وضعیت اضطراری غول‌های هوایی

بازارهای اقتصادی جهان به‌شدت تحت‌تاثیر ویروس کرونا قرار گرفته‌اند به گونه‌ای که قیمت سهام شرکت‌های هواپیمایی از همان ابتدای شیوع کووید-19 حدود 25 درصد یعنی حدود 21 واحد درصد بیشتر از بحران شیوع ویروس سارس در سال 2003 کاهش داشته است. پاندومی ویروس کرونا به دلیل محدودیت سفر ناشی از آن و همچنین کاهش تقاضای مسافران، تاثیرات قابل توجهی در صنعت حمل‌و‌نقل هوایی جهان داشته است. کاهش قابل توجه تعداد مسافران منجربه لغو بسیاری از پروازها و خالی شدن فرودگاه‌ها شده است. لغو پروازهای مسافرتی بر هزینه ارسال محموله‌ها از طریق هوایی نیز تاثیر گذاشته و میزان آن را تا اواخر مارس به سه برابر رسانده است.

ویروس کرونا پس از شیوع گسترده در چین بلافاصله در همان روزهای ابتدای سال جاری میلادی پا را از مرزهای این کشور پهناور فراتر گذاشت و اکنون سراسر جهان را به شدت درگیر خود کرده است. اکنون بیش از 200 کشور در جهان به ویروس کرونا مبتلا شده‌اند و کشورهای اروپایی و آمریکا بیشترین آمار مبتلایان به ویروس کووید- 19 را به خود اختصاص داده‌اند. ویروس کرونا در حال حاضر موجب تشنج بازارهای سهام شرکت‌های ارائه‌کننده خدمات حمل‌و‌نقل هوایی شده و این شرکت‌ها را وادار به ایجاد شرایط اضطراری برای کاهش و لغو پروازهایشان کرده است. کاهش ناگهانی سفرهای هوایی در جهان اثراث مخربی بر اقتصاد صنعت هوایی جهان گذاشته و منجر به آسیب‌های اقتصادی جدی بر شرکت‌های هواپیمایی جهان شده و این صنعت را وارد بیشترین آسیب و خسارت حتی بسیار بیشتر از بحران اقتصادی 2008 کرده است.

پس از اعلام رسمی شیوع کرونا در چین بسیاری از فرودگاه‌های بین‌المللی جهان به منظور جلوگیری از شیوع کرونا به کشور خود ضمن انجام غربالگری در فرودگاه ها، ورود مسافران چینی به این مقاصد و همچنین پروازها به چین را کاهش داده و بسیاری از پروازها را به حالت تعلیق درآوردند. با افزایش اپیدمی کرونا در سراسر جهان بخش عظیمی از پروازها لغو شد و بسیاری از مسافران سفرهای خود را لغو کردند. این امر بر اقتصاد صنعت هوایی جهان ضربه سهمگینی وارد کرده و حتی منجر به ورشکستگی یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های هواپیمایی بریتانیا (Flybe) شده است.

شرکت هواپیمایی فلای بی‌(FLYBE) پس از شیوع ویروس کرونا با کاهش شدید مسافر مواجه شد و با اعلام ورشکستگی تمام فعالیت‌های اقتصادی اش در انگلیس و جهان متوقف شد. این شرکت هواپیمایی در سال 1979 تاسیس شد و بزرگ‌ترین ایرلاین منطقه‌ای مستقل اروپا محسوب می‌شد که سالانه 8 میلیون مسافر را در 200 مسیر مختلف جهان جابه‌جا می‌کرد. شرکت فلای بی‌یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های هوایی انگلیس با شیوع کرونا با کاهش چشمگیر ترافیک هوایی و تقاضای مسافران مواجه شد و در مرحله فروپاشی و بحران‌های مالی بسیار و به خطر افتادن 2400 شغل فعال قرار گرفت که بعد از شیوع کرونا از حالت سرویس دهی خارج شد و تقریبا تمامی پروازهای آن به حالت تعلیق درآمد و به ورشکستگی رسید.

همچنین شرکت حمل‌و‌نقل ایرشاتل نروژ نیز برآوردهای خوشبینانه اش را برای سال 2020 به دلیل گسترش ویروس کرونا پس گرفت. این شرکت نروژی پس از 3 سال ضرر امیدوار بود که در سال 2020 به سود برسد. شرکت هواپیمایی لوفت هانزا آلمان نیز به دلیل کاهش شدید ترافیک هوایی یاتا از اپیدمی ویروس کرونا 150 هواپیمایش را به آشیانه (پارکینگ) فرستاد. پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که اپیدمی کرونا منجر به کاهش 50 درصدی ظرفیت پروازها خواهد شد؛ به‌طوری‌که لوفت هانزا بزرگ‌ترین شرکت هواپیمایی اروپا 7هزار و 100 پرواز در ماه مارس را لغو کرده است. شرکت آلمانی لوفت هانزا دارای 780 فروند هواپیما است که به‌طور متوسط 3 هزار و 266 پرواز انجام می‌دهند. همچنین به دنبال شیوع کرونا و کاهش تقاضا برای سفر، شرکت‌های هواپیمایی همچون سنگاپور ایرلاین و سیلک ایر خدمات خود را کاهش داده‌اند. جت‌های جامبو خالی از مسافر وارد فرودگاه‌ها می‌شوند.

شرکت هواپیمایی یونایتد در آمریکا از اول فوریه پروازهای خود به پکن، هنگ کنگ و شانگهای را لغو کرده و بعد از شیوع این ویروس در دیگر نقاط جنوب شرق آسیا پروازهایش تا مارس نیز لغو شده است. به دنبال این تصمیم بسیاری از شرکت‌های هواپیمایی دیگر همچون شرکت هواپیمایی آمریکا، ایرکانادا، بریتیش ایرویز نیز پروازها به چین و سپس جنوب شرق آسیا را لغو کرده‌اند.

به گزارش «دنیای اقتصاد» ارزیابی‌های مختلفی از خسارت‌های وارده بر صنعت هوایی جهان متاثر از شیوع ویروس کرونا صورت گرفته است. ادامه شیوع ویروس کرونا صنعت حمل‌و‌نقل هوایی جهان را در بحران نابودی قرار داده است و لغو پروازها، کنسل کردن سفرها و کاهش قابل توجه خدمات سرمایه گذاران شرکت‌های هواپیمایی، با کاهش چشمگیر سهام خطوط هوایی همراه بوده است و بسیاری از شرکت‌هایی هواپیمایی جهان همچون یونایتد ایرلاین، جت بلو و لوفت هانزا از لغو کلیه پروازهای جدید در ماه‌های آینده خبر دادند. اجتناب مسافران از سفر با هواپیما برای یک مدت غیرقابل پیش‌بینی با شیوع ویروس کرونا از مشکلات اساسی و یک تهدید مهم در صنعت حمل‌و‌نقل هوایی جهان تلقی می‌شود. اگرچه این بحران هنوز در مراحل اولیه خود قرار دارد اما حمل‌و‌نقل هوایی تجاری همانند اینترنت به‌عنوان بخش پیوند دهنده به اقتصاد جهانی با ایجاد اختلالات طولانی مدت می‌تواند خسارات اقتصادی پایدار و جبران ناپذیری به وجود آورد.

انجمن بین‌المللی حمل‌و‌نقل هوایی (IATA) در 5 مارس میزان خسارت بر درآمد شرکت‌های هواپیمایی جهان را بین 63 تا 113 میلیارد دلار برآورد کرده بود حتی پیش از آن در فوریه این میزان خسارت را حدود 30 میلیارد دلار ارزیابی کرده بود. اما در 17 مارس اعلام کرد که شرکت‌های هواپیمایی با بحران 200 میلیارد دلاری مواجه خواهند شد و در 24 مارس با توجه به افزایش ویروس در آمریکا و کشورهای اروپایی در ارزیابی‌های خود تجدیدنظر کرده و میزان خسارات در سطح جهان را 252 میلیارد دلار با کاهش 44 درصدی تخمین زده است. خطوط هوایی در آسیا در ماه مارس حدود 23 درصد کاهش داشته است و در اروپا تاثیر این شیوع در شرکت‌های هواپیمایی گسترده‌تر بوده و براساس پیش‌بینی مرکز مشاوره کاپا تا پایان ماه مه 2020 بسیاری از خطوط هوایی ورشکسته می‌شوند.

تقاضای سفر در ژانویه 2020 با افزایش 4/ 2 درصدی نسبت به مدت مشابه سال 2019 همراه بوده است که این کمترین میزان از سال 2010 بوده است. اختلال در سفر از اواخر ژانویه آغاز شده است. کاهش مسافر منجر به پروازهای خالی شرکت‌های انگلیسی به فرودگاه‌های اروپا برای جلوگیری از دست دادن سهام خود شده است. باتوجه به آنکه قیمت سوخت به دلیل جنگ قیمت نفت بین روسیه و عربستان به یک چهارم قیمت رسید نیز نتوانست میزان کاهش تقاضا را جبران کند.

شرکت هواپیمایی ایرکانادا اقدام به اخراج موقت حدود 5 هزار کارمند خود کرده و بسیاری از پروازهای بین‌المللی خود را به تعلیق درآورده است. شرکت نیوزلند ایر ظرفیت پروازهای مسافت طولانی را تا 85 درصد کاهش داده و بسیاری را به حالت تعلیق درآورده و میزان پروازهای داخلی را نیز تا 30 درصد کاهش داده و فعالیت بسیاری از بخش‌های شرکت خود را متوقف کرده است. شرکت آل ایتالیا در اوایل مارس با آغاز قرنطینه در ایتالیا با کاهش 22 درصدی پروازهای خود مواجه شد و میزان پروازهای خود حتی تجاری را از 18 مارس تا 31 مه به شدت کاهش داد.

شرکت‌های هواپیمایی آمریکا در مارس 2020 پروازهای بین‌المللی را تا 10 درصد و پروازهای داخلی را 7/ 5 درصد کاهش داده است. آمریکا قصد دارد پروازهای داخلی را در آوریل بین 60 تا 70 درصد و در ماه مه بین 80 تا 90 درصد کاهش دهد و تنها تعداد معدودی از مسیرهای بین‌المللی را برای بهره برداری باقی بگذارد. آمریکا قصد بر کمک 12 میلیاردی بر صنعت حمل‌و‌نقل هوایی کشور خود دارد، زیرا در صورت عدم کمک‌های نقدی دولت این صنعت طی دو ماه دچار آسیب و خسارت‌های مالی غیرقابل جبرانی خواهد شد.

شرکت انگلیسی ایرویز نیز اعلام کرده که با بحرانی به مراتب بدتر از عواقب شیوع سارس و حملات 11 سپتامبر 2008 روبه‌رو است و بسیاری از شغل‌ها به‌صورت کوتاه‌مدت یا بلندمدت از بین می‌روند. شرکت کاتای اقیانوس آرام نیز سه چهارم پروازهای خود در مارس 2020 را لغو کرده است. این شرکت در آوریل حدود 96 درصد پروازهای مسافری خود را لغو کرده، اما برای حمل‌و‌نقل کالاها به پروازهای خالی از مسافر ادامه می‌دهد. شرکت هواپیمایی دلتا نیز پروازهای بین‌المللی خود را در مارس 2020 بین 20 تا 25 درصد و پروازهای داخلی خود را بین 10 تا 15 درصد کاهش داده است. همچنین افزایش قیمت‌ها و بازپرداخت سهام را به حالت تعلیق درآورده است. این شرکت هواپیمایی در ماه مارس با کاهش 25 درصدی رزروها مواجه شده است. مسوولان آن اعلام کرده‌اند آمار سقوط تقاضای مسافر در سفرهای هوایی مشابه تاثیرات حملات 11 سپتامبر 2008 است. از 31 مارس شرکت دلتا 70 درصد از پروازهای خود را به حالت تعلیق درآورده است.

امارات از 25 مارس تمام پروازهای مسافری خود را متوقف کرده است و تنها هواپیماهای خالی از مسافر برای حمل کالاها به فعالیت خود ادامه می‌دهند. خطوط هوایی اتیوپی نیز با کاهش 30 درصدی مسافر و از بین رفتن 190 میلیون دلار در ماه‌های فوریه و مارس 2020 همراه بوده است و پروازهای خود را در 29 مارس به بیش از 80 کشور متوقف کرده است.

شرکت فین ایر نیز در ماه مارس اقدام به اخراج کوتاه‌مدت کارمندان خود کرده است و تا 10 مارس نزدیک به 4 هزار پرواز آن در سال 2020 لغو شد و تا اول آوریل 90 درصد از ظرفیت پروازهای خود را کاهش داده است.

جت بلو حدود 5 درصد از ظرفیت پروازی خود را کاهش داد و اعلام کرد کاهش تقاضا بسیار بدتر از حملات 11 سپتامبر بوده است. کره ایر نیز چهار پنجم پروازهای بین‌المللی خود را به تعلیق درآورد. گروه هواپیمایی بین‌المللی بریتیش ایروی،‌ای بریا و ارلینگوس کاهش 75 درصدی مسافر به مدت دو ماه داشته است. شرکت هواپیمایی نپال ناو در ماه مارس تمامی پروازهای داخلی و بین‌المللی را لغو کرده است و فقط به هواپیماهای خارجی اجازه تخلیه محموله‌های خود را داده است.

شرکت نروژ ایر 85 درصد از پروازهای خود را لغو و 90 درصد از کارکنان خود را موقتا برکنار کرد. شرکت هواپیمایی فیلیپین 69 پرواز هفتگی به چین و 17 پرواز هفتگی به کره جنوبی را لغو کرد و برای جایگزین کردن درآمدهای از دست رفته خود مسیرهای پروازی خود را به استرالیا، مالزی و اندونزی تغییر داد. شرکت هوایی کانتاس نیز حدود 25 درصد از ظرفیت پروازهای بین‌المللی خود را کاهش داد و هشت هواپیمای A380 را به آشیانه فرستاد. همچنین شرکت راین ایر به دلیل تغییرات در برنامه‌ریزی پروازها به کارمندان خود مرخصی بدون حقوق داده است.

شرکت هواپیمایی سنگاپور نیز 96 درصد از پروازهای خود را تا پایان آوریل کاهش داد و بخش اعظم خطوط هوایی خود را در 23 مارس 2020 بدون استفاده قرار داد که منجر به کاهش دستمزد و مرخصی بدون حقوق برخی از کارمندان شده است. همچنین سهام این شرکت از سال 1998 به پایین‌ترین سطح خود رسیده است به گونه‌ای که مجبور به متوقف کردن برخی از معاملات خود شده است.

شرکت هواپیمایی یونایتد اعلام کرد ظرفیت پرواز داخلی را به میزان 10 درصد و ظرفیت پرواز بین‌المللی را 20 درصد در آوریل 2020 کاهش می‌دهد. همچنین 2 میلیارد دلار وام برای تامین ذخایر نقدی خود تامین کرده است. یونایتد بعداً در 15 مارس 2020 اظهار کرد که 50 درصد از ظرفیت پرواز خود را برای آوریل و مه 2020 کاهش می‌دهد. شرکت وست جت نیز کارمندان خود را از 14 هزار به 6900 نفر کاهش داد و حداقل 120 هواپیما را به آشیانه فرستاد و تمامی پروازهای بین‌المللی به مدت یک ماه لغو شد.

شیوع ویروس کرونا همچنین بر سازندگان هواپیماها نیز تاثیرات گسترده‌ای گذاشته است. شرکت ایرباس تولید خود را کاهش داده و ساعات کاری را کاهش داده است. در بخش فرانسوی و اسپانیایی این شرکت تولید را برای مدتی به حالت تعلیق درآورده است. شرکت بوئینگ نیز استخدام بسیاری از کارکنان خود را لغو کرد. شرکت بوئینگ مجبور به بهره‌گیری از تمام تسهیلات وام 8/ 13 میلیارد دلاری خود شده است. شرکت بمباردیه نیز علاوه بر متوقف ساختن تولید در ایرلند شمالی، تولیدات خود در انتاریو و کبک را به حالت تعلیق درآوردو بیش از 12 هزار کارمند آن در کانادا اخراج شده‌اند. شرکت امبریر سفارش هواپیماهای تجاری خود را به تعویق انداخت و همچنین برنامه‌های جدید مالی خود را برای سال 2020 به حالت تعلیق درآورد.

در حال حاضر اکثر شرکت‌های هواپیمایی به شدت در تلاش هستند تا پول نقد خود را حفظ کنند. علاوه بر لغو پروازها، بسیاری از کارکنان را مجبور به استفاده از مرخصی بدون حقوق کرده‌اند. هواپیمایی شاتل نروژی، یک شرکت هواپیمایی کم‌هزینه و بدهکار، به‌طور موقت نیمی از 11 هزار کارمند خود را تعدیل کرده است. شرکت هواپیمایی اسکاندیناوی 10 هزار کارگر یعنی 90 درصد از نیروی کار خود را به دلیل لغو بیشتر پروازها به مرخصی بدون حقوق فرستاد. شرکت کی ال ام هلندی 2هزار نیروی خود را کاهش داد و لوفت هانزا سود سهام خود را برای سال 2019 به حالت تعلیق درآورد.