به طور کلی بیماری ایکتیوز نوع خاص و شدید خشکی پوست محسوب می شود که با پوسته پوسته شدن پوست به ویژه در دست ها مشخص خواهد شد. اغلب فرم های ایکتیوز جنبه ژنتیکی دارند اما شایع ترین آن ها شامل ایکتیوز لاملار و ایکتیوز ولگاریس می باشند.
آشنایی با بیماری ایکتیوز
بهتر است بدانید ایکتیوزیس در واقع به گروهی از بیماری های ژنتیکی گفته می شود که به مرور باعث خشک شدن و پوسته پوسته شدن غیر عادی پوست می شوند که این پوست ها اغلب می توانند نازک یا بسیار ضخیم باشند. در واقع واژه ICHTHY به یونانی به معنی ماهی است که مقصود آن همان فلس ماهی است که شباهت زیادی با پوسته های ایجاد شده بر روی بدن بیمار دارد.
در واقع هر سال بیش از 16000 نوزاد در جهان با یکی از انواع بیماری ایکتیوز متولد می شوند که احتمال به دنیا آمدن نوزاد ایکتیوز مختص جنس یا رنگ یا نژاد خاصی نخواهد بود. این بیماری در بدو تولد یا در طول سال اول شناسایی شده و در تمام طول عمر زندگی بیمار را تحت تاثیر خود قرار می دهد.
افرادی که به این بیماری مبتلا هستند مانع محافظتی را که رطوبت پوست آن ها را حفظ می کند، از دست می دهند. همچنین سلول های پوستی جدید خیلی سریع بدن آن ها ساخته شده و سلول های قدیمی را خیلی آهسته از دست خواهند داد. به طور کلی این شرایط منجر به تجمع پوست ضخیم و پوسته پوسته می شود در اغلب موارد ایکتیوز خفیف خواهد بود.
انواع بیماری ایکتیوز
بیماری ایکتیوز دارای انواع مختلف است که برخی از آن ها باعث خشکی و پوسته پوسته می شوند و برخی دیگر باعث ایجاد مشکل در داخل بدن خواهند شد. اشکال این بیماری نادر بوده و در ادامه مهم ترین نوع آن را شرح داده ایم.
این بیماری از هر 250 نفر، یک نفر را درگیر خواهد کرد. لکه های خاکستری، سفید یا قهوه ای می توانند در اوایل کودکی افراد ظاهر شوند.
-
ایکتیوز مغلوب مرتبط با X:
این نوع بیماری نیز در حدود 1 نفر از 6000 نفر را درگیر خواهد کرد اما تنها مردان به آن دچار می شوند. این بیماری معمولا می تواند خطر ابتلا به سرطان بیضه را افزایش می دهد. البته زنان نیز می توانند ناقل باشند و ممکن است دچار مشکلات زایمانی شوند.
علل بروز بیماری ایکتیوز:
ایکتیوز ارثی یک بیماری ژنتیکی است که از والدین به شما منتقل خواهد شد. در واقع ژن ها کدهایی هستند که به بدن دستور می دهد پروتئین بسازد و همچنین تعیین کند که بدن فرد چه عملکرد و ظاهری داشته باشد. به طور کلی وقتی ژن ها دچار تغییر یا جهش می شوند ممکن است این بیماری رخ دهد.
جهش های ژن ایکتیوز بر پروتئین هایی که از پوست شما محافظت می کنند و آن را مرطوب نگه می دارند تاثیر خواهد گذاشت. در واقع این جهش ها سرعت ریزش سلول های قدیمی پوست یا رشد سلول های جدید پوست را تحت تاثیر قرار خواهد داد.
این بیماری معمولا در دوران کودکی خودش را نشان می دهد. به همین خاطر اگر هر دو والدین دارای ژن این بیماری باشند نسبت به اینکه تنها یک والد شما دارای این ژن باشد، بیشتر احتمال دارد که به نوع شدید بیماری ایکتیوز مبتلا شوید. در مقابل ایکتیوز اکتسابی در بزرگسالی فرد خود را نشان خواهد داد. پزشکان هنوز از علت این بیماری آگاه نیستند اما معمولا افراد مبتلا به آن به بیماری ها دیگری از جمله بیماری های فوق نیز مبتلا هستند:
- بیماری های کلیوی
- کم کاری غده تیروئید
- سارکوئیدوز
- سرطان از جمله سرطان غده لنفاوی هوچکین
- ابتلا به HIV
همچنین برخی از داروها نیز می توانند باعث تحریک این بیماری شوند که این داروها شامل موارد فوق خواهند بود:
- داروهای سرطان مانند هیدروکسی اوره، بازدارنده پروتئاز(مجموعه ای داروهای مورد استفاده برای درمان عفونت های HIV) و مورافنیب
- داروی نیکوتینیک اسید که اغلب به منظور درمان کلسترول بالا مورد استفاده قرار می گیرد.
نشانه های بیماری:
با وجود اینکه علائم اصلی بیماری ایکتیوز پوست خشک و پوسته پوسته شده است اما علائم دیگری مانند ایجاد لکه را نیز شامل خواهد شد که تنها در برخی از قسمت های بدن ایجاد خواهد شد:
- معده
- تنه
- پاها
- معده
- باسن
- صورت و پوست سر
این لکه ها می توانند در رنگ های سفید، قهوه ای تیره یا خاکستری باشند و همچنین ممکن است ترک های ضخیم یا نازکی نیز از آن ها عبور کنند. دقت داشته باشید که معمولا خشکی و پوسته پوسته شدن پوست در هوای سرد و خشک بدتر خواهد شد و در مقابل در هوای گرم وضعیت بیماران بهبود خواهد یافت.
سایر علائم ایکتیوز:
- قرمزی پوست
- تاول
- خارش
- لایه برداری
- درد
- ایجاد خطوط روی کف دست و کف پا
- پوست سفت و خشک که حرکت آن سخت است
- اگزما، بثورات قرمز و خارش دار
چگونگی تشخیص بیماری:
این بیماری گاهی اوقات آنقدر ملایم است که به نظر می رسد پوست تنها خشک شده است. اگر خشکی و پوسته پوسته شدن شما را آزاد خواهد داد. توصیه می شود که در این مواقع برای درمان به متخصص پوست که در این زمینه تجربه کافی دارد مراجعه نمایید.
پزشک متخصص برای شناسایی این بیماری یک نمونه از پوست می گیرد تا آن را زیر میکروسکوپ بررسی نماید که به این عمل بیوپسی گفته می شود. همچنین بزاق را برای تغییرات ژنی که باعث ایجاد انواع خاصی از ایکتیوز می شود آزمایش خواهد کرد.
روش های درمان ایکتیوز:
با وجود اینکه می توان بیمایر ایکتیوز را درمان کرد اما برخی از روش ها می توانند به مدیریت پوست خشک و پوسته پوسته شده کمک نمایند. توصیه می شود که هر روز بر روی پوست تان مقداری کرم، لوسیون یا پماد بمالید تا پوستتان مرطوب تر شود. توصیه می شود از کرم هایی استفاده کنید که دارای هر یک از مواد فوق باشند:
- آلفا هیدروکسی اسید
- لانولین
- پروپیلن گلیکول
- اوره
همچنین محصولات حاوی سرامید یا کلسترول نیز باعث مرطوب نگه داشتن پوست می شود و توصیه می شود که لوسیون را بلافاصله پس از خروج از حمام و در حالی که هنوز پوستتان مرطوب است استفاده نمایید زیرا این کار به حفظ رطوبت پوست کمک شایانی خواهد کرد. همچنین راهکار هایی دیگری هم وجود دارند که شامل موارد فوق خواهند بود:
- درون آب و نمک حمام کنید.
- پوستتان را با سنگ پا مالش دهید.
- پوست مرده را با محصولی که حاوی اسید سالیسیلیک، اسید گلیکولیک یا اسید لاکتیک است بردارید.
چنانچه خشکی و پوسته پوسته شدن بدن تان بیش از حد باشد پزشک ممکن است برای شما یک داروی رتینوئید خوراکی از جمله آسیترتین یا ایزوترتینوئین تحویز کند. دارو های رتینوئید می توانند عوارض جانبی مختلفی داشته باشند که از میان آن ها می توان به ضعیف شدن استخوان ها، خشکی دهان و ناراحتی معده اشاره نمایید.
با وجود اینکه بیماری ایکتیوز جان انسان را به خطر نمی اندازد اما می تواند زندگی فرد را تحت تاثیر خود قرار دهد. در این مواقع متخصص پوست ممکن است برای بهبود ظاهر پوست و همچنین بهتر شدن پوستتان درمان هایی را توصیه کند.