به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، ساعت نوزده چهارم اردیبهشت‌ماه 79 سال پیش اولین فرستنده عمومی رادیو به ایران آمد. اولین‌باری که رادیو در ایران شنیده شد به دلیل فقدان دسترسی و ابزارهای ارتباطی آن زمان، با نام "رادیو تهران" شناخته شد. در بدو تأسیس، رادیو تهران که دارای دو فرستنده یکی برای موج متوسط و دیگری برای موج‌کوتاه بود، برای پخش برنامه‌های خود از یک استودیو در محل اداره بی‌سیم استفاده می‌کرد. در سال 1327 یک فرستنده در اختیار رادیو قرار گرفت و یک استودیوی کوچک در میدان ارگ برای پخش اخبار ساخته شد. در سال 1336 نام «رادیو تهران» به «رادیو ایران» تبدیل و بعدها در جنب رادیو ایران فرستنده دومی بنام رادیو تهران نیز مشغول به کار شد که در آغاز امر تنها موسیقی از آن پخش می‌شد. حالا که 79 سال از اولین حضور رادیو در ایران می‌گذرد رادیو از 16 شبکه رادیویی بهره می‌برد. به همین مناسبت گفتگویی با برخی از هنرمندان و مدیران رادیو داشتیم که در مهمترین آن به موضوع جلوتر بودن رادیو از تلویزیون، فرهیختگی و دسترسی بهتر به رادیو در عصر مدرنیته اشاره کردند.
مشروح این گپ و گفت‌ها را در ادامه می‌خوانید:
شاه‌آبادی: رادیو از تلویزیون جلوتر است چون تبرج ندارد
حمید شاه‌آبادی معاون صدای جمهوری اسلامی ایران است و چند صباحی این مسئولیت را قبول کرده و پیش از این مسئولیت معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را هم در کارنامه خودش دارد. او با اشاره به مخاطب بیش از 40 درصدی رادیو به خبرنگار خبرگزاری تسنیم، گفت: مخاطب همیشه برای ما اهمیت داشته و در راستای میل مخاطب حرکت کرده‌ایم و البته از مصلحت موردنیاز واقعی دور نشویم. همکاران ما به طور ویژه با نرم‌افزارهای متعدد در لحظه از واکنش مخاطبین خودشان متوجه می‌شوند. از همکاران و شنوندگان تقاضا دارم این تعامل را در سال جدید بیشتر کنند. وقتی ما خودمان را به علایق و سلایق مخاطبین نزدیک کنیم مخاطبین ما برای استفاده از رادیو بیشتر ترغیب می‌شوند. امیدواریم روز به روز بهتر بشویم.
وی افزود: ابتدای سال 96 که نظرسنجی‌ها روند رو به رشد رادیو را نشان داد ما دنبال کارهای بهتر و جذاب‌تری برای مخاطبین بوده‌ایم. هیچ‌گاه نباید به این آمارها دلخوش کرد بلکه باید به میزان رفاقت و صیمیتی که مردم با رادیو پیدا می‌کنند این انس را به رخ بکشیم. قطعاً گرم بودن رادیو، همدل و هم‌صحبت بودن رادیو با مردم بیشترین تأثیرگذاری را دارد.
شاه‌آبادی در پاسخ به این سوال که هنرمندان رادیو اعتقاد دارند رادیو از تلویزیون جلوتر است، تأکید کرد: این جلوتر بودن رادیو به خاطر دوری رادیو از تبرج، خودنمایی خاص نه خودنمایی ضرورتاً منفی است. چون رادیو تلاش می‌کند تا عمق معنا و مفهوم را منتقل کند و مجبور است تمام توان خودش را در درون واژگان و صدای گوینده قرار بدهد و ارائه کند و ابزار دیگری برای این کار ندارد.
وی خاطرنشان کرد: رادیو به غنای محتوا اهمیت می‌دهد و ممکن است این توانمندی‌ها کمتر به رخ کشیده شود اما فرهیختگی به این معناست که ما آثار رادیویی‌مان و اثرگذاری بیشتری در ذهن مخاطب کمک می‌کند. ما معتقدیم مخاطب با مقبولیت بیشتر و تدافع کمتر با اثر رادیویی مواجه است. همین باعث کیفیت اثر، فرهیختگی و منشأ اثر می‌شود.
رادیو تصویری نمی‌شود
وی در پاسخ به این سوال که آیا قصد تصویری کردن رادیو را دارید، افزود: ما دنبال رادیو تصویری نبودیم. چرا که اعتقاد داریم باید صددرصد پیام از طریق رادیو و صوت برای مخاطب انجام شود و رادیو نما یک تصویر مکمل نیست بلکه تصویری است که در واقع مفهوم یک پیام را کامل کند. با توجه به اینکه در منازل ما اکثراً از تلویزیون رادیو می‌شنوند به جای یک تصویر سیاه، یک تصویری را پخش می‌کنیم که یک ارزش افزوده به فهم و درک مخاطب عنایت کند. عنوان و ساعت پخش هرچه مرتبط‌تر با مفهوم و پیام منتشر شده باشد بهتر می‌شود. رادیونماها کار خودشان را شروع کردند و البته پهنای باند بسیار کمی دارند و قدرت تعویض عکس‌های ما تقریبا هر 30 ثانیه یک بار است. در واقع ما دنبال رادیوی تصویری نیستیم بلکه به دنبال اضافه کردن یک ارزش افزوده‌ای به مخاطب هستیم.
«صبح‌جمعه با شما» با مردم اجرا می‌شود
شاه‌آبادی در خصوص اجرای مسابقات رادیویی و شبهه‌ای که درباره مسابقات تلویزیون وجود دارد و همچنین نسبت به خروج هنرمندان «صبح جمعه با شما» از استودیو و با مردم اجرا کردن به خبرنگار خبرگزاری تسنیم، گفت: ما البته تعدادی از برنامه‌هایمان را به سمت برنامه میدانی می‌بریم یعنی همه برنامه‌ها ضرورتاً نباید در داخل استودیوها اجرا شود. مسابقه‌ها هم به گونه‌ای است که مخاطب را با برنامه و جوایز بسیار محدود درگیر می‌کند. همیشه ما از جوایزی که بر روی یک برنامه سوار بشود و پیام یک برنامه را تحت‌الشعاع قرار بدهد اجتناب کردیم دوستان ما هم در بخش‌های دیگر مراقبت می‌کنند. مسابقه ما کاملاً با هدف درگیر شدن مخاطب با موضوع برنامه انجام می‌شود نه یک اتفاقی که بر برنامه سوار بشود.
تلویزیون به عنوان ارزش افزوده رادیو، اضافه می‌شود
معاون صدا در پاسخ به این سوال که آیا رادیو با تلویزیون کار مشارکتی خواهد داشت، خاطرنشان کرد: ما قرارمان بر این است 5 درصد از برنامه‌های رادیو برون‌سپاری شود و از ظرفیت‌های برنامه‌های رادیویی تلویزیون استفاده کند همچون رادیو گفتگو که نشست خبری مقامات را برگزار کرد. بنابراین هیچ‌وقت نقطه عزیمت یک محور را از رادیو تغییر نخواهیم داد، البته تلویزیون می‌تواند نه به عنوان تصویر مکمل و تصویری که نیازمند او باشد و پیام ناقص شود بلکه به عنوان یک ارزش افزوده اضافه شود.
رئیس رادیو ایران: عصر مدرنیته رسانه هم نمی‌تواند رادیو را منزوی کند
محمدجعفر محمدزاده رئیس شبکه رادیویی ایران با اشاره به اینکه رادیو در حاشیه قرار نخواهد گرفت، تأکید کرد: بحث مهم امروز تأثیرگذاری و به هنگام بودن رادیو در مقابل عصر مدرنیته رسانه‌های امروز است. من اعتقاد ندارم که رادیو در حاشیه این مدرنیته رسانه‌ای قرار گرفته است. ولی در عین حال معتقدم اگر برنامه‌سازان رادیو بدانند چه کاری باید انجام بدهند و نکته دیگر مخاطب خودش را از دست نخواهد داد. چرا که شرایط زیستی مردم به گونه‌ای است می‌تواند در هر شرایطی مخاطب رادیو باشد.
وی در خصوص جلو بودن رادیو از تلویزیون، گفت: تلویزیون الان برنامه‌محور است و مردم یک برنامه خاص را دنبال می‌کنند شاید از این نظر پربیننده باشد. ولی مخاطب رادیو، شبکه محور است و یک شبکه را همراهی می‌کند. رادیو در عصر جدید دیجیتال مردم به رسانه‌ها نیاز دارند و تنها رسانه‌ای که در هر شرایطی نیاز مخاطب را برطرف می‌کند، قطعاً رادیوست؛ چرا که استفاده از هر ابزار ارتباطی و رسانه‌ای نیاز دارد حتماً با آن رسانه به صورت تمام و کمال همراه شویم.
رئیس رادیو ایران در پاسخ به این سوال که «صبح جمعه با شما» به میان مردم می‌رود، تأکید کرد: قرار است «صبح جمعه با شما» در میان مردم همچون گذشته ضبط شود و در حال مذاکره با مکان‌هایی هم هستیم اما قطعی نشده است.
گوینده صاحب‌نام رادیو ورزش: رادیو همیشه در خدمت خواسته‌های مردم بوده است
مسعود اسکویی گوینده صاحب‌نام رادیو ورزش با اشاره به اینکه بایستی به رادیو ارج بنهیم که برای هر سلیقه‌ای محتوا دارد، تأکید کرد: سال 1319 بود که رادیو به ایران آمد و یک روند رو به رشدی را طی کرد تا به امروز که به 16 شبکه رادیویی رسیدیم. باید به رادیو ارج بنهیم؛ چرا که رادیو امروز به اعتقاد من برای هر سلیقه‌ای وجود دارد. برخی اوقات هم جلوتر از تلویزیون هستیم.
وی افزود: مشکل تلویزیون ایناست زمانیکه مسابقات ورزشی چون المپیک، جام‌جهانی و آسیایی با توجه به تغییر ساعت نمی‌تواند همه را پخش مستقیم کند اما رادیو همه را روی آنتن می‌برد و مخاطب هم در هر شرایطی می‌تواند این برنامه‌ها را دنبال کند. رادیو به دلیل گرما و توجه به مخاطب است که می‌گویم جلوتر از تلویزیون است. رادیو همیشه خواسته مردم را برآورده کرده و با مردم ارتباط تنگاتنگی داشته است ولی کمتر شاهد چنین ارتباط و تعاملی بین مخاطب و تلویزیون هستیم. هیچ رادیویی جایش خالی نیست اما هر روز کار ما و وظیفه ما نسبت به مردم سخت‌تر می‌شود.
رئیس رادیو پیام و آوا: از موسیقی‌های فاخر استفاده می‌کنیم
شهرام ملازاده رئیس شبکه رادیویی آوا و پیام است؛ او در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری تسنیم با اشاره به شروع کار خبری رادیو پیام در ابتدای سال، گفت: اتفاق ناخواسته سیل باعث شد تا کنداکتور سالانه رادیو پیام را تغییر بدهیم و در خدمت اطلاع‌رسانی خبری به مردم باشیم. همان سیاستی که قرار بود آرام آرام به رادیو پیام اضافه شود و رادیو پیام، خبری بشود.
وی درباره سالروز تأسیس رادیو، گفت: رادیو باید بتواند خودش را با توجه به پیشرفت سایر رسانه‌ها به روز نگه دارد. رادیو یک قدمت 79 ساله دارد و هر سال خودش را به روز نگه می‌دارد تا از سایر رسانه‌ها عقب نماند. تلاش کردیم در جشنواره رادیو هم این بخش‌های سنتی در عین حال مدرنیته توأمان باشد.
ملازاده با اشاره به اینکه موسیقی‌های فاخر در دستور کار رادیو آواست، تأکید کرد: رادیو آوا تنها شبکه موسیقی‌محور سازمان صداوسیماست و مورد اقبال مخاطبین است. همیشه محور موسیقی تمیز در دستور کار ما بوده و سعی می‌کنیم موسیقی فاخر و قابل استفاده‌ای را برای مردم پخش کنیم. خوشبختانه رادیو تا به حالا به این سمت نرفته و البته برخی از همکاران ما در تلویزیون به این نکته توجه نمی‌کنند و آن اتفاقی که نباید می‌افتد.
گوینده با سابقه رادیو: هیچ رسانه‌ای نمی‌تواند جای رادیو را بگیرد
فاطمه آل‌عباس را رادیویی‌ها با "خانه و خانواده" و تلویزیونی‌ها در برنامه‌های شبکه پنج و آموزش بیشتر دیدند. او گوینده با سابقه رادیوست که در چند دوره جشنواره‌های بین‌المللی و داخلی هم به عنوان گوینده منتخب و برتر رادیو انتخاب شده است. او در گفت‌وگویی با خبرنگار خبرگزاری تسنیم به این نکته اشاره کرد که: "من همیشه به رادیو تعصب داشته‌ام و دارم؛ چون رادیو مرا انتخاب کرد." چقدر خوب شد سال‌ها قبل یک رسانه‌ای به نام رادیو افتتاح شد که کسانی مثل من اینجا نه برای کار بلکه عاشقی کنند و بتوانند در مجموعه‌ای خودشان را پیدا کنند و هنرشان را به مردم عرضه کنند.
آل‌عباس در پاسخ به این سوال که رادیو با حضور این همه رسانه، فضای مجازی و حتی شبکه‌های ماهواره‌ای می‌تواند همین‌طور بالنده و تأثیرگذار بماند، خاطرنشان کرد: خوشبختانه اتفاقی که در رادیو افتاده از دانش و تجارب پیشکسوتان‌مان استفاده کردیم اما در عین حال از جوانگرایی غافل نشدیم. حضور جوان‌ها که خوش‌فکر و با علم روز آشنا هستند ما را در ساخت برنامه‌هایی که از دیگر رسانه‌ها عقب نمانیم و همیشه به روز باشیم، یاری داده است. فارغ از تعصب رادیویی‌ام، با تحقیق و پژوهشی که انجام دادم می‌گویم رادیو هیچ‌گاه جای خودش را با هیچ رسانه دیگری عوض نخواهد کرد و از رتبه خودش پایین نخواهد آمد. دلیل دارم. شما ببینید همه در گوشه و کنار کشور به اینترنت دسترسی ندارند اما رادیو در تمام دنیا رسانه‌ای قابل دریافت است که همه در گوشی‌های تلفن همراه خودشان رادیو دارند. حقیقتاً رادیو همیشه معتبرترین رسانه برای مردم است.
اینترنتی شدن رادیو هم یک گام رو به جلوست
این مجری تلویزیون و گوینده با سابقه رادیو درباره حضور رادیو در اینترنت و تجهیز رادیو نما، اظهار کرد: رفتن رادیو به سمت اینترنتی شدن و برخورداری از اپلیکیشن‌ها و اضافه شدن تجهیزاتی تحت عنوان "رادیو نما" خیلی به حرفه‌ای شدن و به روز شدن رادیو کمک کرده است. به دلیل آنکه شاید در فضایی که دسترسی به رادیو داشتیم از رادیو استفاده کنیم. زیرا امروزه تلفن همراه و اینترنت جزئی از زندگی مردم و جامعه شده است.
گزارش و گفتگوها: مجتبی برزگر