تئوریسین خشونت رونمایی شد/ از فریادِ نصیری بر انحصارطلبی تا شاگردی مهرجویی

به گزارش خبرگزاری تسنیم، مراسم رونمایی از مستند سینمایی «تئوریسین خشونت» به کارگردانی محسن کوقان و تهیه‌کنندگی مهدی مطهر که به روایت زندگی و اندیشه سیداحمد فردید می‌پردازد در سازمان هنری رسانه‌ای اوج برگزار شد.

در ابتدای این مراسم مسعود فروتن به عنوان مجری روی صحنه آمد و ضمن بیان این مطلب که جسارت محسن کوقان به عنوان کارگردان در به تصویر کشیدن اندیشه‌های این اندیشمند ستودنی است، از مهدی نصیری استاد و پژوهشگر دعوت کرد تا روی صحنه بیاید و درباره سیداحمد فردید به سخنرانی بپردازد.

نصیری بیان کرد:  فردید به دنبال ایجاد فردید دیگر یا فردیدیسم نبود چون اصولاً مکتب‌سازی اختصاص به امام معصوم دارد، این در حالی است که شیعه هیچکس را به جز خداوند غیر قابل نقد نمی‌داند بنابراین تمام حرف ما این است که فردید مثل خیلی از متفکران دیگر حرف‌هایی برای تامل کردن دارد حتی کسانی که بعداً با اندیشه فردید زاویه پیدا کردند تمام شهرت خود را از آثاری گرفتند که در مخالفت با او نوشتند.

وی افزود: برخی می‌گویند اندیشه او موجب انفعال می‌شود اما باید بگویم اندیشه‌های فردید نه باعث انفعال، نه باعث سیاست‌زدگی با دنیای مدرنیته و ... می شد بلکه اندیشه او ما را به برخورد با دنیای جدید سوق می دهد البته نه برخورد سطحی.

در ادامه احمد رهدار پشت تریبون قرار گرفت و عنوان کرد: می خواهم فردید را به مثابه یک متفکر مورد مداقه قرار دهم. از او به عنوان فیلسوف شفاهی نام برده‌اند، بخشی از تفکر او نتوانسته جلوه کند چراکه بخشی از جلوگاه تفکر مربوط به قلم است و این نقص در او دیده میشود. فردید در مقام گفتن فرصتی برای جولان اندیشه داشته، او ننوشتن را انتخاب کرده است اما این موضوع به هر دلیلی که باشد، من می گویم سطحی از تفکر در اندیشه او غایب است.

رهدار ضمن بیان این مطلب که فردید را یک محقق فلسفه نمی‌داند بلکه او را فیلسوف می داند، عنوان کرد: در دنیای غرب فیلسوفان معمولا طیفی از مبلغان و شارحان را دارند اما به گمان من فردید تنها مبلغ داشته نه شارح از سوی دیگر اگر بخواهم فردید را به مثابه یک کنش‌گر اجتماعی مورد ملاحظه قرار بدهم باید بگویم او همراه با انقلاب شد ولی انقلابی نبود. او از مسیری که انقلابی نبود به انقلاب رسید یعنی در ذیل هایدگر به آن رسید نه با اندیشه های امام خمینی.

وی با بیان اینکه معتقد است ماندن در اندیشه فردید نتیجه‌ای جز یاس فلسفی ندارد، گفت: اگرچه او تا اوایل دهه هفتاد زنده بود اما ما بیشتر اندیشه‌های اخلاقی او را در شاگردانش دیده‌ایم.

سپس مهدی مطهر تهیه‌کننده «تئوریسین خشونت» پشت تریبون قرار گرفت و گفت: یک سری افراد هستند که منظومه فکری دوستان جبهه ما را شکل داده‌اند که یک عده از آنها مثل سلبریتی‌ها شده‌اند که بیشتر درباره آنها حرف زده می‌شود اما برخی از آنها حذف شده‌اند و فردید از همین دسته است. ما در این مستند به صورت ذوق‌زده نسبت به فردید حرف نزدیم بلکه سعی کردیم مواضع مختلف دوستان را نشان بدهیم بنابراین «تئوریسین خشونت» در حد بضاعت ماست. توجه داشته باشید که سال ها از مرگ فردید گذشته است و ما حالا اقدام به ساخت مستندی درباره او کرده‌ایم. مرحوم فردید متفکر بسیار مهمی است و شاگردانی از طیف‌های مختلف دارد.

پس از صحبت‌های مطهر، محسن کوقان کارگردان روی صحنه آمد و ضمن قدردانی از تیم سازنده این اثر، عنوان کرد: فردید بعد از انقلاب قربانی انحصارطلبی از سوی حوزه و دانشگاه شد این انحصار طلبی بد است چراکه اجازه نقادی نمی‌دهد. ما باید به سمت فضای آزاد و گفتگو برویم. چهل سال از جمهوری اسلامی گذشته است ولی نسل ما فردید را نمی‌شناسد منظورم افراد حوزوی و دانشگاهی است نه افراد کف جامعه سوال من این است که این انحصار طلبی از کجا می‌آید؟ باید بگویم حوزوی‌ها به یک نحو و دانشگاهی‌ها از یک سو دچار انحصارطلبی هستند.

سپس محمد رجبی محقق و جامعه‌شناس پشت تریبون قرار گرفت و عنوان کرد: عنوان تئورسین خشونت را عبدالکریم سروش و همفکران او رواج دادند. حالا سوالی که پیش می‌آید این است که فردید به قدرت چسبید؟ او تئورسین خشونت است؟

وی گفت: فردید مثل سقراط بود که نوشته ای نداشت ولی فیلسوف آفرین بود، مثل شمس تبریزی که مولوی ساز بود. فردید با وجود اینکه چیزی ننوشت، در موسیقی، سینما، تئاتر، ادبیات، فلسفه و علوم انسانی موثر بود. در سینما اولین تاثیر او بر داریوش مهرجویی بود، درواقع داریوش مهرجویی شاگرد فردید بود به طوری که حضرت امام «گاو» از ساخته های مهرجویی را پسندیدند. همین مهرجویی الگویی برای عباس کیارستمی شد که آثار او افتخار جمهوری اسلامی ایران شد.

در ادامه بیژن عبدالکریمی استاد دانشگاه به سخنرانی درباره او پرداخت و گفت: به اعتقاد من موضع ما نسبت به فردید و رضا داوری به این بر می‌گردد که ما به فلسفه چه نسبتی داریم.من بارها گفته ام فردید یگانه متفکر تاریخ ماست، این حرف اسطوره‌سازی نیست ما می‌دانیم که با سروش اتفاق مبارکی افتاد و ایشان سطح مباحث را ارتقا دادند بنابراین جامعه ما به دکتر سروش هم مدیون است اما فردید کوشید تا سطح گفتمان وجودشناسانه را ارتقا بدهد درواقع هر کجا چنین بحثی پیش می‌آید بی‌تردید برگرفته از تفکر اوست. فردید غرب را یک نوع مواجه با جهان می داند و شرق از نظر او یک نوع مواجهه با وجود است. ما این درک را در حوزه و در دانشگاه نمی‌بینیم به خاطر همین او یک سر و گردن از بقیه برتر است. گفته شد او انقلابی نیست اگر قرار است انقلابی صورت بگیرد آن انقلاب باید در نحوه مواجهه ما با جهان باشد چراکه با شعارهای سطحی و از دیوار بالا رفتن نمی‌شود انقلاب را فهمید.

در پایان این مراسم، مستند «تئوریسین خشونت» برای حضار به نمایش درآمد.