چرا همواره در بورس کالا عرضه کمتر از تقاضا هست؟
این سوالی است که دائماً ذهن ناظران بازار بورس کالا و خریداران و تحلیل گران و حتی مسؤولان تنظیم بازار وزارت صمت و سازمان های نظارتی را مشغول کرده است.
اولین پاسخی که از سوی عرضه کننده و یا عرضه کنندگان به این اعتراض در بورس کالا داده می شود این است که:
چون تقاضای کاذب در بورس کالا وجود دارد ما توان پوشش دادن همه تقاضاها را نداریم؛ اما از سوی دیگر، همواره در تبلیغات همین عرضه کنندگان بزرگ شاهد می باشیم که ده ها هزار و در برخی کالاها مثل فولاد چندین میلیون تن بیش از نیاز مصرف داخل، تولید دارند؛ و به همین علت تعرفه واردات همین کالای کم عرضه شده در بورس کالا، بالاتر از 10 درصد بوده و همیشه صادرات آن با قیمت های ارزان تر نسبت به آنچه به صنایع تکمیلی داخلی اختصاص می یابد؛ در حال انجام بوده و هست!
اما این همه ی ماجرای علت کمبود عرضه در بورس کالا نیست و علل دیگری هم برای تشویق شدن به کم عرضه کردن وجود دارد از جمله:
اول: وقتی عرضه کمتر از تقاضا باشد پس با توجه به سیستم فروش بورس کالا که بر اساس حراج و مزایده می باشد؛ بصورت طبیعی کسر عرضه و پیشی داشتن تقاضا، یعنی کشف بالاترین قیمت و فروش به کسی که بیشترین نرخ را پیشنهاد داده است.
دوم : وقتی کالایی در بورس کالا، کم باشد؛ پس خریداران هم بر سر قیمت آن با کسی چانه نمی زنند بلکه خودشان با هم رقابت می کنند و همه فقط می خواهند آن کالا را به هر قیمتی به دست آورند؛ پس مهار خریداران در دست فروشنده باقی می ماند.
سوم: وقتی کالایی در بورس کالا کمتر عرضه می شود؛ عرضه کننده دیگر نگران تاریخ تحویل و یا تعهد به موقع سفارش کالای مشتری نیست، چون بیش از عرضه ؛ محصول دپو شده دارد و حتی اگر دیر هم تحویل دهند دهان خریدار بسته است و کالای نایاب را همه خواهان دریافت می باشند؛ حالا چند روز یا چند هفته و گاهی چند ماه دیرتر!...
چهارم: وقتی کالایی به صورت واقعی یا مصنوعی نایاب است خریدار هنگام تحویل به براندازِ وسواس گونه ی کیفیت کالا نمی پردازد و خدا را شکر می کند که همین اندک به او رسیده! و همواره خریدار به ناچار تعریف محصول را خواهد کرد.
پنجم: در کالای مورد نیاز صنایع پایین دست که مواجه با کمبود عرضه مصنوعی یا واقعی است؛ خریدار، خرید را یک موفقیت می داند و همواره قدردان عرضه کننده خواهد بود نه شاکی و مدعی؛ و همواره خریدار در کمند فروشنده!...
ششم: کالای کم عرضه ، دُر نایاب و ارزشمندی می شود که حال می توان آن را بالاتر از قیمت جهانی خرید و یا فروخت و کسی حق ندارد بگوید چرا و به چه علت....
ختم کلام اینکه در کشف قیمت به روش مزایده، مصحلت فروشنده در کم عَرضه کردن است و وقتی خریدار هم بی عُرضه یا ناچار به خرید باشد؛ پس باید سکوت کرد و سالیان سال شاهد همین وضع باشیم.
در پایان، ذکر این نکته ضروری است که به این کمبود عرضه هم مدیران بورس کالا معترض هستند؛ هم صنایع پایین دستی و هم مسؤولان وزارت صمت و دیگر مسؤولان!
و علاوه بر همه ی این ها موضوع تقاضای کاذب که از سرچشمه ی نامتعادل سهمیه های اعلامی سایت بهین یاب نشأت می گیرد را هم نمی توان منکر شد.
اما چه کنیم که رکن قانون عرضه و تقاضا به نفع فروشنده حرف خود را به کرسی می نشاند.