حاجی نوری هنرمندی متعهد به اجتماع بود

احمد محیط طباطبایی در آیین نکوداشت حسن حاجی نوری که عصر چهارشنبه در ساختمان نقش جهان فرهنگستان هنر، برگزار شد، گفت: مظلوم بودن از کلمه ظلمت و تاریکی می‌آید و آن‌که مظلوم است در تاریکی قرار گرفته، وقتی کسی را از تاریکی بیرون بیاورید از حقش دفاع کرده‌اید،

وی با مثال زدن از صنیع‌الملک و کمال‌الملک که هر دو از خانواده غفاری بودند، ادامه داد: کمال‌الملک، معلم بوده و کنش اجتماعی داشته و در نهضت مشروطه فعال بوده و همین موضوع باعث می‌شود کار او که از نظر تکنیکی از صنیع‌الملک کمتر بوده، بهتر دیده شود بنابراین ابعاد فرهنگی شخصیت‌ها در کشور ما بسیار مهم است. در حوزه فرهنگی ما هنرمند فقط به هنر شناخته نمی‌شود بلکه اخلاق و رفتار و زندگی اجتماعی او نیز اهمیت دارد.

محیط‌طباطبایی افزود: حاجی نوری استادانی داشته که هر کدام جایگاه اخلاقی والایی داشته‌اند و او نیز از استادانش تاثیر پذیرفته است. هنرمند باید جایگاه اخلاقی والایی داشته باشد که بتواند اثرگذار شود، حاجی نوری معلم بوده اما خودش را صاحب نظر ندیده و اطلاعاتش را به راحتی در اختیار شاگردانش قرار داده و با آن‌ها همراهی کرده است.

رییس کمیته ملی موزه‌های ایران، ایکوم، گفت: حاجی نوری متعهد به اجتماع بوده و از آن تأثیر می‌گرفته و این تأثیر را در هنرش منعکس می‌کرده. او به عنوان هنرمند مجسمه‌ساز آثار مهمی دارد که امیدوارم نسل‌های آینده با آن عجین شوند.

محیط‌طباطبایی، اظهار داشت: کار بسیار مهم حاجی نوری در مرمت آثار تاریخی کشور در بازسازی بسیاری از آثار و موزه‌ها کمک کرده، کارگاه ساخت مولاژ موزه‎‎ای، از ​​مهم‌ترین آثار حاجی نوری بوده. اهمیت مولاژ در این است که آثار فرهنگی را از اختیار انحصاری موزه‌ها و کلکسیون‌دارها خارج می‌کند و موجب می‌شود که در برابر چشم همگان قرار بگیرند.

وی ادامه داد: سازندگان مولاژ بسیاری داشته‌ایم اما کار حاجی نوری بسیار متفاوت است او به کیفیت هم بسیار اهمیت داده و به مولاژ به چشم یک اثر هنری نگاه می‌کرده است، برای مثال طرحی که از سر سرباز هخامنشی زده یا شمشیر هخامنشی که ساخته یا تندیس سرباز اشکانی به اصل آن بسیار شبیه هستند.

این موزه شناس، اضافه کرد: حاجی نوری در زمینه ساخت مولاژ بسیار دقیق و تاثیرگذار بود و رقابت ایجاد کرد، موزه به عنوان جایی که از فرهنگ مراقبت می کند این کار را بر عهده موزه‌داران، اهل فرهنگ و  هنرمندان قرار داده که با ورود به موزه حاملان فرهنگ به شمار می‌روند.

محیط‌طباطبایی گفت: حاجی نوری تنها یک معلم یا یک هنرمند نیست او معرفی‌کننده موزه است، این هنرمندان  هستند که باید آثار را به گونه‌ای ارائه ‌دهند که وظیفه فرهنگی دیده شود، وظیفه موزه که باید پاسخ دهنده و آگاه به مشکلات اجتماعی باشد در کار هنرمندانی که با موزه‌ها ارتباط دارند بهتر دیده می شود.

محمدحسن حامدی، پژوهشگر هنر، گفت: من حاجی نوری را دیر شناختم و فرصتی برای بازخوانی او نداشتم اما او از پیشگامان هنر مجسمه‌سازی ایران است که در دوره‌ای طولانی کنار ابوالحسن خان صدیقی زندگی و کار کرد.

وی ادامه داد: کارهایی که حاجی نوری در ایران به پایان برد در تاریخ ایران کم سابقه‌اند این‌که ما او را نمی‌شناسیم این غفلت به دلیل خاطره کوتاه مدت ایرانیان است. ما وقتی با خود حاجی نوری مواجه می‌شویم شخصیت نجیب و انزواطلبی را می‌بینیم که شبیه به استادانش بوده است.

مدیر انتشارات پیکره افزود: استادانی چون غلامرضا رحیم‌زاده ارژنگ که اولین مجسمه شهری تهران که در سال 1313، در میدان حر جای گرفته، اثر اوست. دیگر او میرمصور ارژنگی است که می‌تواند در کنار کمال‌الملک بایستد اما به خاطر رقابت با کمال‌الملک، از میدان به در شد و به تبریز برگشت هر دوی آن‌ها بر گردن حاجی نوری حق استادی دارند.

حامدی گفت: وقتی به زندگی او نگاه می‌کنیم می‌بینیم دین خود را به زندگی ادا کرده است، او اولین مدرس هنرستان هنرهای زیبا بود و برای تدریس، سردیس‌های ساخته بود که دانش‌جویان از روی آن اسیکس می‌زدند و روش تدریس نوآورانه‌ای داشت.

سردبیر مجله هنری تندیس اضافه کرد: نمونه‌هایی که حاجی نوری از تخت جمشید و ایران باستان ساخته است، بی‌نظیر هستند، او نسبت به محیط خودش واکنش نشان می‌داد و در هر اتفاقی طرحی می‌ساخت که حرفش را زده باشد، او چه در مجسمه‌سازی، چه در مناسبات اجتماعی همیشه دین خود را به ایران پرداخت کرده است.

حامدی در پایان گفت خاطراتی از حاجی نوری پرداخت.

در بخشی از این آیین، کوروش حاجی نوری، فرزند حسن حاجی نوری، ضمن تشکر از حاضران در این جلسه به بازگو کردن زندگی‌نامه‌ای از پدرش پرداخت و ابراز امیدواری کرد که این تقدیرها برای مخاطبین و نسل تازه درک جدیدی از هنر بسازد و بتوانند، کسانی که اثرگذار بوده‌اند و از خود گذشتگی داشته‌اند را بشناسند.

حسن تهرانی‎ مقدم، باستان‌شناس و پژوهشگر، با گفتن خاطراتی از آشنایی با حاجی نوری، وی را انسان شریفی دانست که به کارش عشق می ورزید.

همچنین نمایشگاهی از آثار حسن حاجی نوری، از دوم تا 8 بهمن ماه در مجموعه نقش جهان میزبان علاقه‌مندان خواهد بود. گالری، پنج شنبه و جمعه، تعطیل است.

حسن حاجی نوری متولد 1305 در منطقه جواهردشت شهر رودسر (شرق استان گیلان) بود. وی در حفاظت و مرمت آثار موزه‌ای فعالیت گسترده‌ای داشت و مرمت چند اثر از آثار موزه ایران باستان از جمله پیکره سنگی یافت شده در تخت جمشید را انجام داد. از کارهای تاثیرگذار این هنرمند، ماکت ستون و سرستون تخت جمشید به ارتفاع 12 متر برای کشور آرژانتین بود که در یکی از میادین شهر بوئنوس‌آیرس نصب شده است. زنده‌یاد حاجی نوری در سال 1368 از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مفتخر به دریافت نشان درجه یک هنری شد.