سالها از پذیرش قطعنامه 598 و پایان جنگ تحمیلی گذشته است اما همچنان پرسش هایی درباره علت و چرایی جنگ، تعویق پذیرش قطعنامه های بین المللی و... باقی مانده است که در این مجال به مناسبت فرا رسیدن چهلمین سال دفاع مقدس برآنیم تا به برخی از این پرسش ها، پاسخی درخور دهیم. از دیگر پرسش های مهمی که درباره ایام جنگ و دفاع مقدس مطرح است، آمار شهدا، مفقودان، جانبازان و تعداد عزیزانی است که به اسارت بعثی ها در آمدند و از آن طرف تعداد اسرای عراقی است که چند نفر بودند؟ پاسخ به این پرسش را با استفاده از کتاب پرسشها و پاسخها (جنگ ایران و عراق) پاسخ داده ایم:
قبل از هر چیز لازم است گفته شود که شایعات زیادی درباره تعداد شهیدان جنگ تحمیلی از طرف رسانه های مختلف و منابع بیگانه منتشر شده و در این باره مبالغه نیز شده است که به یک نمونه از آن اشاره می‌کنیم و بعد به آماری که بنیاد شهید جمهوری اسلامی ایران به صورت رسمی اعلام کرده است، اشاره خواهیم کرد.
ریچارد نیکسون رئیس‌جمهور اسبق امریکا، در آخرین کتاب خود با غرور از کشته شدن بیش از یک میلیون نفر از مردم کشورمان در جنگ، تلویحاً اظهار خرسندی می کند. اما باید گفت که این آمار صحت ندارد و نویسنده کتاب به علت کینه توزی که در مورد ایران و انقلاب اسلامی داشته و برای جبران غرور شکست امریکا در مقابله با انقلاب اسلامی، چنین ادعای کذبی را اظهار کرده است.
اما آماری که بنیاد شهید انقلاب اسلامی راجع به تعداد شهیدان و مفقودان جنگ تحمیلی منتشر کرده است، حکایت می‌کند که در جنگ تحمیلی عراق علیه ایران 218 هزار و 867 نفر از ایرانیان شهید یا مفقود شده‌اند که از این تعداد 208 هزار و 758 نفر شهید و ده هزار و 109 نفر نیز مفقود شده اند.
تعداد معلولان (جانبازان) جنگ تحمیلی نیز طبق آماری که بنیاد مستضعفان و جانبازان انقلاب اسلامی منتشر کرده است به 399 هزار و 174 نفر می‌رسند که از این تعداد 129 هزار و 903 نفر تعیین درصد نشده، 143 هزار و 210 نفر بین 1 تا 24 درصد معلول و 126 هزار و 61 نفر نیز بالای 25 درصد معلول هستند.
طبق آماری که ستاد رسیدگی به امور آزادگان در سال 1379 ارائه داد، تعداد اسیران ایرانی در جنگ در مجموع 44 هزار و 863 نفر اعلام شده است.
پرسش دیگری که در اینجا پاسخ داده می شود، تعداد اسرای عراقی است که در اینجا به آن اشاره شده است:
درباره تعداد اسیران عراقی منابع مختلف آمارهای مختلفی را اعلام کرده اند که در اینجا به نقل از سه منبع بسنده می کنیم. یکی از این منابع سرلشکر معارض عراقی وفیق السامرائی است که در کتاب خود ادعا می کند که ایران حدود 70 هزار اسیر از عراق گرفته است. آمار دولت جمهوری اسلامی ایران نیز در این باره با آماری که وفیق السامرائی ارائه داده است تقریباً همخوانی دارد.
دولت جمهوری اسلامی ایران رسماً اعلام کرده است که از سال 1360 به بعد، ایران 59 هزار و 830 اسیر عراقی را آزاد کرده است، حدود 9 هزار اسیر عراقی نیز از ایران پناهندگی دریافت کرده‌اند که 7 هزار و 307 نفر از آنان به صلیب سرخ نیز مراجعه و رسماً اعلام کردند که تمایلی به بازگشت به عراق ندارند. مجموع اسیران آزاد شده و آنهایی که از ایران پناهندگی گرفتند برابر 68 هزار و 830 نفر خواهند شد که به آمار السامرائی نزدیک است. از سوی دیگر، دولت بعث عراق آمار ایران را در این‌باره قبول نداشت و ادعا کرده بود که 29 هزار اسیر عراقی در ایران وجود دارد.
برشی از کتاب پرسشها و پاسخها (جنگ ایران و عراق)؛ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ؛ فرهاد درویشی؛ ص 298-300
2323