اصول ۱۱۰ و ۵۷، دو اصل پر استناد شورای نگهبان است

به گزارش تابناک به نقل از پایگاه اطلاع‌رسانی شورای نگهبان، دکتر سیامک ره‌پیک، عضو حقوقدان و رئیس پژوهشکده شورای نگهبان امروز (سه‌شنبه 17 تیر 1399) در نشست دوره‌ای با مدیران ستادی و رؤسای دفاتر نظارت استانی و شهرستانی شورای نگهبان، ضمن تبریک ایام دهه کرامت، گفت: شورای نگهبان دو کار عمده بر عهده دارد؛ یکی نظارت بر تقنین و دیگری نظارت بر انتخابات. نظارت بر قانون‌گذاری در شورای نگهبان، مقدمات و اقدامات کارشناسی پیشینی دارد و در واقع، عقبه وسیعی پیش از اعلام نظر شورای نگهبان وجود دارد.

وی افزود: در انتخابات نیز همین منوال برقرار است و کاملا کار کارشناسی انجام می‌شود و این کار کارشناسی نهایتا منجر به اعلام نظر می‌شود.

عضو حقوقدان شورای نگهبان تصریح کرد: شورای نگهبان در بخش نظارت بر تقنین، اقدامات بسیار زیادی انجام داده است؛ بیش از 3300 مصوبه مجلس تا الان مورد بررسی شورای نگهبان قرار گرفته که این مصوبات انواع مختلفی دارد، یعنی در میان مصوبات مورد بررسی قرار گرفته، مصوبات ماده واحده و یا مصوبات دارای بیش از 1000 ماده هم بوده است.

دکتر ره‌پیک ادامه داد: نظارت بر این حجم از مصوبات، کار بسیار بزرگی بوده که توسط شورای نگهبان انجام شده و این یعنی ده‌ها هزار ماده یا بند از جهت عدم مغایرت با شرع و قانون اساسی تطبیق داده شده است.

وی ادامه داد: از 177 اصل قانون اساسی، حدود 150 اصل در بررسی مصوبات در نظرات شورای نگهبان مورد استناد قرار گرفته است. البته ما حدود 500 اساسنامه و 900 پرونده را هم در شورای نگهبان مورد بررسی قرار داده‌ایم و این یعنی چیزی در حدود 5 هزار پرونده توسط شورای نگهبان تاکنون بررسی شده است.

عضو حقوقدان شورای نگهبان با اشاره به فراوانی اصول مورد استناد این شورا در اعلام نظرات، اظهار داشت: در بررسی مصوبات، استناد به اصل سوم قانون اساسی مکررا رخ داده است؛ این اصل اشاره به اهداف نظام جمهوری اسلامی دارد؛ البته برخی بند‌های اصل 3 بیشتر مورد توجه قرار گرفته است، مثل منع تبعیض ناروا و این یعنی در بسیاری از مصوبات، شورای نگهبان با استناد به این بند، مصوبات را تبعیض‌آمیز و مخالف عدالت دانسته و رد کرده است.

دکتر ره‌پیک با بیان این‌که برخی بند‌های اصل سوم قانون اساسی در مورد نفی و مبارزه با استعمار و استبداد و نفوذ بوده که شورای نگهبان با استناد به این موارد، برخی مصوبات را رد کرده است، تاکید کرد: اصل 36 قانون اساسی هم مکرر توسط شورای نگهبان مورد استناد قرار گرفته که این اصل در مورد این است که مجازات کردن، نیازمند قانون است؛ یا اصل 75 هم که مربوط به بار مالی می‌شود، مکررا مورد استناد شورای نگهبان بوده است.

وی افزود: یکی از چیز‌هایی که در نظرات شورای نگهبان قابل تحلیل است، این است که استناداتی که شورای نگهبان به اصول قانون اساسی و یا موارد شرعی داشته، شامل چند عنوان است؛ بحث‌های مربوط به صیانت از حقوق ملت در صدر قرار داشته. چرا که خیلی از مصوبات، مثلا مجازاتی را برای برخی جرائم تعیین کرده که قانونی نبوده، لذا شورای نگهبان آن را تضییع حقوق مردم دانسته و رد کرده است. یا مثلا در ذیل اصل 75 (بار مالی) مصوباتی درباره بازنشستگان، ایثارگران و حق‌التدریسی‌ها را داشتیم؛ برخی در بیرون شیطنت می‌کنند و می‌گویند دولت و مجلس تصویب کرده، ولی شورای نگهبان جلوی آن را گرفته است؛ اصل مسئله این است که شورای نگهبان در حال صیانت از حقوق این افراد است.

رئیس پژوهشکده شورای نگهبان اضافه کرد: شورای نگهبان اگر به برخی مصوبات مجلس اشکال اصل 75 گرفته، به معنای این است که مجلس با تصویب این مصوبه، حق جامعه هدف را ناقص مطرح کرده است؛ مثلا می‌گویند که فلان قشر را افزایش حقوق بدهید یا استخدام کنید، اما بار مالی آن را تامین نکرده‌اند؛ اگر چنین چیزی تصویب شود، همین افراد بعدا به دلیل عدم اجرای مصوبه به دلیل کمبود منابع مالی، به همه انتقاد می‌کنند؛ لذا شورای نگهبان برای حفاظت از حق‌التدریسی‌ها، اصرار می‌کند که این فرایند تکمیل شود، یعنی بار مالی آن نیز پیش‌بینی شود.

دکتر ره‌پیک خاطرنشان کرد: از میان 900 فقره پرونده دیوان عدالت که شورای نگهبان بررسی کرده، مواردی بوده که یک نفر شکایتی نسبت به موردی داشته و اعلام کرده که حق من ضایع شده است؛ برای بررسی این شکایت، کل شورای نگهبان اعم از فقها، پژوهشکده و... فعال می‌شوند که یک ادعا از یک نفر از آحاد ملت را بررسی کنند تا حقی از کسی ضایع نشود.

وی در ادامه گفت: دو اصل پر استناد شورای نگهبان، اصول 110 و 57 است که مربوط به ولایت فقیه و رهبری است؛ یعنی شورای نگهبان از این اصول، در قوانین و مصوبات صیانت کرده است. شورای نگهبان از حقوق ملت، نهاد‌های نظام، حقوق قوا و... صیانت کرده و در واقع صیانت از قانون اساسی اتفاق افتاده است.

عضو حقوقدان شورای نگهبان در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به وظیفه این شورا در نظارت بر انتخابات، خاطرنشان کرد: نظارت شورای نگهبان بر انتخابات، نظارت دشواری است چرا که اساسا نظارت در این امور سخت است و از طرفی با وجود نقائص قانونی و اجرایی، این نقائص باعث شده که کار نظارت شورای نگهبان دشوار شود. در واقع ما هر جای انتخابات را که نگاه می‌کنیم، سختی و پیچیدگی را مشاهده می‌کنیم، از نظارت گرفته تا اجراء؛ و امیدوارم که قانون انتخابات زودتر اصلاح شود.

دکتر ره‌پیک با بیان این‌که نظارت شورای نگهبان بر تقنین و انتخابات، در جای‌جای کشور تاثیر می‌گذارد و از این حیث، نقش شورای نگهبان بی‌بدیل است، اشاره‎ای هم به عملکرد پژوهشکده این شورا داشت و گفت: پژوهشکده شورای نگهبان سابقه‌ای تاریخی دارد و قریب به 20 سال پیش به این نتیجه رسیدیم که اقدامات پژوهشی هم انجام دهیم؛ از سوی دیگر در امور مستندنگاری نیز اقدامات خوبی انجام شده و هم‌اکنون با کمک دفتر حقوقی شورا، مشروح مذاکرات شورای نگهبان که تقریبا کار زیادی درباره‌اش انجام نشده بود، الان اقدامات وسیعی در این باره انجام شده و در حال حاضر حدود 120 هزار صفحه مشروح مذاکرات را در دست داریم و ظرف دو سه سال آینده پیاده‌سازی‌ها پایان می‌یابد و به‌روز می‌شویم.

وی در پایان اظهار داشت: تاکنون بیش از 1200 نظریه کارشناسی توسط پژوهشکده به شورای نگهبان ارائه شده است و قریب به 5 هزار نفر در کارگاه‌های شورای نگهبان حضور یافته و با رویه‌های این شورا آشنا شده‌اند و بدین شکل کار معرفی شورای نگهبان در حال انجام است.