چکیده:
پس از ظهور امام مهدی(عج) پیروان سایر ادیان فوج فوج به امام مهدی(عج) می‌پیوندند و به ایشان ایمان می‌آورند؛ چراکه از یک‌سو آن حضرت با ارائۀ معجزات، حقانیت خود را ثابت می‌کند و از سوی دیگر با مشاهدۀ اخلاق و سلوک آن حضرت مردم درمی‌یابند که ایشان مردی الهی و آسمانی است.
تعداد کلمات: 1211 / تخمین زمان مطالعه: 6 دقیقه
نویسنده: کبری خدابخش
وضعیت پیروان ادیان و اهل کتاب در زمان ظهور امام مهدی(عج) و برخورد امام با آنها چگونه است؟
براساس آن‌چه در روایات پیشوایان معصوم(ع) آمده است، پس از ظهور امام مهدی(عج) پیروان سایر ادیان فوج فوج به امام مهدی(عج) می‌پیوندند و به ایشان ایمان می‌آورند؛ چراکه از یک‌سو آن حضرت با ارائۀ معجزات، حقانیت خود را ثابت می‌کند و از سوی دیگر با مشاهدۀ اخلاق و سلوک آن حضرت مردم درمی‌یابند که ایشان مردی الهی و آسمانی است. عوامل دیگری همچون نزول عیسی(ع) و اقتدای ایشان به امام مهدی(عج) نیز در این مهم نقش عمده‌ای دارند. اما از آن‌جا که در عصر ظهور انسان‌ها مجبور به تعبیت از حق نیستند و بلکه بااراده و اختیار خود باید مسیر دولت را انتخاب کنند و بپیمایند، طبیعتاً در آن زمان هم انسان‌های اندکی وجود خواهند داشت که همچنان بر عقاید باطل خود اصرار می‌ورزند و از ایمان به امام و تبعیت آن حضرت سرباز می‌زنند.
در این‌باره که سرنوشت این عدۀ اندک چیست و نحوۀ تعامل امام مهدی(عج) با آنها چگونه است، روایات متفاوتی وجود دارد؛ در برخی از روایات آمده است که این عدۀ اندک میان پذیرش اسلام و کشته شدن مخیر می‌شوند؛[1] اگر آنها اسلام را اختیار کردند، می‌توانند از تمام مزایایی که برای همۀ مسلمانان وجود دارد استفاده کنند، اما اگر از پذیرش اسلام سرباز زنند، کشته خواهند شد؛ چراکه از یک‌سو امام مهدی(عج) به روشن‌گری خواهد پرداخت و حقانیت اسلام را برای آنان اثبات خواهد کرد، و از سوی دیگر به تمام سؤالات و شبهات آنان پاسخ خواهد داد، و از دیگر سو تمام موانعی که باعث گرایش به ادیان منسوخ می‌شوند، برداشته می‌شود و هیچ انگیزۀ مادی و غیرمادی برای اصرار بر اعتقادات باطل وجود نخواهد داشت؛ با این وجود اگر کسی همچنان بر دین منسوخ خود اصرار ورزد و از پذیرش آیین اسلام سرباز زند، هیچ انگیزه‌ای جز عناد با حق و لجاجت و خودسری نخواهد داشت. انسان‌هایی این‌گونه اگر در دنیا باقی بمانند، افزون بر این‌که بر گناهان خود می‌افزایند، تهدیدی برای مؤمنان نیز خواهند بود؛ چراکه ممکن است در ایمان مؤمنان رخنه ایجاد کنند و جامعه را در درازمدت به تباهی بکشند.
در کنار این دسته از روایات، روایات دیگری نیز وجود دارد که براساس آنها آن عدۀ اندک از طرف‌داران ادیان منسوخ که از پذیرش اسلام سرباز می‌زنند، از حق حیات برخوردار خواهند بود؛ آنها در پناه حکومت اسلامی زندگی خواهند کرد و به ازای بهره‌مندی از مزایای دولت اسلامی جزیه خواهند پرداخت. ابوبصیر از امام صادق(ع) پرسید: «امام مهدی(عج) با اهل ذمه چگونه رفتار خواهد کرد؟» آن حضرت فرمود: با آنها به مسالمت رفتار می‌کند، همچنان‌که پیامبر(ص) چنین کرد و آنها با خضوع و تسلیم جزیه را به دست خود می‌پردازند.
آیت‌الله ابراهیم امینی بر این باور است که روایات دستۀ دوم بر روایات دستۀ نخست مقدم‌اند؛ زیرا در برخی از آیات قرآن چنین آمده است که اهل کتاب تا روز قیامت هستند. برای نمونه در سورۀ مائده چنین آمده است که: ما از کسانی که ادعای نصرانیت داشتند پیمان گرفتیم، پس قسمتی از پندهای ما را فراموش کردند. ما دشمنی و کینه را تا قیامت در بینشان انداختیم.[3]
از آن‌جا که روایات دستۀ اول که بر کشته شدن اهل کتاب دلالت دارند، مخالف قرآن هستند و روایات دستۀ دوم موافق قرآن، ترجیح با روایاتی است که موافق قرآن هستند. ایشان در این‌باره چنین می‌نویسد:
چنان‌که ملاحظه شد احادیث دو دسته‌اند، یک دسته موافق قرآن و دستۀ دیگر مخالف قرآن. اما بر دانشمندان پوشیده نیست که احادیث موافق قرآن، بر احادیث مخالف مقدم‌اند و آنها را از اعتبار ساقط می‌سازند. بنابراین یهود و نصارا در عصر دولت مهدی باقی خواهند ماند، ولی از عقیدۀ تثلیث و شرک دست‌شسته خداپرست می‌شوند و در حمایت حکومت اسلامی به زندگی خویش ادامه می‌دهند. در عین حال دولت‌های باطل سقوط می‌کنند، قدرت جهان در دست مسلمانان شایسته قرار می‌گیرد، دین اسلام جهانی شده بر تمام ادیان غلبه می‌کند و بانگ توحید از همه جانبه بلند می‌شود.[4]
آیا در عصر ظهور، پیروان دیگر ادیان با امام زمان(عج) دشمنی خواهند کرد؟
به نظر می‌رسد در عصر ظهور امام مهدی(عج) زمینه‌ها و عوامل فراوانی برای گرایش همۀ انسان‌ها به‌‌رغم تفاوت دین، مذهب، افکار و سلایق به امام مهدی(عج) وجود دارد. برخورداری از فطرت‌های پاک، طرح مباحث فکری و روشن‌گری از سوی امام مهدی(عج)، تشکیل حکومت نمونۀ اسلامی که در آن به تمام نیازهای مادی و معنوی انسان‌ها پاسخ داده می‌شود، نزول حضرت عیسی(ع) و اقتدای ایشان به امام مهدی(عج) با ارائۀ معجزات، استخراج کتب آسمانی و استدلال به آنها برای اثبات حقانیت امام مهدی(عج) و... زمینه‌ها و عواملی هستند که به نظر می‌رسد با توجه به آنها می‌توان پذیرفت پس از ظهور امام مهدی(عج) پیروان سایر ادیان با اشتیاق فراوان به استقبال امام مهدی(عج) خواهند رفت و به آن حضرت ایمان خواهند آورد. در روایات پیشوایان دینی نیز به مطلب یادشده تصریح شده است؛ ازجمله امام باقر(ع) فرمودند: پس هیچ یهودی و نصرانی و کسی که غیر خدا را می‌پرستد وجود نخواهد داشت مگر این‌که به او ایمان آورده و تصدیقش می‌کند و تنها یک آیین _ اسلام _ وجود خواهد داشت.[5]
البته این‌که تصور کنیم آن‌چه گفته شد مربوط به همۀ مردم است، به‌طوری که حتی یک نفر هم از ایمان آوردن به امام مهدی(عج) سرباز نمی‌زند، تصور خیال‌پردازانه‌ای است؛ چراکه در عصر ظهور هم انسان‌ها دارای اراده و اختیارند و باز هم می‌توانند در برابر حقیقت لجوجانه مقاومت کنند، همچنان‌که در طول تاریخ انسان‌های معاند فراوان وجود داشتند که به‌‌رغم این‌که انبیای الهی حق را همچون آفتاب برایشان آشکار می‌کردند باز سرسختانه بر عقیدۀ باطلشان اصرار می‌ورزیدند. بنابراین طبیعی است که در عصر ظهور هم انسان‌های معاند اندکی وجود داشته باشند که با امام مهدی(عج) به دشمنی برخیزند و طبیعی است که امام مهدی(عج) در برخورد با این دسته از افراد، ابتدا به دعوت و روشن‌گری و پاسخ‌گویی به سؤالات و زدودن ابهامات و شبهات خواهد پرداخت و اگر پس از طی این مراحل باز به دشمنی با آن حضرت ادامه بدهند، با عکس‌العمل سرسخت و کوبندۀ امام مهدی(عج) مواجه خواهند شد.
در عصر ظهور، احکام دینی چگونه اجرا می‌شوند؟
اولین مرحلۀ رسالت حضرت، تحریف‌زدایی از ساختار دین در حوزۀ معرفت دینی است؛ آموزه‌های دینی در طول تاریخ آرام آرام به فراموشی سپرده می‌شوند و یا منحرف می‌گردند. لذا وظیفۀ اصلی حضرت، احیای احکام فراموش شده و پاک کردن زنگار از چهرۀ مقدس دین اسلام است تا طعم دین‌داری به ذائقۀ دین‌داران شیرین افتد و از ثمرۀ دین‌داری بهره ببرند.
مرحلۀ بعدی، اجرای صحیح احکام دین است:
1. اجرای حد بر رباخواران و غاصبان حقوق و اموال مردم؛
2. پیراستن تزیینات و تشریفات از ساختار مساجد؛
3. کشیدن خط بطلان بر تفسیرهای غلط و تأویل‌های ناصواب از آیات و ارائۀ تفسیر صحیح؛
4. احیای بخش‌های متروک‌مانده از کتاب و سنت پیامبر و سیرۀ امامان(ع).[6]
با توجه به شیوه‌های نو و قضاوت درست حضرت، دین و آموزه‌های آن متروک نخواهد ماند و همۀ احکام دین اجرا می‌شود.
پی نوشت:
[1]. معجم الاحادیث الامام المهدی(عج)، علی کورانی، ج5، ص60.
[2]. بحارالانوار، ج52، ص376.
[3]. آیۀ14.
[4]. دادگستر جهان، ص259.
[5]. معجم الاحادیث الامام المهدی(عج)، علی کورانی، ج5، ص176.
[6]. الغیبة، نعمانی، ص253 و ص231؛ بحارالانوار، ج52، ص332 و ص335؛ همان، ج102، ص113. نرم افزار مرکز تحقیقات اسلامی علوم کامپیوتر