خلاصه داستان:
مینو ( مهتاب کرامتی ) فردی بانکی است که در یک شب توسط راننده ای ناشناس مورد تعرض جنسی قرار می گیرد و حالا باید با واقعیت کنار بیاید اما...
کارگردان :
منیژه حکمت : تهیه کننده باسابقه سینمای ایران که آثار پرفروشی از جمله « شهر موش ها » و « ورود آقایان ممنوع » را تهیه کرده و در مقام کارگردان نیز مهمترین ساخته سینمایی « زندان زنان »بوده است. پس از « زندان زنان » و « سه زن » ، « جاده قدیم » سومین ساخته منیژه حکمت محسوب می شود.
نقد فیلم « جاده قدیم » :
منیژه حکمت پس از سالها با ساخت « جاده قدیم » به سینماها آمده و سوژه ای را انتخاب کرده که در چند سال اخیر فیلمهای مطرح بسیاری درباره آن ساخته شده اند. فیلم فرانسوی « Elle » یکی از نمونه های موفق بین المللی و البته در خود ایران نیز « فروشنده » اصغر فرهادی که موفق به دریافت اسکار شد، از مطرح ترین آثاری می باشند که درباره تجاوز جنسی ساخته شده است. اما نگاه منیژه حکمت درباره این فاجعه چیست و آیا قرار است در « جاده قدیم » حرف یا ایده جدیدی درباره آن بشنویم یا خیر؟
« جاده قدیم » زمانی که آغاز می شود ما شاهد داستانهای متفاوتی هستیم. از مسائل بانکی گرفته تا موضوع همکار مینو در بانک که ظاهراً از لحاظ اخلاقی در وضعیت چندان جالبی به سر نمی برد. اما پس از نزدیک به 40 دقیقه به یکباره از مسئله اصلی فیلم رونمایی می شود و در واقع، فیلم در دقیقه 40 تازه آغاز می شود! با اینحال پس از اینکه از آغاز داستان و اینکه به عمق فاجعه ای که رخ داده پی می بریم، مشکلات فیلم تازه آغاز می شود و هر دقیقه که می گذرد بر شدت آن افزوده می شود بطوریکه در نهایت در بُهت و حیران می مانیم که چطور این فیلم توانسته سر از سینماها درآورد!
سازندگان در « جاده قدیم » کاری با متجاوز ندارند و او را در اختیار قانون گذاشته اند تا وی را یافته و به سزای اعمالش برساند. در اینجا بحث درباره زندگی مینو پس از این تجربه هولناک می باشد. از این جهت انتظار می رود که فیلمساز بتواند آهسته و پیوسته تغییرات رفتاری او را با جزئیات فراوان به تصویر بکشد تا مخاطب بتواند به تصویر دقیق از یک قربانی تجاوز جنسی دست پیدا کند. اما در « جاده قدیم » نه تنها جزئیات، وجود خارجی ندارند بلکه در اینجا مباحث فیلمسازی پایه نیز به چالش کشیده می شود. بحران شخصیت پردازی نخستین ویژگی است که در فیلم به چشم می خورد. در فیلم نمی توان حتی یک شخصیت عادی را یافت که بتوان از او به عنوان یک انسان قابل درک نام برد که پیچیدگی های رفتاری یک انسان طبیعی را در خود داشته باشد! تمام شخصیت های داستان پرداختی تک بُعدی دارند و به یک کاریکاتور شباهت دارند!
رفتارهایی که مینو پس از تجربه ناخوشایندش به آن مبتلا شده از جمله وسواس و ترس از همسر و ... که تشریح آن در کتب روانشناسی قابل رویت است، بی آنکه تمهید و جزئیاتی برای آن نوشته شده باشد یا در یک بستر مناسب دراماتیزه شوند، بصورت کلیپ وار در فیلم به نمایش در می آیند که در برخی از موارد این سکانس ها به حدی ناامید کننده هستند که مخاطب را به خنده وا می دارند. به عنوان مثال سکانس بیدار شدن همسر مینو از خواب و رویت او بر روی زمین و دیالوگ عجیب و غریبی که گفته می شود و در نهایت، فید شدن سکانس، یک اتفاق عجیب در فیلمسازی محسوب می شود. اتفاقی که امکان رخ دادن آن در آثار آماتور یا تجربی بالاست اما برای اثری که اکران گسترده ای در سینماهای ایران داشته یک ناامیدی مطلق محسوب می شود. فیلم حتی سکانسی هم دارد که در آن درباره برجام سخن به میان می آید. سکانسی که نحوه شکل گیری آن عجیب و غیرمنتظره و البته کاملاً ابتدایی است!
شخصیت پردازی نیز نقش چندانی در فیلم ایفا نمی کند. آدمهای داستان نه تبدیل به شخصیت می شوند نه با حذفشان اتفاقی در فیلم رخ می دهد. شخصیت شوهر با بازی آتیلا پسیانی، یکی از این شخصیت های عجیب و بامزه است که به جهت ضعف فراوان در درک و پرداخت آن، به یک اهرم برای خنده مخاطب تبدیل می شود. دیالوگ های ناامید کننده و بازیهای بعد و البته فیلمبرداری و تدوین عجیب و غریب، همگی باعث می شوند تا تجربه « جاده قدیم » آزاردهنده و البته غیرمنتظره باشد.
بازیگران نیز در « جاده قدیم » بازیهای بسیار بدی از خود به نمایش گذاشته اند. مهتاب کرامتی در نقش یک قربانی تجاوز، گاهی ابری و گاهی آفتابی است و فیلم نیز کاری با دلایل سیر تغییرات رفتاری او ندارد! کرامتی در نقش مینو باورپذیر نیست و ابداً نمی تواند شکل و شمایل یک قربانی تجاوز را به خود بگیرد. بدترین بازیگر فیلم نیز آتیلا پسیانی است که به جهت هدایت بد کارگردان و شخصیت پردازی عجیب او، در فیلم هدر شده و تبدیل به سوهان اعصاب تماشاگر می گردد.
« جاده قدیم » از هر لحاظ اثری عقب مانده محسوب می شود که نمی توان نشانه های امیدوار کننده ای در آن یافت. صرفاً به کارگیری سوژه تجاوز به تنهایی نمی تواند عاملی برای جذب تماشاگر باشد و قطعاً در هنگام ساخت چنین آثاری نیاز به دانستن زبان سینما و اشراف به مسئله مورد ذکر است. « جاده قدیم » با آن پایان بندی فاجعه آمیزش که کاملاً هم راستا با کلیت اثر است، یک تجربه کاملاً ناامید کننده از موضوعی است که در ذات، مسئله مهمی محسوب می شود و همواره کنجکاوی مخاطب به جهت اطلاع از نحوه پرداخت به موضوع تجاوز را به همراه دارد. موضوعی که در « جاده قدیم » به حدی بد به تصویر کشیده می شود که ناخودآگاه مخاطب به جای همدردی و همراهی با قربانی، به وضعیت کلی فیلم لبخند می زند!
منتقد : میثم کریمی
به خانواده بزرگ جامعه مجازی مووی مگ بپیوندید
نام فیلم : جاده قدیم
کارگردان : منیژه حکمت
فیلمنامه : منیژه حکم
تهیه کننده : منیژه حکمت
مدیر فیلمبرداری: داریوش عیاری
بازیگران :
مهتاب کرامتی
آتیلا پسیانی
ترلان پروانه
لیلی رشیدی
و...