپرده سینما می بیند، کمتر مجاب کننده است، لذا بازیگران، به جز خانم امانوئل دووس(صاحب خانه) که هنرپیشه مشهوری است، به خوبی از عهده نقش ها بر نیامده اند و در مجموع ازنظر ساختار سینمایی اثری سستی از کار در آمده است وچه حیف!
در اینجا فیلیپ فوکون برخلاف فیلم قبلی اش (فاطیما) که کاری بسیار قوی بود، متاسفانه ناموفق عمل کرده است که جای تعجب دارد. فیلم قبلی اش جایزه های سزار فرانسوی، جایزه لویی دولوک و همچنین جایزه منتقدین فرانسوی را برای بهترین فیلم سال بدست آورده بود. در فاطیما(برگرفته از یک داستان واقعی) ، فیلیپ فوکون باز به مشکلات مهاجرین عرب در فرانسه پرداخته بود و زندگی زن مسن مراکشی را به شکلی فوق العاده به تصویرکشیده بود. ماجرای زنی مسلمان و نسبتا مسنی را روایت می کرد که در یک موسسه بزرگ فرانسوی نظافت چی است و زندگی مشقت بار اما با آبرویی دارد و با اینکه خود بی سواد است، برای تحصیل دو دختر خود سنگ تمام می گذارد و آنها را به تنهائی بزرگ می کند.
3٫گفتاری از فیلیپ فوگون درباره فیلم
درباره اینکه چگونه سراغ چنین سوژه ای رفتم باید بگویم که روزی – یاسمینا نی نی فوکون – درباره چنین ماجرایی با من صحبت کرد. و من راغب شدم درباره چنین موضوعی فیلم بسازم. پیداکردن بودجه آن هم چندان سخت نبود. طرح را نوشتم و به مرکز ملی سینما ارائه کردم . آنها زود قبول کردند، البته پشتوانه این مسئله موفقیت بی نظیر فیلم «فاطیما» بود که هم جایزه های زیاد برده بود و هم درگیشه موفق عمل کرد. از سوی چند استان فرانسه هم کمک های منطقه ای دریافت کردم. کل بودجه سه میلیون و هفتصدهزار یورو شد. در مورد انتخاب امانوئل دووس(بازیگرمشهور) او را در فیلم های گوناگون دیده بودم که بازی قوی داشت. او در چنین سوژه هایی کارنکرده بود و زمینه برایش ناشناس بود؛ لذا دوست داشت تجربه کند. وقتی با او سناریو را درمیان گذاشتم قبول کرد و همین باعث شدکه راحت تر بودجه فیلم فراهم شود.
برای کسی که نقش امین را بازی می کند،یکی از مسئولان هنرپیشه یاب، او را به من معرفی کرد.
برای فیلمبرداری در پاریس و حومه آن و درشهر لیون ، همچنین در مکان ها و لوکیشن های طبیعی سنگال فیلمبرداری کردیم. وقتی قبل از فیلمبرداری صحنه هایی در ذهن آدم هست، خیلی وقت ها با آنچه که در عمل فیلمبرداری می شود متفاوت درمی آید، به دلیل شرایط کار و چیزهای پیش بینی نشده. به هرحال هنریشه ها غیرحرفه ای بودند و باید آنها را آماده میکردیم. در این فیلم کار، متفاوت با دیگر کارهایم است.
در این جور کارکردن، اتفاقات پیش بینی نشده ای رخ می دهد، اما در مجموع از کار راضی هستم.
اشتراک گذاری در: 