وقتی همه خوابیم/ روزی که در ایران جدی گرفته نمی‌شود

خبرگزاری تسنیم‌، سیدعلی کاشفی خوانساری:

امروز 11 خرداد یا اول ماه جون روز جهانی کودک است؛ البته واقعیت این است که روز جهان‌شمول و کاملاً مقبولی به اسم روز جهانی کودک در دنیا وجود ندارد و کشورهای مختلف روزهای گوناگونی را به این مناسبت جشن می‌گیرند. با این حال اول ژوئن با مقبولیت در 50 کشور مختلف به عنوان روز جهانی کودک بیشترین فراوانی را در جهان دارد. در کشور ما شانزدهم ماه مهر به عنوان روز جهانی کودک معرفی شده است، اما می‌دانیم چنین روزی در هیچ کشور دیگری به عنوان روز کودک شناخته نمی‌شود.

شانزدهم مهر به دلیل قرار گرفتن در اولین ماه تقویم آموزشی و مناسب بودن آب و هوا انتخاب خوبی برای برپایی هفته ملی کودک در ایران است. با این حال غفلت از مناسبت‌های جهانی مربوط به کودکان هیچ توجیه عقلانی ندارد. در نظام جهانی روزهای مختلفی برای کودکان پیش‌بینی شده است که روز جهانی حقوق کودک، روز جهانی مبارزه با کار کودکان، روز جهانی کودک و رسانه، روز جهانی کتاب کودک و چندین مناسبت دیگر در این گروه قرار می‌گیرند.

 متأسفانه در اکثر این مناسبت‌های جهانی هیچ برنامه خاصی در کشور ما صورت نمی‌گیرد در حالیکه با برنامه‌ریزی‌های ساده‌ای می‌توان برنامه‌های موجود همچون جشنواره‌ها، سمینارها، نمایشگاه‌ها و یا نشست‌ها را با این مناسبت‌های جهانی مطابقت داد تا امکان بهتر دیده شدن این فعالیت‌ها در رسانه‌های جهانی و شبکه‌های مجازی فراهم شود.

روز جهانی قصه‌گویی

یکی دیگر از مناسبت‌های مهم فرهنگی در تقویم جهانی روز جهانی قصه‌گویی است که امروزه در بیش از 70 کشور جهان گرامی داشته می‌شود. نکته جالب همزمانی این روز با اعتدال بهاری و یا روز نوروز است که زمینه فعالیت‌های گسترده فرهنگی را برای کشور ما در عرصه جهانی فراهم می‌کند. میراث معنوی نوروز و حوزه جغرافیایی نوروز به خوبی پتانسیل پیوند خوردن با روز جهانی قصه‌گویی و بهره گرفتن از اخبار جهانی آن را دارد.

 در ادامه روز جهانی قصه گویی را به شکلی مختصر معرفی می‌کنم و آرزو دارم نهادهای فرهنگی و بین‌المللی ایران همچون وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت امور خارجه، وزارت میراث فرهنگی و گردشگری، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، کانون پرورش فکری کودکان، نهاد کتابخانه‌های عمومی، و ... به ظرفیت‌ها و قابلیت‌های روز جهانی قصه‌گویی بیشتر توجه کنند.

روز جهانی قصه‌گویی مراسمی جهانی درباره هنر قصه‌گویی شفاهی است. این مراسم همه ساله در بیستم ماه مارچ (روز اول فروردین) برگزار می‌شود. اعتدال ماه مارچ به‌عنوان اعتدال بهاری در نیمکره شمالی و اعتدال پاییزی در نیمکره جنوبی شناخته می‌شود. ستاره‌شناسان و مردم در بسیاری از فرهنگ‌های نیمکره شمالی، این روز را اولین روز بهار می‌دانند. سازمان پشتیبان روز جهانی قصه WSD قصه‌گویی شفاهی و داستان‌هایی را که طی قرن‌ها از طریق این هنر منتقل شده‌اند جشن می‌گیرد.

 ایده اصلی مراسم این است که تا جای ممکن آدم‌های مختلف از نقاط گوناگون و به زبان‌های مختلف، قصه بگویند و بشنوند. با این کار، قصه‌گویی شفاهی در سراسر دنیا ارتقا می‌‌یابد. همچنین فرصتی را برای ایجاد دوستی در مرزهای ملی و فرهنگی با شیوه‌هایی شوخ و شنگ فرا می‌آورد. انگار که همه مردم دنیا دور یک آتش جمع شوند و ایام خوشی را سپری کنند.

در روز جهانی قصه‌گویی افراد زیادی از کشورهای مختلف و به زبان‌های مختلف قصه می‌گویند و می‌شنوند و درباره تجربه‌های مشترکشان در زمینه قصه و قصه‌گویی با یکدیگر تعامل می‌کنند و بدین ترتیب پیوندهای بین‌المللی شکل می‌گیرد. اهمیت این رویداد در این واقعیت نهفته است که بزرگترین مراسم جهانی در زمینه قصه‌گویی است و پیوند بین قصه‌گویانی را که معمولاً دور از یکدیگر و در نقاط مختلف دنیا زندگی می‌‌کنند، میسر می‌سازد. همچنین این مراسم موجب می‌شود توجه رسانه‌های عمومی و افکار عمومی به قصه‌گویی به عنوان یک هنر جلب شود.

تاریخچه

ریشه‌های روز جهانی قصه‌گویی به روز ملی برای قصه‌گویی در سیرسای circa سوئد در سال 2ـ1991 برمی‌گردد. در آن زمان در 20 مارچ رویدادی به نام «روز همه قصه‌گوها» تدارک دیده شد. شبکه ملی قصه‌گویی سوئد چندی بعد از بین رفت، ولی روز قصه‌گویی زنده ماند و توسط مشتاقان در جاهای مختلف آن کشور برگزار شد. در سال 1997 قصه‌گویان پرث Perth در استرالیای غربی مراسم پنج هفته‌ای در زمینه داستان را برگزار کردند و روز 20 مارچ را روز بین‌المللی راویان شفاهی نامیدند. در همان زمان در مکزیک و سایر کشورهای آمریکای لاتین نیز روز 20 مارچ به عنوان روز جهانی قصه‌گویان جشن گرفته شد.

زمانی که شبکه اینترنتی قصه‌گویی کشورهای اسکاندیناوی، راتاتوسک Ratatosk، در سال 2001 آغاز به کار کرد، این رویداد از سوئد به نروژ، دانمارک، فنلاند و استونی گسترش پیدا کرد. در سال 2003 این ایده در کانادا و دیگر کشورها هم مطرح و به عنوان روز جهانی قصه‌گویی شناخته شد. فرانسه در حدود سال 2004 تحت عنوان Jour Mondial du  Conte(روز جهانی قصه‌گویی) به این رویداد پیوست و روز جهانی قصه‌گویی در سال 2005 در روز یکشنبه 20 مارچ مراسم اختتامیه بسیار باشکوهی را به خود دید. در این مراسم 25 کشور از پنج قاره شرکت کردند. در سال 2006 استقبال از این برنامه بیشتر شد و در سال 2007 نخستین کنسرت قصه‌گویی در نیوفاوندلند Newfoundland کانادا برگزار شد. در سال 2008 هلند با رویداد بزرگی به نام «Vertellers in de Anval»(راویان آنوال) در مراسم روز جهانی قصه‌گویی شرکت کرد و بیش از سه هزار کودک را با حضور ناگهانی قصه‌گویان در کلاس‌های درسشان شگفت‌زده کرد. در سال 2009 روز جهانی قصه‌گویی در اروپا، آسیا، آفریقا، آمریکای شمالی، آمریکای جنوبی و استرالیا برگزار شد.

همه ساله بسیاری از رویدادهای قصه‌گویی بر اساس یک موضوع واحد در سراسر جهان شکل می‌گیرند. این موضوعات بر اساس توافق قصه‌گوهای سراسر دنیا که از طریق شبکه‌های مجازی با یکدیگر در ارتباط هستند انتخاب می‌شوند. تاکنون موضوعات انتخابی قصه‌ها در روز جهانی قصه‌گویی عبارت بودند از:

2004 ـ پرندگان‌، 2005 ـ پل‌ها، 2006  ـ ماه، 2007 ـ آواره‌ها، 2008ـ رویاها، 2009 ـ همسایه‌ها، 2010 ـ نور و سایه، 2011 ـ آب، 2012 ـ درختان، 2013 ـ تقدیر و سرنوشت، 2014 ـ هیولاها و اژدهاها، 2015 ـ آرزوها، 2016 ـ زنان قوی، 2017 ـ دگرگونی، 2018 ـ احمق‌های عاقل، 2019 ـ اساطیر، افسانه‌ها و حماسه‌ها،  2020 ـ سفرها.

جالب آنکه روز جهانی قصه‌گویی در سال 2020 با آغاز فراگیری کرونا و تعطیلی صنعت توریسم همزمان شد و قصه‌های مربوط به سفر موضوعیتی نوستالژیک و مضاعف یافت.

 شبکه‌ها و انجمن‌های جهانی ‌قصه‌گویی هرساله فهرستی از پیشنهادهای خود را برای مردم در گرامی‌داشت این روز منتشر می‌کنند. پیشنهادهایی که به سادگی در خانه، مدرسه، مهد کودک، روستا، کلیسا، محل کار و ... قابل اجرا باشد.