به گفته دبیر کمیسیون عمران و حمل و نقل شورای شهر تهران "طرح جایگزین زوج و فرد" که قرار است از ابتدای تیرماه اجرایی شود، در کنترل آلودگی هوا اثرگذاری چندانی ندارد.
به گزارش به نقل از ایلنا، پایتخت تا چند روز دیگر با طرح زوج و فرد خداحافظی می‌کند. پس از محرز شدن ناکارآمدی طرح کنترل ترافیک زوج وفرد که از سال 84 و به دنبال افزایش آلودگی هوای شهر تهران اجرایی شد، مدیران شهری طی مصوبه جدیدی که در بهمن ماه سال گذشته در شورای حمل و نقل ترافیک شهر تهران به تصویب رسید، طرح کنترل آلودگی هوا را جایگزین طرح زوج و فرد کردند.
در طرح جدید دیگر شماره پلاک ماشین‌ها مد نظر قرار نگرفته و به تهرانی‌ها اجازه تردد رایگان 20 روزه در هر فصل و به شهرستانی‌ها اجازه تردد 15 روزه در هر فصل داده می‌شود، اما این 20 روز تردد رایگان نیز مشروط به آن است که مالکان خودرو در سامانه "تهران من" ثبت‌نام کرده باشند. همچنین عوارض تردد در سایر روزها نیز نصف عوارض طرح ترافیک تعیین شده است.
تفاوت و شباهت‌های "طرح کنترل آلودگی هوا" و "طرح زوج و فرد"
اما این طرح به لحاظ محدوده عملیاتی و ساعات اجرایی با طرح سابق تفاوت چندانی ندارد. محدوده طرح کنترل آلودگی هوا و یا حلقه دوم همان محدوده زوج و فرد یعنی سمت شمال به بزرگراه همت (از تقاطع امام علی (ع) تا تقاطع چمران) از سمت جنوب به بزرگراه بعثت(از تقاطع امام علی (ع) تا تقاطع نواب) از سمت شرق به بزرگراه امام علی (ع) (از تقاطع همت تا تقاطع بعثت) و از سمت غرب به بزرگراه نواب(از تقاطع بعثت تا تقاطع آزادی) و در ادامه به بزرگراه چمران(از تقاطع آزادی تا تقاطع همت) است و ساعت اجرایی نیز از 6:30 صبح تا 19 عصر تعیین شده است. به عقیده برخی این طرح نیز کارآمدی چندانی در کاهش آلودگی هوای تهران ندارد و باید بررسی‌های کارشناسی دقیق‌تری در این باره صورت گیرد.
در طرح جدید اتفاق خاصی در زمینه کاهش آلودگی هوا رخ نمی‌دهد
محمدعلی کرونی (دبیر کمیسیون عمران و حمل و نقل شورای شهر تهران) ضمن تاکید بر اینکه طرح زوج و فرد دیگر کارایی سابق را نداشت، ایراداتی نیز به این طرح وارد می‌داند و به خبرنگار ایلنا گفت: نیاز به تغییراتی در این باره داشتیم، اما نمی‌توان مدعی شد با طرح جایگزین اتفاق خاصی در کنترل آلودگی هوا رخ می‌دهد.
کرونی با اشاره به اینکه این طرح صرفا اجازه تردد 20 روزه سهمیه رایگان به مالکان خودرو در محدوده زوج و فرد را می‌دهد، تصریح کرد: در محدوده زوج و فرد پلاک‌های زوج سه روز در هفته و پلاک‌های فرد دو روز در هفته مجاز به تردد در محدوده بودند که اولین تبعیض بین خودروها بود و باید از بین می‌رفت، اما این طرح اتفاقی هم به لحاظ کاهش آلودگی هوا ایجاد نمی‌کند و بررسی نقشه‌های ترافیکی نشان می‌دهد، عمده ترافیک در خارج از محدوده زوج و فرد پخش شده است. ترافیک‌های سنگین در معابر بزرگراهی و محدوده‌هایی که درون طرح زوج و فرد نیستند، رخ می‌دهد و این نشان می‌دهد، رفت و آمد وسایل نقلیه در محدوده زوج و فرد دیگر مثل سابق نیست که بخواهیم برای آن محدودیت قائل شده و نگران بازگشایی و افزایش ترافیک و آلودگی هوا در آن باشیم.
طرح جدید ناکارآمد در کاهش آلودگی و کارآمد در ایجاد عدالت بین خودروها
وی در ادامه گفت: در نتیجه صرفا بحث ایجاد عدالت در تردد خودروها مطرح است و در کنترل آلودگی هوا اثرگذاری چندانی ندارد.
وی با اشاره به اینکه با این قبیل محدودیت‌ها نمی‌توان معضل آلودگی هوا را برطرف کرد، افزود: آنچه در این طرح اثرگذار خواهد بود و باید به آن توجه ویژه شود بحث معاینه فنی، کیفیت سوخت و کیفیت وسیله نقلیه است.
دبیر کمیسیون حمل و نقل شورای شهر تاکید کرد: همین حالا نیز عمده آلاینده‌ها در سطح شهر خودروهای سواری نیستند، بلکه موتورسیکلت‌ها و خودروهای سنگینی هستند که در طی شب تردد می‌کنند. همچنین بیشترین میزان آلایندگی در تهران طی شب اتفاق می‌افتد.
وی درباره دیگر نقاط ضعف این طرح گفت: در طرح زوج و فرد که قرار است به طرح کنترل آلودگی هوا تبدیل شود، همچنان مشکل طرح ترافیک مطرح است. در طرح ترافیک شهرداری نتوانست از خودروهای غیرمجازی که وارد محدوده می‌شوند، عوارض بگیرد. تعدادی از خودروها در سامانه ثبت‌نام نکردند و به صورت غیرمجاز تردد کردند و مشمول جریمه نیز نشدند و چون عوارض طرح ترافیک و عوارض سالیانه خودرو با هم تجمیع نمی‌شود، در نتیجه مجموع این عوامل باعث شد تا 3.5میلیون تردد غیرمجاز در سال 97 ثبت شود. حال اگر برای طرح کنترل آلودگی هوا نیز همین اتفاق رخ دهد، شاهد تردد غیرمجاز در این طرح نیز خواهیم بود.
اما موافقان با اشاره به اینکه پلاک خودروها هیچ ربطی به آلودگی هوا ندارد، این طرح را به لحاظ آنکه دیگر پلاک خودروها را ملاک تردد قرار نمی‌دهد، در کاهش آلودگی هوا موثر می‌دانند.
کنترل تردد برحسب اگزوز، در کاهش آلودگی موثر است
وحید حسینی، (دبیر کارگروه آلودگی هوا)، درباره اجرایی شدن طرح جدید کنترل آلودگی هوا به خبرنگار ایلنا گفت: رقم شماره پلاک خودروها هیچ ربطی به آلودگی خودرو که ناشی از اگزوز آن است، ندارد، در نتیجه در صورتی که کنترل تردد خودروها بر حسب آلودگی اگزوز لحاظ شود و طرح معاینه فنی عادی، برتر و ویژه اجرایی شود، قطعا در کاهش آلودگی هوا موثر است.
دبیر کارگروه آلودگی هوا با ذکر مثالی از تجربه دیگر شهرهای جهان در کاهش بار آلودگی هوا افزود: برای مثال در برلین و میلان، قوانینی وجود دارد که خودروها را براساس سطح آلودگی منتشره از آن در رده‌های مختلف درجه‌بندی می‌کنند و طبق همان درجه‌بندی، خودروها اجازه تردد در سطح شهر دارند. بر همین اساس خودرویی که بالاترین درجه آلودگی را داشته باشد، امکان تردد در سطح شهر را ندارد و سایر خودروها نیز برمبنای میزان انتشار آلودگی امتیاز حضور در شهر دریافت می‌کنند. در نتیجه خودروهای پاک هم بیشتر می‌توانند در سطح شهر تردد کنند و هم عوارض کمتری پرداخت می‌کنند.
منطق پذیرفته شده دنیا تردد بر مبنای میزان انتشار آلودگی خودرو است نه شماره پلاک
وی با اشاره به اینکه منطق پذیرفته شده دنیا تردد بر مبنای میزان انتشار آلودگی خودرو است نه شماره پلاک آن، گفت: طرح زوج و فرد از نظر کارشناسی در کنترل آلودگی هوا طرحی کاملا شکست خورده و بی‌ربط است. ممکن است فردی خودروی زوج داشته باشد که بسیار هم آلوده‌کننده است، در حالی که فردی همین خودروی زوج را در اختیار داشته باشد که بسیار پاک است.
حسینی با درست دانستن تحلیل‌های کارشناسی طرح جدید کنترل آلودگی هوا که قرار است جایگزین طرح زوج و فرد شود، به معاینه فنی به عنوان ملاکی برای تعیین سطح آلایندگی خودروها اشاره کرد و افزود: برای اجرای این طرح شهرهای مختلف دنیا در زمینه کنترل آلودگی هوا مورد مقایسه و بررسی کارشناسی قرار گرفتند و طی نشست‌ها و همایش‌های متعددی که با حضور مدیران شهری کشورهای مختلف دنیا در ایران برگزار شد در نهایت ما نیز به این نتیجه رسیدیم که کنترل آلودگی هوا نباید بر مبنای شماره پلاک باشد.
وی با بیان این نکته که اتفاق نظر مدیران شهری جهانی بر تقسیم بندی خودروها براساس آلودگی است، گفت: در جهان تاکید بر این است که به خودروهای آلوده اجازه تردد داده نشود و یا برای آنها قوانین سخت‌گیرانه وضع شود، اما گاهی دلایل ما برای مدیران شهرداری و شورای شهر قابل پذیرش نبود.
دبیرکارگروه آلودگی هوا ضمن تاکید بر این نکته که هیچ جای دنیا از طرح زوج و فرد استفاده نمی‌کند، ادامه داد: منطق این است که خودروی آلوده‌تر، عوارض بیشتری بدهد و سخت‌گیری بیشتری برای آن در نظر گرفته شود.
حسینی معتقد است آنچه که امروز باید بیشتر در مساله کاهش آلودگی هوای تهران مورد توجه قرار گیرد، موضوع اخیری است که از سوی مرکز تحقیقات ایران خودرو مطرح شده است که بر اساس آن ورود خودروهای دیزل سواری به ناوگان حمل و نقل کشور پیشنهاد شده است که البته با مخالفت صریح سازمان حفاظت محیط زیست روبرو شد.
ریه‌های مردم طاقت سعی و خطای مسئولان را ندارد
وی خاطرنشان کرد: این مساله در روزهای گذشته محل مناقشه ایران خودرو و سازمان محیط زیست است، اما کافی است نگاهی به تجربه سایر کشورها داشته باشیم تا مخالفت قطعی خود را با این موضوع اعلام کنیم. شهرهای اروپایی این تجریه را پشت سر گذاشتند و آلودگی هوای ناشی از خودروی دیزلی به آنها ثابت شده است. باید از تجریه دیگر کشورها عبرت گرفت و به راهی که آنها رفته‌اند به تنهایی اکتفا نکرد. استفاده از تجارب کشورهای دنیا کم‌خرج‌ترین راهی است که از هزینه‌های ناشی از سعی و خطا در مهار آلودگی شهرها جلوگیری می‌کند.
حسینی در ادامه گفت: ریه‌های مردم طاقت سعی و خطای مسئولان را ندارد و باید از تجریه دیگر کشورها در این زمینه عبرت گرفت.
وی با با بیان این نکته که دیزل‌های سواری ایران از کیفیت نمونه‌های خارجی برخوردار نیستند در خاتمه گفت: آنقدری که از موتور دیزل خودروهای سواری می‌ترسم از موتور دیزل خودروهای سنگین نمی‌ترسم. اگر دیزل سواری راه خود را به کلانشهرهایی چون تهران و مشهد و اصفهان باز کند، این شهرها غیرقابل سکونت خواهند شد.
