مهندس مسیح انصاری کارشناس ارشد صنایع غذایی
در این روزهای زیبا، شاد و با طراوت ایام عید و تعطیلات نوروزی، بسیاری از خانواده هایی که قصد گشت و گذار و سیر و سیاحت دارند در تلاشند که تجهیزات و وسایل مورد نیاز برای سفر نوروزی را مهیا کنند.
نگهداری نامناسب مواد غذایی در طول سفر می تواند سبب بیماری های ناشی از مصرف غذاهای آ‌لوده شده و تعطیلا ت ناگواری را به دنبال داشته باشد.
از جمله این بیماری ها می توان به مسمومیت های غذایی اشاره کرد که علا یم مشترک آن اسهال، تهوع، آ‌شفتگی در معده، گرفتگی و انقباض عمومی بوده که به ویژه در کودکان، مادران حامله، مسن ترها، بیماران خاص و افرادی که ایمنی بدن آ‌نها ضعیف است، شدت بیشتری خواهد داشت.
در این نوشتار هدف ما بیان <قواعد پنج گانه سفر کردن با غذا> می باشد که رعایت این موارد، سلا مت بیشتری را در طی مسافرت، تضمین می نماید.
قواعد پنج گانه سفر کردن با غذا
1– از قبل برنامه ریزی کنید
ابتدا یک سردکن تهیه نمایید. برای تامین سرمای سردکن نیاز به مقدار کافی یخ دارید، می توانید از بسته های ژل فریزری نیز استفاده کنید؛ بسته های ژل فریزری را از شب قبل در فریزر قرار دهید تا ژل آن منجمد شود؛ این ژل می تواند همانند یخ، سرمای مورد نیاز سردکن را تامین نماید.
تامین یخ و یا بسته ژل فریزری باید قبل از بسته بندی مواد غذائی صورت پذیرد.
چه غذاهائی را برای سفر به همراه خود ببریم؟
برخی از مواد غذائی مانند میوه ها، سبزی جات، نان، کراکرها، بیسکویت ها، برخی پنیرها و... برای نگهداری نیاز به سرما ندارند، لیکن مواد غذایی سریع فاسد شدنی نظیر گوشت، مرغ، ماهی، شیر، تخم مرغ، خامه، پنیر فتای ایرانی و... نیاز به سرما دارند.
چنانچه غذاهای پخته شده را بیش از نیاز تهیه می نمائید، برنامه ریزی کنید تا باقی مانده آن را در سردکن حاوی یخ در طول سفر حفظ کنید.
2– ایمنی بسته های موادغذایی را حفظ کنید
بسته های موادغذایی را مستقیما از یخچال به سردکن حاوی یخ منتقل کنید. بسته های گوشت، مرغ و ماهی کاملا منجمد شده باعث حفظ سرما در سردکن شده و در طی سفر ایمنی غذا را بیشتر می کند.
سردکن را به طور کامل حاوی یخ نمایید تا سرما را به مدت طولا نی تر حفظ کند. در سردکن هایی که دارای یخ کمتری هستند.
فضاهای خالی را با یخ بیشتری پر کنید و یا سعی کنید آن را با غذاهای فاسدنشدنی نظیر میوه و سبزی ها پر نمائید.
بسته های حاوی گوشت، مرغ و ماهی خام را دولا یه بپوشانید تا چنانچه در کنار غذاهای آ‌ماده خوردن و یا مواد غذایی غیرقابل پختن مانند کاهو، گوجه فرنگی و یا خیار سالا د قرار گیرند. شیرابه آ‌نها به این گونه غذاها برخورد نکند.
سعی کنید برای سفر از 2 سردکن استفاده کنید. یکی برای مواد غذائی سریع فاسد شدنی و دیگری برای غذاهایی که در طی روز استفاده می شوند.
همچنین بزرگترها و کوچکترها باید از دست زدن مداوم به سردکن حاوی غذاهای سریع فاسدشدنی و بازکردن درب آن خودداری کنند.
3– سرمای سردکن را حفظ کنید
سردکن را در محل سرد و یا محلی که کمتر در معرض گرمای ماشین و یا نور خورشید قرار دارد، جاسازی نمائید.از باز و بسته کردن درب سردکن که سبب از بین رفتن سرما در آن می شود، خودداری کنید.
در زمانی که یخ موجود در سردکن ذوب می شود، با جایگزین نمودن یخ تازه، سعی در حفظ سرمای آن نمائید.
4– غذاهای حساس و فاسدشدنی، گرم شده را دور بریزید
جهت جلوگیری از کاهش سرمای سردکن، قبل از قرار دادن مواد غذائی گرم در درون سردکن، گرمای آن را خارج کنید.
بعد از مصرف غذاهای گرم، باقیمانده آن را به سرعت سرد نمائید، زیرا گرمای موجود در غذاهای گرم، باعث رشد و تکثیر سریع باکتری های عامل سمومیت می شوند.
در انتهای روز و پس از مصرف غذاها، چنانچه یخ درون سردکن، ذوب شده باشد و باقیمانده غذاها به صوت گرم حس شوند، باید باقیمانده غذاهای حاوی گوشت یا مرغ را دور ریخت. البته غذاهای فاسدنشدنی نظیر میوه ها، سبزیجات، نان و نوشیدنی ها نیاز به سرما ندارند و برای مصرف قابل قبول هستند.
5– دست ها و ظروف را تمیز و پاکیزه حفظ کنید
با شستن دست ها و وسایل مرتبط با غذا، خود و خانواده تان را از خطر باکتری های بیماریزا حفظ کنید. یادآ‌وری می شود شستن دست ها، 50 درصد خطر آ‌لودگی را کاهش می دهد.
اگر صابون و آ‌ب در دسترس نباشد، بشقاب و وسایل را به درستی بسته بندی کنید تا آ‌نها را در مقصد با آ‌ب گرم و صابون (مایع ظرفشویی) شستشو نمائید.
مواد غذایی را در مبداء و به صورت خانوادگی تهیه نمائید، این عمل باعث ذخیره مالی و زمانی برای خانواده در طی مسافرت می شود.
به عنوان مثال تهیه آ‌بمیوه خانوادگی اقتصادی تر از آ‌بمیوه های تک نفره می باشد و همچنین بطری آ‌ب معدنی خانوادگی و در ضمن برای صرف آ‌ب، برای هر نفر از اعضای خانواده به طور مجزا یک لیوان تهیه فرمائید.
برای جلوگیری از ذوب شدن یخ مخصوص آ‌ب، آن را در سردکن قرار دهید تا هم سرمای سردکن را بیشتر حفظ کند و هم دیرتر ذوب شود.
بعد از صرف غذا، سردکن را دوباره با غذاهای غیرفاسد شدنی، پرنمائید (در صورت عدم تامین یخ)، چنانچه یخ برای سردکن تامین شود، می توان غذاهای فاسدشدنی را نیز در درون سردکن قرار داد.
در سفرهای طولا نی و برای جلوگیری از خستگی یا بی حوصلگی مسافرین، هر 1 یا 2 ساعت، یک میان وعده مناسب را پیشنهاد دهید.
برای پیشگیری از اعتراض کودکان به منظور اعلا م گرسنگی هر یک ساعت 1 خوراکی سبک به کودکان بدهید.
البته در این رابطه برخی اسنک ها بهتر از سایرین هستند مانند میوه های تازه یا خشک شده، مغزها همانند پسته و بادام، بیسکویت و... که قابلیت مهار گرسنگی کودکان را داشته و در ضمن همانند چیپس، پفک، شکلا ت و نوشابه، سلا متی آ‌نها را به خطر نمی اندازد.
چنانچه در طی سفر کردن قصد خوردن غذا در رستوران ها، کبابی ها، ساندویچی ها و... را دارید، سعی نمائید قبل از سفارش دادن غذا، وضعیت بهداشتی محل و پرسنل واحد صرف غذا را ارزیابی نمایید، این عوامل بهترین عامل انتخاب شما می توانند باشند.
چنانچه به وضعیت بهداشتی این محل ها شک داشته باشید، آ‌نجا را ترک نمایید و محل مناسب تری را انتخاب کنید.
اگر ناچار به انتخاب محل هستید، سعی کنید قبل از مصرف غذا از کیفیت آن از طریق بینایی، بویایی، چشایی و... مطلع شوید.
ضمنا غذاهایی را انتخاب کنید که از ترکیب مواد غذایی کمتری تهیه شده باشند. به عنوان مثال کباب برگ و یا جوجه کباب، در مقابل کباب کوبیده از ترکیبات کمتری تشکیل شده اند، لذا اولویت مصرف با کباب برگ و یا جوجه کباب در مقابل کباب کوبیده می باشد.
امید است که با رعایت نکات ایمنی ذکر شده سلامتی خود و خانواده تان را در این ایام فرخنده تضمین کرده و سفری سالم و خوش در پیش رو داشته باشید.
