ایمنی غذا در پاندمی کرونا

نسیم کیانی : کارشناس تغذیه و دانشجوی دکتری فیزیولوژی ورزشی

تحریریه زندگی آنلاین : هنگام آغاز پاندمی (جهان گیری)  کرونا، اطلاعات و آگاهی در مورد SARS-CoV-2 یا همان ویروس کرونا و طول عمرش روی غذاها، سطوح و اشیا کافی نبود. از آن موقع تا به امروز، بسیاری از آژانس‌های ایمنی غذایی، خطر ابتلا به ویروس را از طریق غذای آلوده یا بسته‌بندی‌های مواد غذایی ارزیابی کرده‌اند. و نتیجه این بوده که تا الان هیچ کدام از این بررسی‌ها، خطر آلودگی ویروسی را از طریق غذا تأیید نکرده‌اند.

اولین راه ابتلا به این عفونت، فرد به فرد است. از راه تماس با فرد آلوده، قطرات تنفسی و ذرات باقی مانده از سرفه و عطسه وی، بنابراین این ویروس یک ویروس با خواستگاه غذایی محسوب نمی‌شود.

با بررسی یافته‌های علمی درباره ایمنی غذا و SARS-CoV-2 می‌توان درباره بقای ویروس، نحوه انتقال و چگونگی غیر فعال شدن آن در غذاها و سطوح به اطلاعات جالبی دست یافت، اما به طور کلی شواهد پیشنهاد می‌کنند که این ویروس هیچ خطری به لحاظ ایمنی غذا ندارد، اما باعث ایجاد اختلال در زنجیره جهانی تأمین مواد غذایی شده است.

یکی از سؤالات مهم این است که آیا کرونا از طریق مدفوع منتقل می‌شود؟ ریشه این سؤال از جایی ایجاد شده که در یکی از مطالعات که روی بیماران کرونایی انجام می‌گرفت، در سواب‌هایی که از مقعد و خون گرفته شد، عوامل زنده ژنتیکی یافت شد. این نکته بسیار حائز اهمیت است چرا که یکی از علائم COVID-19 اسهال است. بهرحال هیچ کدام از مطالعات بعدی انتقال ویروس از طریق مدفوع- دهان را تأیید نکرد.

به علاوه تحقیقات زیادی نتیجه گرفتند که اسهال در بیماران مبتلا به کرونا، مانند آنچه در بیماری‌های گوارشی و در اثر مصرف غذاهای آلوده رخ می‌دهد نیست. اسهال کرونا مسیر حرکت ویروس از دستگاه تنفسی به دستگاه گوارش است.

 بیشتربخوانید:

تغذیه بیمار کرونایی در خانه چگونه است؟

ویروس کرونا در چه محل‌هایی زنده می‌ماند؟

ویروس‌ها تمایل به زنده ماندن در دمای پایین دارند. فریز کردن در واقع می‌تواند آنها را حفظ کند، بنابراین احتمال دارد که SARS-CoV-2 در اثر انجماد زنده بماند، اما چندین مطالعه نشان داده است که این ویروس و ویروس‌های مشابه، با پختن غذا در دماهای معمول غیر فعال می‌شوند.

ویروس کرونا ظاهراً در PH‌های مختلف (3-10) و در دمای اتاق، پایدار است. محیط‌هایی که ازین بازه اسیدی‌تر یا قلیایی‌ترند، ظاهراً موجب غیر فعال شدن ویروس می‌شوند. پس بعید است که در محیط اسیدی معده نیز زنده بماند. نکته قابل توجه بعدی غلظت ویروس است. میزان ویروسی که روی مواد غذایی و بسته‌بندی‌ها وجود دارد ناچیز است و غلظت کمی دارد که برای بیمار کردن انسان کافی نیست، از آنجایی که ویروس در جایی جز بدن میزبان امکان تکثیر شدن ندارد، روی مواد غذایی تکثیر نمی‌شود و به مقدار کم باقی می‌ماند و بیماری‌زا نیست. چیزی که کاملاً ثابت شده این است که ویروس‌های مولد عفونت‌های تنفسی می‌توانند از طریق تماس غیر مستقیم از راه محیط آلوده نیز منتقل شوند، اما چگونه؟ تصور کنید که فردی، به گوشی تلفن همراه یا کلید یا سطحی که قبلاً آلوده شده (توسط فرد ناقل یا بیمار) دست بزند و سپس با همان دست، دهان، بینی یا چشم خود را لمس کند بدون اینکه دست خود را شسته باشد. آیا بیمار می‌شود؟ با احتمال بالایی بله.

با این وجود باید به این نکته نیز توجه کنیم که بقای ویروس روی سطوح و محیط‌های مختلف، متفاوت است، ولی باز هم مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های ایالات متحده (CDC) و سایر مراکز مشابه، سطوح آلوده را راه اصلی انتقال SARS-CoV-2 نمی‌دانند. پس تا اینجا می‌توانیم این طور نتیجه بگیریم که طبق یافته‌های فعلی این ویروس از طریق غذا منتقل نمی‌شود و احتمال انتقال آن از طریق بسته‌بندی‌های مواد غذایی بسیار کم است، اما با لمس سطوح آلوده و سپس لمس دهان، بینی و چشم قابلیت انتقال و گسترش دارد، لذا ضد عفونی مناسب سطوحی که با مواد غذایی و ظروف در تماس هستند، مانند آشپزخانه، سالن‌های رستوران، کافه، میز و ... بسیار مهم است.

 بیشتربخوانید:

تغذیه در دوره نقاهت کرونا؛ پس از بهبودی چه بخوریم؟

ضدعفونی و پیشگیری

SARS-CoV-2 متعلق به خانواده ویروس‌های پوشش‌دار یا غلاف‌دار (مثل ویروس HIV) است که آن را در مقابل مواد شوینده و انواع دیگر میکروب‌کش‌ها مقاوم می‌کند. حتی مقاوم‌تر از قارچ‌ها، باکتری‌های رویشی و مخمرها. مطالعات نشان می‌دهند که اگر لایه چربی اطرف این ویروس در اثر استفاده از محلول 0.1 درصد سدیم هیپوکلریت (سفید‌کننده خانگی رقیق‌شده)، 0.5 درصد هیدروژن پروکسید و اتانول 62-71 درصد تخریب شود، ویروس غیر فعال می‌گردد. این محلول‌ها پس از یک دقیقه قرار گرفتن روی سطوح به طور قابل توجهی آلودگی سطوح نسبت به SARS-CoV-2 را کاهش می‌دهند. پس بیشترین خطر در شیوع ویروس کرونا به انتقال فرد به فرد و ذرات تنفسی باقی‌مانده از شخص ناقل یا بیمار در هوا، سطوح و محیط‌های غذایی مثل آشپزخانه و کارخانه، سوپرمارکت و البته تمام محیط‌های شلوغ مربوط است. مواد غذایی و بسته‌بندی آنها به خودی خود انتقال‌دهنده بیماری نیستند و افراد آلوده به ویروس آنها را آلوده می‌کنند. به همین دلیل رعایت نکات بهداشتی مناسب و استفاده از تجهیزات ایمنی شخصی (مانند ماسک) و رعایت بهداشت دست‌ها - شست و شوی دائم و عدم اکتفا به ضد‌عفونی‌کننده - و رعایت فاصله فیزیکی، اهمیت بسیار زیادی در پیشگیری از ابتلا به این بیماری دارد. شرکت‌های مواد غذایی و رستوران‌ها نیز باید اطمینان حاصل کنند که نیروهایشان موارد بالا را رعایت می‌کنند و در استفاده از ماسک تمیز، عدم لمس سطوح و ظروف و ضدعفونی کردن محیط هشیار و مسئولیت‌پذیرند. به طور خلاصه، کشف SARS-CoV-2 روی مواد غذایی یا بسته بندی غذاها اگرچه نگرانی‌هایی در مورد ایمنی غذا ایجاد کرد و عادت شست و شوی ضد‌عفونی کردن همه خوراکی‌ها و خرید‌های سوپر‌مارکتی را در ما به وجود آورد، اما اکنون ما می‌دانیم که این مساله به خودی خود خطری برای سلامت عمومی ندارد و باعث محدودیت مصرف مواد غذایی و قطع تجارت غذایی و ... نمی‌شود.

آنچه اهمیت دارد این است که همچنان با رعایت پروتکل‌های بهداشتی، شست و شوی مکرر دست‌ها و ضدعفونی کردن سطوح، استفاده از ماسک، عدم تردد در محیط‌های شلوغ و تجمعات و تقویت سیستم ایمنی با تغذیه سالم و ورزش، خود و اطرافیان خود را از این ویروس ایمن بداریم.

 بیشتربخوانید:

چه کسانی نباید واکسن کرونا بزنند؟

کدام میوه بهاری در پاندمی کرونا خورده نشود