۹۷ میلیارد دلار، خسارت رسمی ایران در جنگ تحمیلی

روزنامه مردم سالاری در گزارشی آورده است: در گزارش سازمان ملل، که دبیرکل این سازمان به اعضای شورای امنیت ارائه کرد، آمده است: «در 24 استان ایران، پنج استان صحنه نبرد بود و 11 استان دیگر هدف حمله‌های هوایی و موشکی مکرر قرار گرفت. این 16 استان، دوسوم جمعیت 50 میلیونی کشور را در خود جای می‌داد... طبق اظهارات مقامات ایرانی، بیش از 50 شهر و شهرستان و نزدیک به 4000 روستا در این جنگ به میزان مختلف متحمل خسارت شدند و تعداد بسیاری نیز با خاک یکسان شده‌اند که باید آن‌ها را به این تعداد اضافه کرد. در مجموع، کل واحدهای مسکونی که بنا به گزارش‌ها در جنگ تخریب شد، بیش از 13 هزار بود و 190 هزار واحد نیز به شدت خسارت دید. هیات سازمان ملل تعداد قابل ملاحظه‌ای از این محل‌ ها را مورد بازدید قرار داد و خسارات وارده را تایید کرد. این جنگ در تخریب مناطق مسکونی و غیر نظامی تاثیر مستقیم و اسفباری داشت. به علاوه، در حدود یک میلیون و 250 هزار نفر نیز مجبور به ترک خانه و کاشانه خود شدند.» 

درباره کاهش تولید ناخالص ملی ایران در این گزارش آمده است: «تولید ناخالص ملی به قیمت‌ های ثابت از 3127 میلیارد ریال در سال 1979 به 2843 میلیارد ریال در سال 1988و به 2048 میلیارد ریال در سال 1988 کاهش یافته است؛ یعنی 30 درصد سقوط کرده است. همچنین در سرمایه‌گذاریها کاهش چشم‌گیری ایجاد شده است؛ یعنی از 575 میلیارد ریال در سال 1979 به 294 میلیارد ریال در سال 1988 (به قیمتهای ثابت) رسیده است.»

این گزارش، در کل، برآوردی از آسیبهایی گسترده که بر دیگر بخشهای صنعتی، کشاورزی، نفتی، ترابری، میراث فرهنگی و ... ایران وارد شده را نیز به دست داده است. همچنین به تأثیرات مخرب این جنگ بر اقتصاد ملی، زیست‌ بوم و مردم ایران اشاره کرده است. در این گزارش گفته شده است که بخشی گسترده از سازه‌های نفتی ایران از میان رفته‌اند. برای نمونه، زیان تولید ناشی از آسیب به پالایشگاه آبادان در هشت سال، بیش از 700 میلیون بشکه به ارزش تقریبی 27 میلیارد دلار بوده است. یا، بیش از 75 درصد سازه‌های نفتی جزیره خارک از میان رفته است.

بندرهای ایران نیز در این جنگ لطمات بسیاری دیدند. در گزارش سازمان ملل آمده که بندر آبادان در جنگ همواره زیر بمباران بوده و یکسره ویران شده است. بندر خرمشهر نیز خساراتی بسیار دیده و بایسته است که از نو ساخته شود. همچنین به بندر امام خمینی نیز بارها حمله هوایی شده است و هر چند در زمان بازدید هیئت سازمان ملل بسیاری از آسیب ها بازسازی شده بودند ولی، به گفته این هیات، این بازسازی موقتی بوده است نه دائمی. در گزارش هیئت در بخش نیرو نیز آمده است که نیروگاه ها چون اهداف راهبردی بوده‌اند حمله به آنها تنها محدود به استان های مرزی نبوده است. بزرگ‌ ترین شبکه نیرو که در استان خوزستان جای دارد و برق 21 استان ایران را فراهم می‌کند بارها مورد حمله قرار گرفته است. همچنین به نیروگاه نکا که دیگر نیروگاه بزرگ ایران است چند بار حمله شده است. نیروگاه های دیگر، همچون نیروگاه تبریز در شمال غرب ایران و نیروگاه بندر عباس در جنوب ایران، بارها مورد حمله قرار گرفته‌اند. دیگر نیروگاه‌ های کوچک‌ تر ایران نیز  خسارات دیده‌اند.

همچنین، آماری از کشتیهای غرق‌شده در رود کارون و اروندرود به دست داده و برآورد کرده که بیش از 800 فروند کشتی کوچک و متوسط  و 70 فروند کشتی بزرگ از دست رفته‌ اند و غرق شده‌اند. در گزارش سازمان ملل به تأثیر مخرب جنگ بر سازه‌ های درمانی نیز اشاره شده است و گفته شده که در پنج استان مرزی ایران با عراق پنج بیمارستان و 102 درمانگاه و 107 مرکز درمانی شهری و روستایی آسیب‌ دیده و ویران شده‌اند.

این گزارش همچنین به بخش کشاورزی نیز پرداخته و برای نمونه گفته که شمار درختان خرمای از میان‌ رفته در استان خوزستان بیش از هفت میلیون درخت بارور بوده که برابر 155 هزار تن تولید خرما در سال است. با خسارات گسترده‌ای که عراق طی جنگی تحمیلی به ایران زده است دولت صدام از پاسخ به درخواست‌های ایران برای پرداخت غرامت سر باز زد و دولت‌های تازه عراق نیز خواهان این‌اند که ایران این موضوع را پیگیری نکند.