از جمله مسائل عقیدتى که در ضمن معارف گسترده صحیفه سجادیه، یادگار حضرت زین العابدین، مورد توجه قرار گرفته ، مساله شفاعت است که به دو گونه تصویر شده است:
1- شفاعت به معناى برخوردار شدن انسان از حمایت غیر خدا براى پیشگیرى از تحقق اراده و دور ساختن عقاب الهى از خود! شفاعت به این معنا، هم در قرآن مورد انکار قرار گرفته است و هم در روایات و بیان امام سجاد علیه السلام.
یَوْمَئِذٍ لَّا تَنفَعُ الشَّفَاعَةُ إِلَّا مَنْ أَذِنَ لَهُ الرَّحْمَنُ 1 در آن روز روز قیامت هیچ شفاعت و وساطتى سود نمى بخشد مگر شفاعت کسى که خداوند رحمان به او اجازه داده باشد تا میان خلق و خدا واسطه شود.
امام سجاد علیه السلام نیز در این باره چنین بیان داشته است :
و بیدک ، یا الهى ، جمیع ذلک السبب ، و الیک المفر و المهرب ... اللهم انک ان صرفت عنى وجهک الکریم اومنعتنى فضلک الجسیم ... لم اجد السبیل الى شى ء من املى غیرک لاامر لى مع امرک ماض فى حکمک ...2
خداوند! تمامى عوامل و اسباب کار آمد و مؤثر به دست توست و به اراده تو مى تواند تاثیر کند. تنها پناهگاه و ایمنى بخش تویى !
خداوند! اگر تو لطف و کرامت خویش را از من دریغ کنى و فضل خود را از من بازدارى دیگر راهى به سوى آرزوهایم نخواهم یافت ، جز راه تو... ! با وجود فرمان و حکم تو، در جهت منافع من فرمانى نیست ، حکم تو درباره من گذرا و نافذ است .
2- شفاعت به معناى برخوردار شدن انسان از حمایت اولیاى الهى به اذن و اجازه خداوند نه در قبال خواست و اراده او.
شفاعت به این معنا هم در قرآن مورد انکار قرار نگرفته در روایات و تعالیم معصومین امرى تحقق پذیر معرفى شده است. امام سجاد - علیه السلام - نیز در مواردى متعددى به مساله شفاعت پیامبر ائمه علیه السلام و شفاعت اهل نجات و سعادت براى پیشگیرى از تحقق پذیر معرفى شده است. امام سجاد نیز در مواردى متعددى به مساله شفاعت پیامبر صلى الله علیه وآله، شفاعت ائمه و شفاعت اهل نجات و سعادت براى از پادرافتادگان و اداى طاعت، اشاعه کرده است.
شفاعت پیامبران براى امتها
اللهم اجعل نبینا صلواتک علیه و على آله یوم القیامة .. امکنهم امکن النبیین منک شفاعة.4
خداوند! پیامبران ما را که درود تو بر او خاندانش باد - در روز قیامت بیش از سایر پیامبران حق شفاعت عنایت کن .
امام سجاد علیه السلام با این بیان ، اصل وجود شفاعت را براى انبیا مسلم شمرده و از این رو براى پیامبران اکرم صلى الله علیه وآله که برترین انبیاست ، امکان شفاعت بیشترى را آرزو کرده است .
در آن روز روز قیامت هیچ شفاعت و وساطتى سود نمى بخشد مگر شفاعت کسى که خداوند رحمان به او اجازه داده باشد تا میان خلق و خدا واسطه شود
شفاعت اهل بیت علیه السلام براى پیامبران
اللهم ... فانى لم آتک ثقة منى ... لا شفاعة مخلوق رجوته الا بشفاعة محمد و اهل بیته علیه و علیهم سلامک.4
خداوند! به من امید شفاعت جستن از مخلوق ، رو به درگاهت نیاورده ام مگر به امید شفاعت محمد و اهل بیت او - درود تو بر پیامبر و خاندانش -.
شفاعت صالحان ، براى وابستگان خویش
اللهم و ان سبقت مغفرتک لهما فشفعهامى فى ، و ان سبقت لى بشفعنى فیهما حتى نجتمع برافتک فى دار کرامتک.5
خداوند! اگر بخشایش و غفران تو - قبل از من - شامل پدر و مادرم شد، پس آنها شفیع گران ، تا در پرتو لطف تو و در خانه کرمت - بهشت جاویدان - گرد هم و در کنار هم باشیم.
از این نیایش استفاده مى شود که هرگاه کسی مورد غفران الهى قرار گیرد و به بهشت راه یابد مى تواند به اذن الهى براى وابستگان خود شفاعت کند.
شفاعت اعمال مؤمنان، براى آنان
اللهم صل على محمد و آله ... صلاة تشفع لنا یوم لاقیامة ..6
خداوند! بر محمد و خاندان او دورد فرست ؛ درودى که بتواند در روز قیامت شفیع ما گردد...
درود بر پیامبر صلى الله علیه وآله و خاندان او، یکى از اعمال شایسته مؤمنان است و امام سجاد علیه السلام در این عبارتها به اصحاب و پیروان خود آموخته است که این عمل نیک خود مى تواند شفیع انسان در روز قیامت قرار گیرد.
امام سجاد جمال نیایشگران، احمد ترابى
تنظیم: گروه دین و اندیشه تبیان
1- طه 109
2- دعای 21
3- دعای 24
4- دعای 48
5- دعای 24
6- دعای
