خط ۱۵ میلیاردی اروپا برای ایران

در ادامه تلاش فرانسه برای نجات برجام، خبرها از پیشنهاد جدید رئیس‌جمهور فرانسه برای گشایش یک خط اعتباری 15 میلیارد دلاری برای ایران در چارچوب اینستکس حکایت می‌کند. براساس آنچه وب‌سایت المانیتور به نقل از منابع خبری خود خبر داده است امانوئل مکرون رئیس‌جمهوری فرانسه در چهارمین مکالمه خود با حسن روحانی درتاریخ 8 مرداد که ظاهرا 100 دقیقه به طول انجامیده، به رئیس‌جمهوری پیشنهاد داده که 15 میلیارد یورو به اینستکس تزریق شود که از این مقدار 5 میلیارد یورو را خود فرانسه تزریق می‌کند و مابقی را سایر اعضای باقی‌مانده در برجام تزریق خواهند کرد. همچنین براساس گزارش المانیتور به نقل از سه منبع که آنها نیز خواستار عدم انتشار نام‌شان شده‌اند، این خط اعتباری احتمالا قرار است به‌عنوان منبع مالی جهت تامین نیازهای اساسی ایران به سازوکار مالی اروپا برای تجارت با ایران موسوم به اینستکس تزریق شود. به نوشته المانیتور، ایران هنوز به این پیشنهاد پاسخی نداده است. پیش از این اما حسن روحانی روز پنج‌شنبه 10 مرداد (ماه جاری) در جریان سفرش به تبریز ودر جلسه شورای اداری استان آذربایجان شرقی، از امکان رسیدن به نتایج مثبتی در مذاکرات با اروپا در هفته‌های آینده خبرداده بود. بر این اساس بسیاری معتقدند سخنان روحانی می‌تواند اشاره‌ای به این پیشنهاد فرانسه باشد هرچند که روحانی در آن سخنان این نکته را نیز مطرح کرد که «با برخی از کشورها در حال مذاکره هستیم و آنها پیشنهادهایی ارائه کردند که متوازن نمی‌دانیم، بنابراین آن پیشنهادها را نپذیرفتیم.»

روسای‌جمهوری ایران و فرانسه تاکنون 5 بار با یکدیگر (از 4 تیرماه تا 15 مرداد) تلفنی گفت‌وگو کرده‌اند. آخرین گفت‌وگوها سه‌شنبه شب انجام شد. حسن روحانی رئیس‌جمهور در این گفت‌وگوی تلفنی که دومین گفت‌وگو با مکرون طی یک هفته اخیر به‌شمار می‌رود با اشاره به ضرورت تلاش برای تسریع در روند مناسبات و همکاری‌های بانکی و نفتی ایران با دیگر کشورها به‌عنوان اصلی‌ترین حقوق اقتصادی ایران در برجام، بر ادامه بررسی پیشنهادها در مسیر دستیابی به راه‌حل‌های کارشناسی و عادلانه تاکید کرد. امانوئل مکرون رئیس‌جمهور فرانسه نیز در این گفت‌وگوی تلفنی با تاکید مجدد بر پایبندی پاریس به تعهدات قید شده در برجام گفت: رسیدن به نتیجه‌ای مورد قبول طرفین و تامین‌کننده منافع ایران در برجام برای پاریس حائز اهمیت است.

رئیس‌جمهور فرانسه همچنین از پیشنهاد روحانی برای رایزنی کارشناسان و مسوولان ایران و فرانسه برای رسیدن به راهکارهای مناسب در مسائل و موضوعات گوناگون منطقه‌ای و بین‌المللی استقبال و بر گسترش همکاری تهران- پاریس در این راستا تاکید کرد.

اما آن‌طور که وب‌سایت المانیتور گزارش داده پیشنهاد مکرون در مکالمه روز 8 مرداد به حسن روحانی ارائه شده است. در میان سه کشور اروپایی که پس از خروج آمریکا از برجام در توافق هسته‌ای با ایران ثابت‌قدم مانده‌اند و در تمام دوران مذاکره با ایران بر سر دستیابی به برجام حضور داشته‌اند، فرانسه مسوولیت نجات برجام را برعهده گرفته است. در همین راستا امانوئل مکرون رئیس‌جمهوری فرانسه روز 19 تیر امانوئل بُن، مشاور دیپلماتیکش را در راستای کاهش تنش‌ها میان ایران و آمریکا راهی تهران کرد تا در گفت‌وگو با مقامات ایران راه‌حل میانه‌ای برای حل بحران موجود ارائه کند. آنچه موجب نگرانی رئیس‌جمهور فرانسه و به دست گرفتن ابتکار عمل برای کاهش مناقشه میان ایران و آمریکا شده است، خطر تضعیف توافق هسته‌ای سال 2015 با ایران است. از همین رو مکرون در تماس تلفنی با روحانی و دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری آمریکا بر از سرگیری گفت‌وگوها درباره توافق هسته‌ای با حضور همه طرف‌ها (1+5) تاکید کرده است. پاریس همچنین طرح فریز در برابر فریز (انجماد در برابر انجماد) را به‌عنوان یک راهکار میانه مطرح کرده که ظاهرا تهران با آن موافقت نکرده است. در ادامه این تلاش‌ها به نوشته المانیتور مکرون در تماس روز 8 مرداد خود به روحانی پیشنهاد ایجاد یک خط اعتباری 15 میلیارد دلاری برای تهران را داده است تا راهی برای دور زدن تحریم‌های آمریکا و تحقق خواسته ایران باشد.

در همین ارتباط فرانسوا نیکولا سفیر پیشین فرانسه در تهران در گفت‌وگو با المانیتور اظهار کرده است که از نظر او، ایده ایجاد یک خط اعتباری ابتدا از سوی ایران برای تامین سازوکار اینستکس مطرح شده است. وی ادامه داد: همه چیز بستگی به اندازه این خط اعتباری دارد اما به هر صورت، برای حل تمام مشکلات کنونی اقتصاد ایران کافی نخواهد بود.

به گزارش «ایسنا» نیکولا همچنین با بیان اینکه رئیس‌جمهور فرانسه در حال تلاش برای میانجی‌گری میان تهران و واشنگتن با هدف حصول به توافق و کاهش تنش‌های کنونی در منطقه است، گفت: چنین توافقی باید شامل کاهش تحریم‌ها، به‌ویژه در حوزه نفت و به‌علاوه برخی موضوعات در رابطه با برنامه هسته‌ای باشد. او در پاسخ به این سوال که آیا این توافق کارساز خواهد بودگفته است: هنوز مشخص نیست، اما به‌نظر می‌آید این الگو تنها راه عملی برای برون‌رفت از بحران کنونی است. براساس این گزارش در این میان شرکت‌های بیشتری در حال پیوستن به اینستکس هستند. یک دیپلمات اروپایی که خواست نامش فاش نشود به المانیتور گفت: بیش از 10 شرکت که اغلب آلمانی و فرانسوی هستند در اینستکس ثبت‌نام کرده‌اند. این نشانه خوبی است.

اینستکس یا INSTEX مخفف عبارت Instrument in Support of Trade Exchanges به معنای «ابزار پشتیبانی مبادلات تجاری» است. این کانال مالی در روز پنج‌شنبه 11 بهمن 97، در پاریس و در چارچوب قوانین فرانسه ثبت شد. غیر از فرانسه، آلمان و انگلیس نیز سهامداران اصلی آن هستند، اما دیگر کشورهای اروپایی و کشورهای جهان از جمله چین و روسیه نیز می‌توانند وارد آن شوند. سرمایه اولیه این شرکت 3 هزار یورو است که از سوی وزارت اقتصاد فرانسه تامین شده است. اینستکس موسسه‌ای است که این اجازه را می‌دهد که بدون انجام مراودات مالی بین ایران و اتحادیه اروپا، تجارت صورت گیرد.این کانال مالی روز هفتم تیر عملیاتی شد و چند روز پیش «پر فیشر» جای خود را در ساز و کار مالی معروف به اینستکس به «برند اِربل» سفیر سابق آلمان در ایران در فاصله سال‌های 2009 تا 2013 داد. محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه نیز روز دوشنبه 14 مردادماه در نشست خبری‌اش با خبرنگاران، از اینستکس به‌عنوان گام اجرایی یاد کرد که به گفته‌اش باید تعهدات را اجرایی کند. همزمان با المانیتور روز گذشته المیادین در گزارشی با اشاره به پیشنهاد فرانسه به ایران نوشت: تزریق پول نفت فروشی ایران به اینستکس و دریافت پول نفت از سوی ایران، ازجمله شروط تهران برای پذیرفتن کارآیی این سازوکار مالی بوده است و به‌نظر می‌رسد پیشنهاد تزریق 15 میلیارد دلار به این سازوکار مالی از سوی فرانسه، یک گام رو به جلو برای پذیرفتن شروط ایران در این زمینه باشد. براساس گزارش المیادین، 5 میلیارد دلار از 15 میلیارد دلار تزریقی به «اینستکس» متعلق به فرانسه است و قرار است 10 میلیارد مابقی را دیگر اعضای برجام (آلمان، روسیه، چین و بریتانیا) تامین کنند.

تکذیب دعوت از روحانی

البته ظاهرا این تنها پیشنهاد مکرون به همتای ایرانی خود نیست. به گزارش وب‌سایت المانیتور در واشنگتن ظاهرا فرانسه از حسن روحانی برای شرکت در نشست سران گروه 7 در فرانسه به‌عنوان میهمان افتخاری دعوت کرده است. براساس گزارش المانیتور، مکرون قصد داشته تا در نشست مذکور روحانی و ترامپ با هم دیدار کنند، هرچند که پایگاه خبری الشرق‌الاوسط به نقل از منابعی در دفتر ریاست‌جمهوری فرانسه دعوت رئیس‌جمهور این کشور از حسن روحانی برای شرکت در نشست جی 7 را تکذیب کرده و اعلام کرده‌اند امانوئل مکرون در گفت‌وگوی تلفنی اخیر خود با حسن روحانی رئیس‌جمهور ایران پیشنهادی برای حضور وی در نشست گروه 7 نداشته است. برخی خبرها نیز حاکی از آن بود که روحانی این دعوت را رد کرده است واعلام کرده نماینده‌ای نیز نمی‌فرستد. قرار است این نشست روز 24 اوت (دوم تا چهارم شهریور) دربیاریتز شهری در جنوب غربی ایالت آکیتن فرانسه برگزار شود. این شهر در جنوب غرب فرانسه و در سواحل اقیانوس اطلس قرار دارد. در همین ارتباط روز گذشته اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس‌جمهوری در حاشیه جلسه هیات دولت گفت: این موضوع را باید از دفتر رئیس‌جمهور سوال کنید؛ آقای رئیس‌جمهور با آقای مکرون گفت‌و‌گو‌های متعدد داشته و دارند.