پروین اعتصامی شاعر زن ایرانی در 25 اسفند 1285 در تبریز به دنیا آمد و در سن 34 سالگی به دلیل بیماری حصبه دار فانی را وداع گفت. وی در کودکی به فراگیری زبان فارسی، انگلیسی و عربی در نزد پدرش پرداخت و سرودن شعر را نیز از کودکی زیر نظر پدرش یوسف اعتصامی، همچنین شاعران بزرگ آن زمان همچون دهخدا و ملک الشعرای بهار فرا گرفت. در ادامه این مطلب زندگینامه پروین اعتصامی را مرور خواهیم کرد.
زندگینامه پروین اعتصامی
پروین اعتصامی که نام اصلی وی رخشنده است. پدرش یوسف اعتمادی آشتیانی ملقب به اعتصام الملک شاعر و مترجم عصر خود بود که نقش زیادی در زندگی هنری دخترش پروین و کشف استعدادها و ذوق و گرایش وی به سرودن شعر داشت و مادرش نیز اختر الملوک اعتصامی متخلص به شوری بخشایشی است. پروین آخرین فرزند و تنها دختر خانواده بعد از سه پسر به نام های ابوالحسن، ابوالفتح و ابوالنصر بود.
در سال 1288 هجری شمسی پدر پروین اعتصامی به عنوان نماینده مردم تبریز در مجلس شورای ملی انتخاب شد، از این رو وی در سن 6 سالگی به همراه خانواده به تهران مهاجرت کرد و به همین خاطر از دوران کودکی با مشروطه خواهان و چهره های فرهنگی و معروف آن دوران آشنا شد. زمانی که وی قصد داشت نام پروین را به عنوان تخلص برای خود برگزیند، این نام برای دختران مرسوم نبود، به همین دلیل او در توضیح اینکه پروین نامی دخترانه می باشد در بیتی از اشعارش آورده است که :
مرد پندارند پروین را، چه برخی ز اهل فضل این معما گفته نیکوتر که پروین مرد نیست
در زندگینامه پروین اعتصامی می خوانیم که وی در سن 28 سالگی با پسر عموی پدرش فضل الله اعتصامی که فردی نظامی بود، ازدواج کرد، اما بعد از مدت کمی به دلیل اختلافات فکری با همسرش از وی جدا شد و برای مدتی در کتابخانه دانش سرای تهران در شغل کتابداری مشغول شد. جالب است بدانید که وی قبل از ازدواجش هرگز به چاپ اشعارش اقدام نکرد زیرا پدرش مخالف این کار بود و اعتقاد داشت که این کار مناسب فرهنگ و اوضاع آن روزگار نبوده و از نظر مردم چاپ اشعار یک زن جوان راهی برای پیدا کردن همسر تلقی می شد.
تا اینکه بعد از ازدواج و جدایی اش، پدرش با چاپ اشعار پروین اعتصامی موافقت کرد. اولین دیوان پروین اعتصامی در سال 1314 هجری شمسی و توسط چاپ خانه مجلس شورای ملی منتشر شد، در مقدمه این کتاب متنی از ملک الشعرای بهار نوشته شده بود و نیز این کتاب با استقبال فراوانی روبه رو شد، البته تا قبل از این اتفاق نیز بعضی از اشعار پروین در برخی مجلات به چاپ رسید. مجموعه شعر پروین در برگیرنده اشعاری است که وی قبل از سن 30 سالگی سروده و دارای بیش از 150 قصیده، قطعه، مثنوی و غزل بود. ناگفته نماند که نخستین شعرهای پروین اعتصامی در سن هفت سالگی سروده شده است و زیباترین شعرهای وی مربوط به سن 11 تا 14 سالگی اش می باشد، پدرش در زمینه یادگیری وزن ها و قالب های شعری به وی کمک زیادی کرد و گاهی اوقات اشعار شاعران قدیم مانند سعدی یا حافظ را در اختیار وی قرار می داد تا با توجه به آنها شعری بسراید و وزن آنها را تغییر داده و یا قافیه ای جدید برای آن شعر پیدا کند و به این صورت به وی در یادگیری ترتیب کلمات و استفاده درست آنها کمک می کرد. پدرش همچنین اشعار خارجی زیادی به زبان های انگلیسی، فرانسوی، ترکی و عربی جمع آوری کرده و پس از ترجمه از پروین می خواست تا آنها را به صورت شعر در آورد، از جمله شعرهای معروف پروین در در این دوران می توان به آثاری چون گوهر و سنگ، ای مرغک، اشک یتیم، کودک آرزومند، صاعقه ما ستم اغنیاست، سعی و عمل و اندوه فقر اشاره کرد.
در ادامه زندگینامه پروین اعتصامی آمده است که وی پیرو جریان تلفیقی بوده و مضامین و معانی اشعار او توصیف کننده دلبستگی و علاقه زیاد پروین به پدرش و نیز استعداد و ذوق فراوان وی در جهت یادگیری دانش، روحیه ظلم ستیزی و مخالفت با ستمگران، همچنین حمایت و ابراز همدلی اش با محرومان و ستم دیدگان بود. اشعار اعتصامی بیشتر به صورت «مناظره» و «سؤال و جواب» است که این مناظره ها علاوه برای انسانها، جانوران و گیاهان برای اشیاء نیز سروده شده است، در دیوان پروین اعتصامی بیش از هفتاد نمونه مناظره آمده که از این نظر در میان شاعران فارسی شاخص می باشد.
سرانجام، پروین اعتصامی در 15 فروردین 1320 در سنین جوانی بر اثر ابتلا به بیماری حصبه و در حالی که در آغوش مادرش بود، جان خود را از دست داد و پیکر وی را در حرم حضرت معصومه در کنار مزار پدرش در آرامگاه خانوادگی شان به خاک سپردند، همچنین بر سنگ مزارش قطعه شعری که در زمان حیات خود سروده بود را نوشتند. در تقویم ایران روز 25 اسفند ماه به نام روز بزرگداشت پروین اعتصامی نامگذاری شده است. امیدواریم آشنایی با زندگینامه پروین اعتصامی برای شما سودمند بوده باشد.