فرادید؛ درحالیکه برخی کشورها در تقلا هستند به واکسن دسترسی پیدا کنند، برخی کشورهای دیگر ماندهاند با واکسنهایی که سفارش داده و به دلیل نگرانی در خصوص ایمنی نمیتوانند از آنها استفاده کنند، چه کار کنند.
به گزارش فرادید، تعداد زیادی از کشورها استفاده از واکسن آکسفورد-آسترازنکا AZ)) و جانسون-جانسون (J&J) را به دلیل گزارشهایی از لختگی خون، بعد از تزریق واکسن، برای گروههای سنی جوانتر محدود کردهاند.
دانمارک در کل استفاده از واکسن AZ را متوقف کرده که باعث شد تقاضا برای استفاده از واکسنهای بلااستفاده در این کشور افزایش پیدا کند.
جمهوری چک در یک اقدام متهورانه پیشنهاد داده که «کل واکسنهای آسترازنکا را از دانمارک میخرد.» استونی، لیتوانی و لتونی هم برای خریداری این واکسنها اشتیاق نشان دادهاند.
چه خبر است؟
نگرانیها درباره موارد نادر –و برخی اوقات مرگبار—لختگی خون، بعد از تزریق واکسن، بهخصوص در جوانها، رو به افزایش است. اما کارشناسان بهداشتی در سراسر جهان میگویند خطرات ناشی از کووید به مراتب بیشتر از واکسن است.
بر طبق آماری که یکی از نهادهای پزشکی در انگلستان ارائه کرده است، اگر به 10میلیون نفر فرد تخیلی واکسن AZ تزریق شود، ممکن است در 40نفر لختگی خون رخ دهد. یعنی در حدود 10نفر – 1 نفر در هر 1میلیون-ممکن است جان خود را از دست بدهند.
این میزان خطر معادل آن است که شما ماه آینده به قتل برسید یا -اگر ماشین دارید و با سرعت 250مایل در ساعت حرکت میکنید -در یک مسافرت جادهای تصادف کنید و جانتان را از دست بدهید.
بااینحال، مقام بهداشتی دانمارک تصمیم گرفته دیگر از واکسن AZ استفاده نکند. این کشور گفته واکسنهای دیگری در دسترس دارد، همهگیری در این کشور تحت کنترل است و اینکه میخواهد در واکنش به «خطرات شدید شناختهشده» محتاط عمل کند.
تصمیم دولت دانمارک به این معنی است که 2.4میلیون دوز واکسن AZ که دانمارک سفارش داده بود، بدون استفاده خواهد ماند.
ارتباط بین واکسن J&J و لختههای نادر خونی نیز در حال بررسی است. تا کامل شدنِ گزارشها، آمریکا نیز دستور توقف استفاده از این واکسن را صادر کرده که یعنی 100میلیون دوز از این واکسن بدون استفاده خواهد ماند.
استفاده از واکسن J&J در آفریقای جنوبی -- علیرغم گزارشهای اولیه از مفید بودن آن در مقابل گونه آفریقایی ویروس -- متوقف شده است. واکسن AZ نیز پیش از این در آفریقای جنوبی متوقف شده بود، زیرا گزارشها نشان میداد که این واکسن بروی سویه آفریقایی این ویروس اثر ندارد؛ بنابراین هر دو نوع واکسن در این کشور بدون استفاده مانده است.
آفریقای جنوبی برای جلوگیری از هدررفت واکسنها 1میلیون دوز از آن را در میان 14 کشور آفریقایی دیگر توزیع کرده است.
آیا میتوان این واکسنها را در جاهای دیگری استفاده کرد؟
در حرف بله. اگر کشورها بخواهند میتوانند واکسنهایی را که دیگر استفاده نمیکنند، به سایر کشورها بفروشند یا اهدا کنند.
مدیر دفتر اروپای سازمان جهانی بهداشت، هنس کلاگ، گفته که دانمارک میخواهد دقیقاً همین کار را بکند. «من متوجه شدم که وزارت امور خارجه دانمارک آماده است که واکسنهای آسترازنکا را با کشورهای فقیر سهیم شود.» برخی از همسایگان دانمارک هم گفتهاند آمادهاند این واکسنها را از دانمارک خریداری کنند.
نخستوزیر لتونی، اینگریدا سیمونیت، گفته: «ما هنوز واکسن کم داریم. بنابراین، لتونی آمادگی خود را برای خریداری هر چند دوز واکسن آسترازنکا به دانمارک اعلام کرده است.»
وزیر کشور چک نیز گفته که به یکی از دیپلماتهایش گفته که به دانمارک اعلام کند «این کشور حاضر است تمام واکسنهای آسترازنکا را از آنها بخرد.» پاسخ دانمارک هنوز مشخص نیست. دولت این کشور هنوز واکنشی نشان نداده است.
تا آنوقت، این واکسنها انبار میشوند. هر دو واکسن آسترازنکا و جانسون-جانسون این مزیت را دارند که میتوان آنها در دمای فریزر نگهداری کرد که یعنی حملونقل آنها از فایزر -که باید در منفی 70درجه نگهداری شود- راحتتر است.
چه مقدار واکسن بیاستفاده شده است؟
آمار جهانی دراینباره وجود ندارد. برای مثال دانمارک از 15آوریل 202920 دوز واکسن آسترازنکا دریافت کرده است. برطبق گزارش مرکز پیشگیری و کنترل بیماریهای اتحادیه اروپا، از این تعداد 150671 دوز استفاده شده و 52249 دوز باقی مانده است.
این تصویر برای سایر نقاط اروپا نیز به همین شکل است. بقیه کشورهای اروپایی نیز استفاده از آسترازنکا و جانسون-جانسون را فقط به افراد مسن محدود کردهاند.
گزارش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماریهای آمریکا نیز نشان میدهد که بسیاری از ایالات با مازاد واکسن مواجه هستند.
بیش از 20درصد از واکسنهایی که منتقل شدهاند هنوز در ایالتهایی مانند آلاباما (37 درصد)، آلاسکا (35درصد)، ورمونت (27درصد) و کارولینای شمالی (24درصد) استفاده نشدهاند. در وست ویرجینیا بیش از یکچهارم از واکسنهای سفارشی بیاستفاده مانده است. به گزارش بلومبرک، هر روز 350000 دوز واکسن اضافه میآید.
برنامهای برای واکسنهای مصرفنشده وجود دارد؟
بله وجود دارد. این برنامه کو-وَکس نام دارد. کو-وکس یک برنامه بینالمللی است که هدفش اطمینان از توزیع عادلانه واکسن در تمام کشورها، اعم از غنی و فقیر، است. این برنامه را سازمان بهداشت جهانی هدایت میکند و شامل اتحاد جهانی واکسن (Gavi) و ائتلاف برای نوآوریهای آمادگی در برابر همهگیری (Cepi) است.
کو-وکس امیدوار است تا پایان سال 2021 بیش از 2میلیون دوز واکسن را به 190 کشور جهان برساند.
یکی از برنامههای کو-وکس توزیع مجدد واکسنهای بیاستفادهماندۀ کشورهای ثروتمند در کشورهای فقیرتر است. برای مثال، انگلستان که در حدود 450میلیون دوز واکسن سفارش داده، تعهد داده تا «مازاد» آن را به کشورهای فقیرتر اهدا کند.
به گزارش بیبیسی، بقیه کشورهای ثروتمند هم «ژست» اتحاد با کشورهای فقیرتر را آمدهاند. اما با انتقادهایی مواجه هستند، زیرا تاکنون هیچکدام نگفتهاند که دقیقاً کی دوزهای مازاد را اهدا میکنند.
دوزهای مازاد چه زمانی به اشتراک گذاشته میشوند؟ هنوز معلوم نیست.