پیشگیری از آب مروارید با تغذیه

تجمع پروتئین های کدر شده در لنز چشم به کدورت عدسی چشم می انجامد و باعث کاتاراکت می شود .
بالا رفتن سن و سالمندی شایع ترین علت کاتاراکت است . علت های دیگری نیزدر ایجاد کاتاراکت موثر تشخیص داده شده اند که مهمترین آنها ، تروما ، توکسین ها ، بیماری های سیستمیک و توارث است . سوء تغذیه ، آسیب اکسیداتیو و آسیب با اشعه فرابنفش از جمله عوامل موثر در ایجاد کاتاراکت هستند .
کاتاراکت را به دو دسته بالغ ( Mature ) و نابالغ ( Immature ) تقسیم می کنند . در دسته اول ، همه پروتئین های لنز کدر می شوند ، ولی در حالت دوم هنوز بخشی از پروتئین های لنز شفاف است . تا هنگامی که کاتاراکت به حد زیادی در لنز چشم متراکم نشود ، دیده نمی شود . کم کم دیدن ته چشم مشکل می شود و نهایتاً رفلکس ته چشم ناپدید می شود . در این مرحله کاتاراکت mature است و مردمک چشم کاملاً سفید به نظر می رسد .
کاهش حدت بینایی با تراکم کدورت در عدسی نسبت مستقیم دارد .
میزان شیوع کاتاراکت ، در افراد 65 تا 74 ساله ، 50 درصد و در افراد بالای 75 سال ، 70 درصد گزارش شده است .
کاتاراکت سالمندی ، عامل اصلی کاهش دید در جهان است که به سن شخص وابسته می باشد .
جراحی کاتاراکت یکی از معمول ترین جراحی ها در بین افراد 60 ساله و بالاتر است که 12 درصد هزینه درمانی را در کشور آمریکا به خود اختصاص می دهد که تقریباً نزدیک 4 بیلیون دلار در هر سال است . با استفاده از مکمل های تغذیه ای ، سالانه بیش از 2 بیلیون دلار صرفه جویی خواهد شد .
مهمترین کاتاراکت هایی که تغذیه با آنها ارتباط دارد ، عبارتند از :
ـ کاتاراکت پیری ( وابسته به سن )
ـ کاتاراکت دیابت یا بیماری قند
ـ کاتاراکت گالاکتوزمیا یا بالا رفتن میزان گالاکتوزخون
در این نوشتار اثر برخی از مواد مغذی را بر کاتاراکت خواهید دید :

ویتامین E :

این ویتامین در غلظتی بیش از پلاسما ( در حدود میکرومولار ) در لنز وجود دارد و در پیشگیری از کاتاراکت بسیار موثر است .
ویتامین E باعث حفظ ویتامین های AوC نیز می شود و خاصیت آنتی اکسیدانی این ویتامین در این محافظت ، نقش عمده ای را ایفا می کند . ویتامین E همچنین در بخش هیدروفوب ( آب گریز یا چربی دوست ) غشاهای زیستی قرار می گیرد و از اکسیده شدن اسیدهای چرب PUFA ( غیر اشباع با چند باند دو گانه ) و پروتئین های غنی از سولفور تشکیل دهنده ی غشاهای سلولی و سپتواسکلتون جلوگیری می کند . از طرف دیگر باعث تجدید سیکل گلوتاتیون در لنز و زلالیه می شود .

ویتامین C :

در غلظت بیش از پلاسما ( در حدود میلی مولار )در لنز موجود است . به دلیل خاصیت آنتی اکسیدانی ، در پیشگیری از کاتاراکت موثر است .
به این طریق که با اکسیژن ، رادیکال های آزاد اکسیژن و آب اکسیژنه واکنش می دهد . در نتیجه از تجمع رادیکال های آزاد جلوگیری می کند و به این طریق مانع از اکسیداسیون اسیدهای چرب غیر اشباع در دیواره ی سلول های لنز و در نتیجه باعث تثبیت غشاهای سلولی می شود . همچنین ویتامین C ، اشعه فرابنفش را که موجب آسیب اکسیداتیو پروتئین و پروتئاز می شود ، جذب می کند . از طرف دیگر ، ویتامین C مانع از افزایش کلسیم درون سلول های لنز می شود و از این طریق از کاتاراکت پیشگیری می کند .

ویتامین B2 :

گلوتاتیون ردوکتاز که باعث نگهداری گلوتاتیون سلول می شود ، برای احیای گلوتاتیون نیازمند FAD ( فلاوین آدنین دی نو کلئوتید ) است که خود از ویتامین B2 ساخته می شود .

گزانئوفیل ها :

کاروتنوئیدها از منابع ویتامین A و معمول ترین پیگمان ها در طبیعت و همچنین آنتی اکسیدان های محلول در چربی هستند . از بین کاروتنوئیدها ، تنها گزانتوفیل های لوتئین و زیاگزانتین در لنز انسان در غلظت های بیش از پلاسما ( در حدود میکرومولار ) موجودند که در پیشگیری از کاتاراکت موثرند . به این نحو که از طریق گروه های هیدروکسی خود به غشاهای سلولی پیوسته و از طریق فعالیت آنتی اکسیدانی قادر به تثبیت غشاهای سلولی هستند که این کار را با جلوگیری از فعال شدن اکسیژن و یا دیگر مکانیسم های موثر در تیرگی لنز انجام می دهند . گزانتوفیل ها نیزدر تجدید سیکل گلوتاتیون موثر هستند .

آلفا لیپوئیک اسید :

آلفا لیپوئیک اسید یک شبه ویتامین است . آلفا لیپوئیک اسید ( ALA ) و فرم احیای آن دی هیدرولیپوئات ( DHLA ) ، آنتی اکسیدان های قابل حل در آب و چربی هستند و با سه مکانیسم در پیشگیری از ایجاد تیرگی های کاتاراکت دخیلند . اول اینکه با گونه های فعال اکسیژن واکنش می دهند و آنها را خنثی می کنند . همچنین از افزایش کلسیم درون سلول لنز جلوگیری می کنند و دیگر اینکه قادر به بازسازی دیگر آنتی اکسیدان ها از جمله گلوتاتیون و ویتامین C هستند .

سلنیوم :

سلنیوم در ساختمان گلوتاتین پراکسیداز شرکت دارد . این آنزیم درون سلول ، آب اکسیژنه ( H2O2 ) را احیا می کند و مانع از تشکیل رادیکال اکسیژن و در نتیجه تخریب اکسیداتیوی درون سلول می شود . در خارج از سلول نیز مانع از اکسیداسیون اسیدهای چرب موجود در فسفولیپیدهای غشایی می شود و به این طریق نقش پیشگیری کننده در کاتاراکت
دارد .

توصیه های ویژه :

1 ـ مصرف حداقل 1/5 سهم میوه و سبزی در روز .
2 ـ مصرف حداقل 3 ـ 1/5 برابر RDA از مواد مغذی آنتی اکسیدان مثل ویتامین های EوC و سلنیوم و همچنین ویتامین های گروه B .
3 ـ به علت اثر تشدید کننده و و سینرژیستی مواد مغذی در برخی موارد ، استفاده از مکمل های چند گانه نسبت به مصرف هر یک از مواد مغذی به تنهایی ، امتیاز ویژه ای دارد ، مثلاً مصرف ویتامین های EوC به طور همزمان .
4ـ مصرف منابع خوب گزانتوفیل ها ( اسفناج ، کلم ، گل کلم و تخم مرغ )
5 ـ مصرف منابع آلفالیپوئیک اسید ( اسفناج ، کلم ، گل کلم ، گوشت گاو ، مخمر آبجو ، دل و قلوه )
6 ـ کنترل رژیمی بیماری های دیابت و گالاکتوزمیا .
منبع: دنیای تغذیه شماره ی 87
/س