به گزارش پایگاه فکر و فرهنگ مبلغ، بسیاری از فقهای اسلام موسیقی غنایی را عاملی بر ارتکاب عمل گناه برشمرده اند، زیرا طرب و آواز خوش این موسیقی سبب ایجاد حالت سستی و سبکی در انسان می شود و عقل را زایل می کند و بر اساس فتوای اکثر فقها در طول تاریخ اسلام موسیقی های که برای مجالس عیش و نوش است و از نظر عرف، موسیقی لهوی مضل می باشد، حرام است. در ادامه این نوشتار به ارائه جزئیات حکم شرعی موسیقی و سوال و پاسخ های داده شده برخی از مراجع عظام تقلید خواهیم پرداخت.
حکم شرعی موسیقی
دین اسلام مخالف موسیقی غنا می باشد و گوش دادن و فرا گرفتن آن را حرام دانسته است و این نوع موسیقی دسته بندی خاصی ندارد و هر نوع موسیقی کلاسیک، غیر کلاسیک و حتی برخی مداحی ها نیز می توانند در دسته موسیقی غنایی (لهو و لعب) قرار بگیرند و در نتیجه مشمول دستور شرعی موسیقی غنا گردند.
برای آگاهی از نحوه تمیز دادن موسیقی حلال از حرام و آشنایی با احکام کلی و جزئی در رابطه با یادگیری و یا گوش سپردن به انواع موسیقی و خرید و فروش آلات موسیقی می توانید در این نوشتار با حکم شرعی موسیقی از دیدگاه مقام رهبری، آیت الله مکارم شیرازی و آیت الله سیستانی آشنا شوید.
آیت الله العظمی آقای سید علی خامنه ای(مدظله)
سوال: ملاک تمییز موسیقی حلال از حرام چیست؟ و آیا موسیقی کلاسیک حلال است؟ بسیار مناسب است که معیار آن را بیان فرمایید.
جواب: هر موسیقی که به نظر عرف موسیقی لهوی مضل عن سبیل الله که مناسب با مجالس عیش و نوش است باشد، موسیقی حرام محسوب می‌شود و فرقی نمی‌کند که موسیقی کلاسیک باشد یا غیر کلاسیک. تشخیص موضوع هم موکول به نظر عرفی مکلّف است و اگر موسیقی این گونه نباشد بخودی خود اشکال ندارد.
سوال: گوش‌دادن به نوارهایی که توسط سازمان تبلیغات اسلامی و یا مؤسسه اسلامی دیگر مجاز اعلام شده‌اند، چه حکمی دارد؟ و استفاده از آلات موسیقی مثل کمان، وِیولون و نَی چه حکمی دارد؟
جواب: جواز گوش‌دادن به نوارها منوط به تشخیص خود مکلّف است که اگر تشخیص دهد مشتمل بر غنا و موسیقی لهوی مضل عن سبیل الله و مناسب با مجالس عیش و نوش و خوش‌گذرانی و همچنین مطالب باطل نیست، گوش‌دادن به آن اشکال ندارد بنا بر این تجویز آن توسط سازمان تبلیغات اسلامی و یا هر مؤسسه اسلامی دیگر به تنهایی دلیل شرعی برای مباح بودن آن نیست و بکارگیری آلات موسیقی در موسیقی لهوی مطرب و مناسب با مجالس لهو و گناه جایز نمی‌باشد، ولی استفاده حلال از آنها برای اهداف عقلایی اشکال ندارد و تشخیص مصادیق هم موکول به نظر خود مکلّف است.
سوال: منظور از موسیقی مطرب ولهوی چیست؟ و راه تشخیص موسیقی مطرب و لهوی از غیر آن چیست؟
جواب: موسیقی لهوی مضل عن سبیل الله آن است که به سبب ویژگیهایی که دارد انسان را از خداوند متعال و فضائل اخلاقی دور نموده و به سمت بی‌بندوباری و گناه سوق دهد و مرجع تشخیص موضوع عُرف است.
سوال: آیا شخصیت نوازنده و محل نواختن و یا غرض و هدف از آن در حکم موسیقی تأثیر دارد؟
جواب: موسیقی حرام، موسیقی لهوی مضل عن سبیل الله و مناسب با مجالس لهو و گناه است و گاهی شخصیت نوازنده یا کلام همراه آهنگ یا مکان و یا سایر شرایط در اینکه موسیقی تحت عنوان موسیقی لهوی مضل عن سبیل الله و حرام و یا عنوان حرام دیگر قرار بگیرد مؤثر است مانند اینکه بر اثر آن امور، منجر به ترتّب فساد شود.
برای مطالعه بیشتر حکم شرعی موسیقی از نظر مقام معظم رهبری می توانید به استفتائات ایشان مراجعه نمایید.
آیت الله العظمی آقای ناصر مکارم شیرازی(مدظله)
پرسش: بعضی از موسیقی های تلویزیون همان موسیقی غربی است که تنها آوازش برداشته شده است، پخش و گوش دادن به آن چه صورت دارد؟
پاسخ: اگر در محیط ما نیز جزء موسیقی مناسب مجالس لهو و فساد حساب شود حرام است.
استفاده از موسیقی هایی که از رسانه ها ضبط می‌شود
پرسش: آیا استفاده از موسیقی هایی که از تلویزیون پخش می شوند و ما از طریق دانلود یا ضبط کردن و بدون خرید، آنرا در اختیار داریم (باتوجه به اینکه صدا و سیما حق پخش آنها را خریداری کرده است) جایز می‌باشد؟
پاسخ: در صورتیکه از موسیقی هایی باشد که مناسب مجالس لهو و فساد نباشد اشکالی ندارد.
آیت الله العظمی آقای سید علی حسینی سیستانی(مدظله)
سؤال: نظر حضرتعالی درمورد گوش دادن به موسیقی های اصیل سنتی چیست؟
پاسخ: اگر مناسب مجالس لهو ولعب (مجالس عیاشی وخوشگذرانی) باشد جایز نیست.
سؤال: آیا گوش دادن به صدای خوانندگی زن در حالی که محتوای آن اصلا فاسد نیست مثلا اشعار مولوی ویا حافظ ویا …که کاملا از نظر فساد در امان هستند وفقط خواننده آن زن است چه اشکالی دارد؟
پاسخ: اگر با تلذذ شهوی باشد حرام است واگر بدون آن وکیفیت آن مناسب مجالس لهو ولعب باشد باز هم به احتیاط واجب جایز نیست.
سؤال: گوش دادن به موسیقی چه مرد خواننده آن باشد وچه زن وهمچنین داخلی باشد ویا توسط خواننده های خارج از کشور باشد چه ایرانی باشد وچه به زبان غیرازایرانی چه حکمی دارد؟
پاسخ: اگرمناسب لهو ولعب باشد جایز نیست.
سؤال: استفاده از تلویزیون درکشورهای اسلامی که آهنگهای مختلف وفیلمهای خارجی درآن وجود دارد حکم آن چیست؟
پاسخ: استفاده ازآن مانعی ندارد و گوش داده به موسیقی مناسب مجالس لهو ولعب وگوش دادن به غنا یعنی آوازی که مناسب مجالس لهو ولعب باشد چنانچه مضمون آن باطل باشد ویا قرآن وذکرودعا باشد حرام است و درغیر آنها بنابر احتیاط واجب جایز نیست ونگاه کردن به فیلمهای خارجی بدون شهوت جایز است . ولی نگاه کردن به عکسهای مستهجن در فرض مذکور به احتیاط واجب جایز نیست.
سؤال: آیا خرید پیانو جهت استفاده شخصی وبدون لهو ولعب جایز است؟
پاسخ: اگرازالات مختص لهو ولعب باشد جایز نیست.
سؤال: موسیقی متناسب با مجالس لهو ولعب کدام است؟
پاسخ: آنچه که مردمان لاابالی در مجالس بزم و عیاشی می نوازند و یا می خوانند.
سؤال: هر چه که اسم موسیقی بدان اطلاق می شود حرام است؟
پاسخ: خیر بلکه هر موسیقی که مناسب مجالس لهو وعیاشی است حرام است ، اما موسیقی های آرام و مارشهای جنگی و موسیقی‌هائی که معمولا در فیلمها پخش می شود و امثال آن اشکال ندارد.
سؤال: کف زدن اگر توأم با موسیقی محرم نباشد چه حکمی دارد؟
پاسخ: اشکال ندارد و حرام نیست.
سؤال: موزیک وآهنگهای غیر شادی آفرین مثل آهنگ اول اخبار یا فیلم امام علی (ع) اشکال دارد؟
پاسخ: اگر مناسب مجالس لهو ولعب نباشد مانعی ندارد.
سؤال: آیا دراصطلاح فقهی موسیقی مترادف با غناست؟
پاسخ: غنا کلامی است که مضمون ان باطل وبا اواز مخصوص مجالس لهو و لعب خوانده شود و موسیقی صدای آلات مخصوص است.
سؤال: مرجع در تشخیص غنا وموسیقی محرم کیست؟
پاسخ: ملاک تشخیص مکلّف است ودر صورت شک مانعی ندارد.
سؤال: تهیه نوارهای مبتذل و یا وسائل دیگر موسیقی برای نواختن موسیقی مطرب حرام است؟
پاسخ: اگر منظور ضبط موسیقی محرم بر نوار باشد جائز نیست.
سؤال: معیاری که برای حرمت غنا و موسیقی بیان شده آنست که متناسب با مجالس لهو وفسق باشد لطفا مقصود از مناسب را بیان فرمائید؟
پاسخ: مقصود ما از مناسب بودن با مجالس لهو و فسق آنست که شنونده بالخصوص اگر آشنایی به این امور داشته باشد، بتواند این سبک و یا کیفیت را از موارد مجالس معصیت و فسق یا مشابه آنها تشخیص دهد، اما نسبت به موسیقی و سبک غنائی که موجب آرامش و تغییر حالتهای روحی می گردد مانند موسیقی آرام، مارش عزا و نظامی مانعی نمی باشد.
سؤال: آیا دین مبین اسلام، موسیقی را یک هنر می‌داند؟
پاسخ: موسیقی یکی از فنون بشری است. ولی بدین معنی نیست که تمام شئونات آن از نظر اسلام مباح باشد.
سؤال: آیا دانشجو می تواند در رشته موسیقی ادامه تحصیل نماید، و در صورتیکه تحصیلات دانشگاهی برای وی ضروری باشد چه حکمی دارد؟
پاسخ: اگر تحصیلات وی به صورت تئوری باشد مانعی نیست. ولی اگر بصورت عملی بود در مقدار مباح فقط جائز است.