موانع گوش دادن مؤثر

دکتر سید فرزاد حسینی؛کوچ بین المللی توسعه‌ی فردی و سازمانی

همانطور که در شماره گذشته مجله توضیح دادم، گوش دادن یک هنر است و چنانچه شما این هنر را داشته باشید و آن را درست بکار گیرید، می‌توانید از بسیاری سوءتفاهم‌ها، درگیری‌ها، ناراحتی‌ها و دلخوری‌ها پیشگیری کنید. آزمون گوش دادن را انجام دادید تا بدانید چقدر به این هنر مجهز هستید و با نیت‌های گوش دادن هم آشنا شدید. این شماره می‌خواهم شما را با موانع گوش دادن آشنا کنم تا با شناسایی این موارد بتوانید این موانع را کنار بزنید و خوب گوش کنید.

فرار از اشتباه یا گذشته

سال گذشته فرزندم در یکی از آزمون‌های تحصیلی نمره‌ای متوسط داشت و از این مسئله خجالت می‌کشید چند بار خواستم با او صحبت کنم و ضمن صحبت کردن او را دلداری بدهم اما هر بار به بهانه‌ای از مکالمه فرار می‌کرد. همسرم گفت: او فکر می‌کند تو می‌خواهی بازخواستش کنی و بپرسی چرا نمره پایینی آورده است به همین دلیل از شنیدن صحبت‌های تو فرار می‌کند. در واقع فرار فرزندم از گذشته و اشتباهی که در آزمون کرده بود، باعث شده بود از شنیدن صحبت‌های من طفره رود.

برچسب زدن یا قضاوت کردن

چند ماه قبل همراه با دوستم در یک کارگاه آموزشی شرکت بعد از اینکه سخنران روی صحنه آمد دوستم گفت: ما را ببین برای کارگاه چه کسی پول داده‌ایم. از قیافه و پوشش این فرد مشخص است متخصص نیست و ما گول تبلیغات را خورده‌ایم. بحث را ادامه ندادم و به ادامه کارگاه توجه کردم، اتفاقاً یک کارگاه عالی بود و سخنران مباحث را کاملاً علمی مطرح می‌کرد. در پایان کارگاه دوستم به قضاوت اشتباه خود اقرار کرد و پشیمان بود که چرا از اول جلسه صحبت‌ها را با دقت گوش نداده است. اگر به گذشته خود نگاه کنید چند بار تا به حال به دلیل قضاوت حرف‌های یک سخنران، همکار یا مراجعه کننده را نشنیده‌اید؟ من نمی‌گویم اصلاً قضاوت نکنید، قضاوت بکنید اما تا تمام زوایا و جوانب کاری برایتان شفاف نشده است قضاوت را کنار بگذارید.

بحث کردن

وقتی صحبت فردی را به این نیت می‌شنویم که با او بحث کنیم فقط قسمت‌هایی که مربوط به بحث مورد نظر ما نیست را خوب درک می‌کنیم و به درک عمیقی از سایر قسمت‌های صحبت طرف مقابل نمی‌رسیم. در صورتی که دقت نظر روی صحبت طرف مقابل ممکن است باعث جلوگیری از بحث و جدل شود.

مکان نامناسب

فرض کنید در یک مهمانی رسمی یا جلسه مهمی هستید، که دوست شما تلفن می‌کند و می‌خواهد راجع به مسئله‌ای با شما صحبت کند. در این شرایط احتمالاً به دلیل تمرکزی که روی جلسه دارید گوش دادن شما کیفیت بالایی را نخواهد داشت. بهترین راه حل این است که بدون رو درواسی موقعیت خودتان را توضیح دهید و صحبت را به زمان دیگری موکول کنید.

پایین بودن سطح انرژی (زمان نامناسب)

تمام انسان‌ها در طول روز یک الگوی انرژی دارند. در ساعاتی از شبانه روز بسیار سرحال و در ساعاتی خسته هستند. بطور مثال پس از یک کار چند ساعته هر فردی دارای سطح انرژی پایینی است و بدیهی است برای گوش دادن مؤثر سطح انرژی بالایی مورد نیاز است. در چنین شرایطی بهتر است وضعیت خودتان را به طور محترمانه به طرف مقابل توضیح دهید. اما باید دقت کنیم که طرز جواب دادن‌ها کاملاً محترمانه باشد.

تمرکز روی آماده کردن جواب

در جلسات کوچینگ که برگزار می‌کنم گلایه‌های زیادی از مراجعین می‌شنوم مبنی بر اینکه هنوز حرف من تمام نشده بود که طرف مقابل جواب من را داد. در واقع اکثر افراد وقتی در حال شنیدن هستند، تمرکز زیادی روی آماده کردن جواب دارند و این تمایل وجود دارد که به محض تمام شدن صحبت طرف مقابل جوابش را بدهیم. در صورتی که بهترین روش، گوش دادن دقیق و یک مکث کوتاه برای آماده کردن جواب است. در این صورت طرفین مکالمه لذت بیشتری از مصاحبت خواهند برد.

توجه به خاطرات خودمان

دوستم کامران از طرفداران پر و پا قرص طبیعت گردی است. تقریباً هیچ آخر هفته‌ای در خانه نمی‌ماند ولی یک عیب دارد به محض اینکه بخواهم خاطره‌ای از طبیعت رفتن خودم را تعریف کنم، هنوز خاطره تمام نشده که شروع می‌کند خاطرات سفرهای خودش را توضیح می‌دهد. هیچ وقت نشده که من بتوانم خاطره‌ای را تا آخر برایش بگویم.

احساسات

چند روز قبل به بازدید یکی از دوستان رفتم که در تصادف همسر خود را از دست داده بود. شروع کرد به صحبت کردن و گلایه از اینکه چقدر دوستان بی‌وفا هستند و تو هم مثل آنهایی و همینطور ادامه می‌داد. صحبتش که تمام شد به او گفتم: چرا فکر می‌کنی من بی‌وفا هستم؟ در جواب گفت: چون برای مراسم تشییع و خاکسپاری همسرم نیامدی. گفتم من که اول جلسه و در حالی که هنوز سر پا بودم برایت توضیح دادم که دایی‌ام همزمان با فوت همسر شما مرحوم شده است و در مراسم خاکسپاری دایی مرحوم بوده‌ام. گفت: اصلاً صحبت تو را نشنیدم. در واقع آنچنان ناراحت بود که توضیح من را نشنیده بود وقتی احساسات شما طغیان می‌کند صحبت‌های طرف مقابل را به خوبی نمی‌شنوید. به همین دلیل توصیه می‌شود چنانچه طرف شما به هر دلیل احساساتی است اول سعی کنید او را آرام کنید و بعد مکالمه در خصوص موضوع را شروع کنید یا اینکه گفتمان خود را به تاریخی بعد موکول کنید.

نصیحت کردن

یکی از بستگان فرزندی بسیار باهوش دارد که در بسیاری از دروس شاگرد اول است اما روحیه حساسی دارد و زود احساساتی می‌شود. چندبار با من صحبت کرده است و از رفتار مادرش به شدت گلایه نموده است. او به من می‌گفت: مادرم اصلاً حرف مرا گوش نمی‌دهد و دائماً در حال نصیحت کردن است هنوز صحبت من تمام نشده است که نصیحت‌های مادرم شروع می‌شود. حتی اگر یک مسابقه فوتبال را نگاه کنم و تیم محبوب من بازنده شود جرات ندارم احساساتم را به مادرم بیان کنم چون اصلاً گوش نمی‌کند و فوراً می‌گوید: پسرم! حرص و جوش نخور بیا غذایت را بخور. اما همین مطلب را اگر به دوستم بگویم با من همدردی می‌کند و شاید نیم ساعت با هم صحبت کنیم. خودمان هستیم شما که این داستان را خواندید چقدر برایتان آشنا و ملموس است؟

 تاکید روی یک کلمه یا جمله

یکی از همکاران من نسبت به غذای فرزند بسیار حساس است. یکی از آرزوهای او این است که فرزندی خوش خوراک داشته باشد و نگرانی وی از این است که مبادا از بوفه مدرسه غذایی بی‌کیفیت تهیه نماید.
فرزند او به من می‌گفت: تمام تاکید مادرم روی این است که بشنود در مدرسه چه غذایی خورده‌ام و چندان در فکر درس و مشق من نیست، گویی که من به سالن غذاخوری می‌روم. همچنین مادران زیادی را می‌شناسم که تمام تاکیدشان روی نمره و درس فرزندانشان است و محور مکالمه آن‌ها فقط درس فرزندان است.
تاکید روی یک کلمه یا موضوع باعث می‌شود بقیه صحبت‌ها را خوب متوجه نشنویم و کیفیت گوش دادن ما به نحو قابل توجهی پایین می‌آید.
آنچه گفته شد موانع گوش دادن بود و در هر فرد یک یا چند مانع پر رنگ‌تر است خب از شما خواننده محترم تقاضا دارم به دقت به سؤالات زیر پاسخ دهید:
1. کدام مانع در شما پررنگ‌تر است؟
2. فردی که دوست دارید حرفش را بشنوید کدام مانع را دارد؟
3. آیا برای برطرف کردن این موانع تا کنون اقدامی انجام داده‌اید؟ و اگر انجام داده‌اید چرا برطرف نشده است؟
در شماره بعدی مجله اصول و مهارت‌های گوش دادن مؤثر را با هم مرور خواهیم کرد.