مترجم : زهرا زارعی
تحریریه زندگی آنلاین : سازمان جهانی بهداشت، سلامت را تنها در وضعیت جسمانی مطلوب نمی‌داند بلکه سلامتی را مجموعه رفاه و آرامش روانی، جسمانی و اجتماعی تعریف کرده است.سلامت روان، حداکثر سازش ممکن فرد و استعداد ذهنی جهت هماهنگی با جهان اطراف است به‌طوری‌که باعث شادی و برداشت مفید فرد شود و انعطاف‌پذیری در موقعیت‌های دشوار و توانایی بازیابی تعادل را به همراه داشته باشد. سلامت روان در تمام دوره‌های زندگی دستخوش تغییراتی می‌شود که در زمان‌های حساسی همچون نوجوانی و سالمندی مشهودتر است. هم‌زمان با بالا رفتن سن در دوره سالمندی و به دنبال آن تغییرات وضعیت جسمانی و روانی، ویژگی‌های همچون خودبینی، افسردگی، بی‌حوصلگی، خودرایی و تمایل به‌تنهایی بروز می‌نماید. بیماری‌های حاد و مزمن یکی بعد از دیگری ظاهرشده که منجر به اضطراب و تنش و ترس می‌گردد. در جنبه محیطی نیز شرایط اقتصادی، عدم استقلال در زندگی، از دست دادن نزدیکان، تغییر وضعیت تاهل و بیوه شدن، دلسوزی جوان‌ترها ، حس شکست بعد از بازنشستگی از دلایل عمده اختلال روانی و اضطراب است.
بیشتربخوانید:
سازمان جهانی بهداشت، سلامت را تنها در وضعیت جسمانی مطلوب نمی‌داند بلکه سلامتی را مجموعه رفاه و آرامش روانی، جسمانی و اجتماعی تعریف کرده است.سلامت روان، حداکثر سازش ممکن فرد و استعداد ذهنی جهت هماهنگی با جهان اطراف است به‌طوری‌که باعث شادی و برداشت مفید فرد شود و انعطاف‌پذیری در موقعیت‌های دشوار و توانایی بازیابی تعادل را به همراه داشته باشد. سلامت روان در تمام دوره‌های زندگی دستخوش تغییراتی می‌شود که در زمان‌های حساسی همچون نوجوانی و سالمندی مشهودتر است. هم‌زمان با بالا رفتن سن در دوره سالمندی و به دنبال آن تغییرات وضعیت جسمانی و روانی، ویژگی‌های همچون خودبینی، افسردگی، بی‌حوصلگی، خودرایی و تمایل به‌تنهایی بروز می‌نماید. بیماری‌های حاد و مزمن یکی بعد از دیگری ظاهرشده که منجر به اضطراب و تنش و ترس می‌گردد. در جنبه محیطی نیز شرایط اقتصادی، عدم استقلال در زندگی، از دست دادن نزدیکان، تغییر وضعیت تاهل و بیوه شدن، دلسوزی جوان‌ترها ، حس شکست بعد از بازنشستگی از دلایل عمده اختلال روانی و اضطراب است.
سن بازنشستگی چه تأثیری بر سلامت روان دارد؟
زمان بازنشستگی نه‌تنها بر درآمد افراد بازنشسته و وضعیت اقتصادی و امنیت اجتماعی آن‌ها تأثیر می‌گذارد بلکه به وضعیت سلامت جسمانی و هیجانی فرد اشاره دارد. توجه ویژه به بالا رفتن سن بازنشستگی در دنیا و مزایای اقتصادی، اغلب این سؤال را ایجاد می‌کند که تا چه سنی می‌توان به کار کردن پرداخت؟ بازنشستگی زودتر از زمان مشخص باعث کاهش استرس مرتبط با شغل، اختصاص زمان بیشتری جهت تمرین و داشتن اوقات فراغت می‌شود اما از سوی دیگر بازنشستگی دیرتر نیز مزایای سلامتی را برای فرد به همراه دارد زیرا چارچوب کار، بخشی از هویت افراد میان‌سال است و برای آن‌ها منابع مالی ، اجتماعی و روان‌شناختی فراهم می‌کند. تعدادی از پژوهش‌ها نشان داده‌اند که ماندن در شرایط کار فرصت پیوستن به فضای فعال و اجتماعی را برای فرد فراهم می‌کند. در پژوهشی که به ارتباط سن بازنشستگی و سلامت روان پرداخته شد، به این نتیجه رسیدند که ماندن در فضای کار تا قبل از 62 سالگی باعث افزایش معنادار سلامت جسمانی و هیجانی می‌شود درحالی‌که بعدازآن بخصوص در سن 67 سالگی به بعد ادامه کار در شرایط قانونمند، نتایج مفیدی به همراه نخواهد داشت.
درمجموع می‌توان گفت بازنشستگی انتخاب محدودشده‌ای است که تندرستی یکی از عوامل مهم تأثیرگذار در سن بازنشستگی هست و عوامل دیگری همچون ویژگی‌های شخصیتی و ذاتی در این امر مداخله می‌کند.
بیشتربخوانید:
چه راهکاری جهت بهزیستی و ارتقا سلامت روان در این دوره پیشنهاد می‌شود؟
تحقیق‌های بسیاری نشان داده‌اند که کیفیت زندگی افراد در سطح تندرستی بسیار مؤثر است. اما در سنین بالا عوامل دیگری غیر از سلامت جسمانی بر آسودگی روان تأثیر می‌گذارد که شامل پیوندهای اجتماعی و خانوادگی هست. پیوندهای اجتماعی عامل مهم ارتباط عاطفی است که باعث احساس امنیت و تعلق‌خاطر بیشتر شده و نهایتاً سلامت روان را ارتقا می‌دهد. بیشتر کردن پیوندهای اجتماعی افراد سالمند با پیوستن به گروه‌های مختلف باعث بهبود حس تعلق، همبستگی و مشارکت در جنبه‌های مختلف شده و از سوی دیگر سالمندان با سلامت روان مطلوب‌تر، واجد شرایط پذیرش مسئولیت شده و نهایتاً نه‌تنها از چرخه اجتماعی جدا نمی‌شوند بلکه به‌طور مفیدتری می‌توانند باکارهای لذت‌بخش و ساده در نقش‌های اجتماعی سهیم باشند. از مداخله‌های مهم و تأثیرگذاری که جهت بهزیستی دوره سالمندی و حفظ پیوندهای اجتماعی ثابت‌شده است «فعالیت بدنی» است. در پژوهش‌های بسیاری به تأثیر تمرین در دوره سالمندی پرداخته‌شده است که ازجمله آن می‌توان تأثیر تمرین بر حفظ سلامت جسمانی و قوی ماندن جهت انجام کارهای روزانه، حفظ استقلال، ارتقا عزت‌نفس و ارتباط‌های اجتماعی به‌واسطه فراهم شدن فرصتی جهت بودن کنار دوستان در فضای شاد و لذت‌بخش اشاره کرد. از مزایای شناختی تمرین می‌توان به حفظ توجه، بهبود سرعت پردازش و حافظه که با بالا رفتن سن دچار اختلال بسیاری در فرد شده و این امر تأثیر بسزایی در کاهش اعتمادبه‌نفس و انزوا در سالخوردگی دارد، اشاره کرد. از ویژگی‌های مهم فعالیت جسمانی جهت تأثیر مطلوب در دوره سالخوردگی، انجام تمرین مداوم با مدت‌زمانی متوسط ( 31 تا 45 دقیقه در هر جلسه)، ترکیب تمرینات هوازی و حرکات کششی و انجام تمرینات گروهی هست. اما یک سؤال مهم باقی می‌ماند که با توجه به تأثیرات بسیار مهم و غیرقابل‌انکار ورزش و درعین‌حال در دسترس بودن فضاهای ورزشی در کشورمان، چه موانعی در این مسیر باعث عدم گرایش افراد بازنشسته و یا سالمندان جهت شرکت در فعالیت‌های بدنی می‌شود؟ راه‌های ترغیب و ایجاد انگیزه برای طراحی زندگی پویا که بهترین و ساده‌ترین راهکار بهزیستی دوره بازنشستگی و سالمندی هست، کدام است؟ و مهم‌تر از همه اینکه سهم خود فرد و از طرفی جامعه جهت هموار شدن این مسیر چقدر است؟