به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم ، تاثیر ویروس کرونا در بسیاری از کسب و کارها مخرب بوده است. بخش بزرگی از بنگاه‌های اقتصادی در ایران و جهان٬ امروزه متاثر از رکود هستند و منتظر رخت‌بربستن این ویروس٬ خانه‌نشین شده‌اند. بخش نشر و کتاب هم از آسیب کرونا در امان نبوده است، تنها یکی از نتیجه‌های در خانه‌ماندن مردم٬ خلوت‌شدن کتابفروشیها و به تعویق افتادن نمایشگاه کتاب بوده است.
بسیاری از اهالی صنعت نشر هم‌اکنون نگران آینده کسب و کار خود هستند و این سوال برایشان مطرح است که چه زمانی صنعت نشر از بحران کرونا خارج می‌شود. در این گزارش سعی داریم ببینیم با چه روشی می‌توانستیم و می‌توانیم این بحران را برای صنعت نشر تبدیل به فرصت کنیم.
پیش از این تسنیم در گزارشی با تیتر «چقدر از یارانه کاغذ به سفره فرهنگی مردم ایران می‌رسد؟» به یارانه کاغذ و تبعات منفی آن پرداخت و مطرح کرد که ساده‌ترین و ناکارآمدترین راه برای تقویت صنعت نشر عرضه کاغذ یارانه‌ای است. در آن گزارش به این نکته اشاره شد که اگر دولت توانمندی بهره‌گیری از این 80 میلیون دلار ارز یارانه‌ای (معادل 600 میلیارد تومان) را در توسعه زیرساخت‌های عرضه کتاب داشت٬ می‌توانست با این بودجه عظیم٬ تاثیری بزرگ و ماندگار در سهم 50 تا 60 درصدی پخش کتاب بگذارد.
این در حالی است که ساز و کار توزیع کتاب هم‌اکنون با تکیه بر کتاب‌فروشی‌هایی است که توزیع را با هزینه ثابت بسیار بالایی انجام می‌دهند و به واسطه سازوکار غیربهینه با دوره‌ای میانگین یکساله سرمایه‌گذاری ناشر را بازپس می‌دهند.
برعکس روند رو به زوال کتابفروشی‌های فیزیکی٬ امروز شاهد هستیم که بخش فروش آنلاین کتاب در ایران و جهان با رشد جدی مواجه بوده است. فروش آنلاین کتاب می‌تواند به دو روش فروش کتاب الکترونیکی (eBook) یا فروش آنلاین کتاب کاغذی (Hard Book) اتفاق بیفتد.
فروش آنلاین کتاب چند مزیت مهم دارد:
- ویترین نامحدود
- فروش نقدی و بازگشت سریع سرمایه ناشر
- توزیع مویرگی عادلانه در سراسر کشور
- سهم کمتر هزینه‌های ثابت و امکان کاهش قیمت فروش
- امکان انتخاب دقیق کتاب خوب برای خواننده و دیده‌شدن محتوای خوب
- تاثیر پذیری کمتر از بحران‌هایی شبیه کرونا٬ آلودگی هوا و ...
در صورتی که سهم اصلی فروش کتاب از طریق آنلاین اتفاق بیافتد٬ سایر کانال‌های توزیع مثل کتابفروشیها نیز مجبور هستند شرایط تخفیف و پرداخت را با کانال اصلی هماهنگ بکنند و در این وضعیت است که نشر محتوای خوب٬ تبدیل به یک کسب و کار اقتصادی به‌صرفه می‌شود. اگر امروز کانال اصلی توزیع کتاب٬ وب‌سایت‌ها و اپلیکیشن‌های دیجیتال بودند٬ بحران کرونا برای صنعت نشر تبدیل به فرصت شده بود٬ چرا که مردمی که در منزل گرفتار شده‌اند، طبعاً بیشتر مطالعه خواهند کرد و می‌توانستیم سهم بزرگی از گردش اقتصادی را در صنعت نشر شاهد باشیم. امروز مردم به کتابفروشی نمی‌روند و اگر بخواهند کتاب را آنلاین سفارش بدهند (به علت ترافیک سایت‌های فروش آنلاین) حدودا 10 روز زمان نیاز است تا کتاب به دست‌شان برسد. اگر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی که میلیاردها تومان در یارانه کاغذ٬ صرف کرده است، در توسعه‌ی زیرساخت‌های عرضه آنلاین کتاب نیز هزینه کرده بود٬ شاید امروز شاهد یک جهش ماندگار در فروش کتاب بودیم.
بنابراین ضروری به نظر می‌رسد که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در زمینه تبدیل کتابفروشی‌های آنلاین به مسیر اصلی توزیع کتاب قدم هایی را در سالی که پیش روست بردارد.