یکی از مسائل بسیار مهم دنیای کسب و کار و رقابت، آگاهی به قوانین، مقررات و دستورالعمل‌های کسب و کارهای اینترنتی می‌باشد. به عبارت دیگر برای رسیدن به درک صحیح از عرصه کسب و کارهای اینترنتی و موفقیت در این زمینه باید علاوه بر شناخت این حوزه، به قوانین، مقررات و دستورالعمل‌های ضروری آن آگاهی داشت.
به گزارش «تابناک» به مجموعه کارهایی که در بستر اینترنت انجام می‌شود و کسب درآمد و سود را به دنبال دارند کسبوکار اینترنتی می‌گویند. به طور مثال: شما در گذشته برای خرید تلفن همراه به صورت حضوری به فروشگاه می‌رفتید و بعد از بررسی‌ها، تلفن همراه مورد نیاز خود را می‌خریدید اما در حال حاضر شما نه تنها تلفن همراه که هر کالا و خدمات دیگری را می‌توانید از فضای اینترنت خریداری کنید.
به همین دلیل کسبوکارهای اینترنتی این روزها به علت بستری که این فضا در اختیار افراد قرار می‌دهد به شدت در حال افزایش‌اند. با توجه به سهولت دسترسی به اینترنت، بسیاری از فعالیت‌های تجاری ترجیح می‌دهند محصولات و خدمات خود را از طریق اینترنت و نرم‌افزارهای تلفن همراه معرفی کنند. از آن‌جا که این فضا، فضای جدیدی‌ست کلاهبرداری‌ها و سوءاستفاده‌ها نیز در این فضا به راحتی صورت می‌گیرد، به همین دلیل لازم است اقداماتی برای ساماندهی این کسب و کارها درنظر گرفته شود.
از مهم‌ترین اقدامات اولیه راه‌اندازی کسبوکارهای اینترنتی، لزوم دریافت مجوزهای لازم برای کسب وکارهای اینترنتی است.
دریافت اینماد ، پروانه کسبوکار اینترنتی، رسانه دیجیتال و مجوز نظام صنفی رایانه‌ای از مهم‌ترین و ضروری‌ترین مجوزهای مربوطه می‌باشد.
مصادیق کسبوکارهای اینترنتی
فروشگاه مارکت پلیس(Marketplace) یکی از جدیدترین و بهترین مدل‌های کسبوکار اینترنتی است. امروزه این مفهوم، رویکرد سنتی فروش کالا و خدمات (مغازه‌های فیزیکی، پاساژها) را دگرگون کرده و با ورود به حوزه تجارت الکترونیک و پیشرفت روبه‌رشدی که دارد توانسته سبک جدیدی در تعاملات بین خریداران و فروشندگان را بوجود آورد. اما این مفهوم جدید و سودمند در دنیای کسبوکار مدرن، چالش‌های مخصوص به خود بویژه در مسائل حقوقی دارد.
قوانین، مقررات و دستورالعمل‌های کسب و کارهای اینترنتی در مارکت‌پلیس‌ها در واقع مجموعه‌ای از قواعد و مقررات است که تامین‌کنندگان و مشتریان آن سایت قبل از دسترسی به کالاها و خدمات می‌بایست با این شرایط و قوانین موافقت نمایند. از ضرورت‌های داشتن قوانین و مقررات و شرایط مشخص برای مارکت پلیس عبارت است از جلوگیری از سواستفاده از مارکت پلیس، اعلام مالکیت تمام بر وب سایت، اعمال قدرت در مورد نقض کنندگان قوانین، محدود کردن مسئولیت‌های موسس سایت، تعیین قواعد و قوانین حاکم. به طور کلی قانون در معنای اخص عبارت است از قواعد عام و لازم الاجرایی که توسط یکی از ارگان‌های مهم کشور که وظیفه قانون گذاری را به عهده دارد وضع می‌شود. در واقع این ارگان که در کشور ما قوه مقننه نامیده می‌شود وظیفه دارد تا قواعد کلی را برای مسایل مهم مملکت وضع کند تا در هر مورد راهکاری از قبل وجود داشته باشد. قواعد کلی مسیر را روشن و از پیشامد هرگونه ابهام در زمینه‌های مختلف جلوگیری می‌کند. قواعدی که قانون نامگذاری میشوند همگی لازم الاجرا می باشند به این معنی که امکان تخلف از آنها وجود ندارد.
علاوه‌بر قوانین عام و خاص که در خصوص کسبوکارهای اینترنتی وجود دارد بهتر است بدانید با توجه به اینکه خرید و فروش کالا در فضای مجازی امری است که این روزها بسیار رایج شده است و وب‌سایت‌ها، نرم‌افزارهای رایانه‌ای و تلفن همراه نیز این امر را تسهیل کرده‌اند خرید و فروش کالا در فضای مجازی قوانین مخصوص به خود را دارد.
از لحاظ حقوقی، قانون در دو معنای عام و خاص به کار می رود:
قبل از نام بردن قوانین، مقررات و دستورالعمل‌های کسب و کارهای اینترنتی باید ابتدا معانی آنها را از هم تفکیک کرد. در معنای عام، مقصود از قانون، تمام مقرراتی است که از طرف یکی از سازمان های صلاحیت دار دولت وضع شده باشد. ممکن است این سازمان (مرجع) قوه مقننه، رئیس دولت یا یکی از اعضای قوه مجریه باشد. بنابراین در معنای عام طیف وسیعی از مقررات به عنوان قانون نامیده می‌شود و شامل تمام مصوبات مجلس، تصویب‌نامه‌ها، آیین‌نامه‌ها و بخش‌نامه‌های اداری می‌شود.
اما در اصطلاح خاص، قانون به قواعدی گفته می‌شود که با تشریفات مقرّر در قانون اساسی، توسط مجالس قانون‌گذاری وضع می‌شود.
همان طور که ملاحظه می‌شود، دست یافتن به یک تعریف واحد و معین از قانون، دشوار است اما در تعریف آن باید پنج وصف یا خصوصیت وجود داشته باشد:
1- کلیت و عمومیت داشته باشد.
2- الزام‌آور باشد.
3- تنظیم‌کننده روابط اجتماعی باشد.
4- عادلانه باشد.
5- اجرای آن از طرف دولت، تضمین شده باشد.
پس قانون عبارت از قاعده کلی و الزام آوری است که به منظور ایجاد نظم و استقرار عدالت بر زندگی اجتماعی انسان حکومت می کند و اجرای آن از طرف دولت تضمین می‌شود.
انواع قوانین کسبوکارهای اینترنتی
همانطور که می‌دانیم خواسته‌های انسان‌ها با همدیگر مشابهت‌های زیادی دارد و مردم در یک جامعه کم و بیش خواستار چیزهای مشابهی می‌باشند. بنابراین، برای جلب منافع بیشتر و بهره‌مندی از امکانات ،اختلافات بین انسان‌ها در می‌گیرد، اما از آغاز خلقت دریافتند که بقای اجتماع با آشوب و زورگویی امکان‌پذیر نیست و ناچار باید قواعدی را بر روابط اشخاص، از آن جهت که عضو جامعه‌اند، برقرار نماید و ما امروز مجموع این قواعد را حقوق یا قانون می‌نامیم. در نتیجه، تصور بقای یک جامعه بدون قانون و حقوق امکان ندارد.
حال به نمونه‌هایی از قوانین که در دسته قوانین، مقررات و دستورالعمل‌های کسب و کارهای اینترنتی قرار می‌گیرند اشاره می‌کنیم.
قانون تجارت الکترونیک
این قانون به منظور شناسایی معاملات و اسناد الکترونیکی در سال 1382 به تصویب رسید و مجموعه اصول و قواعدی است که برای مبادله آسان و ایمن اطلاعات در واسطه‌های الکترونیکی و با استفاده از سیستم‌های ارتباطی جدید به کار می‌رود.
قانون جرائم رایانه‌ای
این قانون در سال 1388 به منظور تعیین مصادیق استفاده مجرمانه از سامانه‌های رایانه‌ای و مخابراتی به تصویب رسید. آنچه که به عنوان جرایم رایانه‌ای، جرایم اینترنتی و جرایم سایبری نام برده می‌شود مجموعه‌ای از بزهکاری‌هایی است که به وسیله رایانه و ابزارهای الکترونیکی رقم می‌خورد.
قانون حمایت از حقوق مصرف کننده
قانون حمایت از مصرف‌کننده یعنی مجموعه اختیارات و امتیازاتی که مصرف‌کننده در قبال عمل خرید یک کالا یا خدمات از فروشنده دریافت می‌کند تا در صورت بروز اشکال، معلوم شدن عیب و نقص، احراز ضرر و زیان، عدم کارآیی و ثمربخشی و یا ایراد خسارت، برای جبران ضرر خود از آن استفاده کند. این قانون در سال 1388 به تصویب رسید.
آیین‌نامه‌های کسبوکارهای اینترنتی
در ادامه توضیح قوانین، مقررات و دستورالعمل‌های کسب و کارهای اینترنتی آئین‌نامه‌ها سه نوع‌اند. اعتبار آئین‌نامه منوط است به اینکه اولا مغایر قانون عادی نباشد ثانیا تکالیف جدیدی برای مردم ایجاد نکند.
آیین نامه‌های اجرایی:
مقرراتی هستند که به حکم صریح یا ضمنی قانونگذار برای تکمیل قانون وضع می شوند . به علت عدم استقلال ذاتی آنها به آنها ایین نامه های غیر مستقل نیز می گویند
آیین نامه جایگزین قانون یا ایین نامه های تفویضی: مقرراتی که با اذن صریح قانونگذار توسط مجریه تدوین میشوند اما ماهیتا با قانون فرقی ندارند.
آیین نامه مستقل: مقامات اجرایی به موجب اصل 138 می‌توانند در حدود اختیاراتشان اقدام به وضع آئین‌نامه نمایند. این نوع آئین‌نامه‌ها مستقل از قانون برای انتظام روابط افراد به کار می‌روند بسیار متنوع‌ند مانند آئین‌نامه‌های انتخاباتی ، شهرداری ، امور مالی ، استخدامی ….. مقامات واضع آن هیات وزیران ، وزیر ، استاندار ، فرماندار … می‌باشند. و به شکل زیر تقسیم‌بندی میشوند. آئین‌نامه‌های مستقل سازمان دهنده خدمات عمومی، آئین‌نامه‌های مستقل انتظامی، آئین‌نامه‌های مستقل ضرورت (در شرایط اضطراری تصویب میشوند).
تأمین امنیت کسبوکارهای اینترنتی چه ضرورتی دارد؟
ضرورت تأمین امنیت کسبوکارهای اینترنتی از ابتدای شروع فعالیت هر فروشگاه اینترنتی اهمیت بسیاری دارد. تمام کسانی که در پروسه کسبوکارهای اینترنتی، فروشگاه‌های آنلاین و خرید اینترنتی و یا ارائه خدمات آنلاین فعال هستند بابت امنیت این حوزه نگران‌اند و این نگرانی موضوعی است که هم از جانب صاحبان کسب و کارها و هم از جانب مشتریان و خریداران احساس می‌شود.
بعد از آگاهی به قوانین، مقررات و دستورالعمل‌های کسب و کارهای اینترنتی مهم‌ترین مسئله بالا بردن امنیت کسب و کارهای اینترنتی است. اطلاعات شخصی، اطلاعات مالی و جزئیات مربوط به کارت‌های پرداخت، حساب و… بسیار حساس هستند و درز هر یک از این اطلاعات به هر نحوی منجر به صدمات زیادی می شود.. یکی از ساده‌ترین کارهایی که صاحب کسب و کار اینترنتی باید به آن دقت کند ارائه راهنمایی‌های لازم مانند توصیه بروزرسانی مرورگر، استفاده از صفحه کلید مخصوص برای وارد کردن اطلاعات و… در پروسه خرید آنلاین است. میزان رضایت خریدار، امنیت پرداخت و… بسیار مهم هستند. رفتار خریدار و اشتباهات او می‌تواند موجب کم شدن امنیت فروشگاه اینترنتی و اعتبار آن شود.
اگر به فکر بالا بردن امنیت کسب و کار اینترنتی خود هستید نمونه قراردادهای مرتبط با کسب و کارتان را از بانک قراردادهای وینداد دریافت نمایید.
مقررات کسبوکارهای اینترنتی در خصوص شکایت از فروشگاه‌های اینترنتی
برای شکایت از فروشگاه‌های اینترنتی بسته به مشکل پیش آمده، راه‌های متفاوتی وجود دارد. به‌طور کلی 3 راه شکایت از فروشگاه‌های اینترنتی پیش روی شما قرار دارد:
1- شکایت از طریق سامانه نماد اعتماد الکترونیکی
2-شکایت از طریق پلیس فتا
3-شکایت از طریق مرجع قضایی.