سفری خاطره انگیز با غذاهای خانگی

تغذیه و بهداشت؛ اساس مسافرت های نوروزی
 

در روزهای شاد و پر تحرک و پر سرور نوروزی، بسیاری از هموطنانمان از موقعیت تعطیلات استفاده کرده و ایام نوروزی را برای دیدار از فامیل و دوستان و یا بازدید از نقاط دیدنی و زیبای کشورمان در سفر می گذرانند.
یکی از مواردی که در ایام سفر لازم است به آن توجه خاص مبذول شود، تغذیه در این ایام است. بسیاری از افراد تصور می کنند در ایام خاص از قبیل تعطیلات نوروز، تعطیلات تابستانی (چنانچه شخص اوقات خود را در سفر بگذراند)، در موارد جشن ها و مهمانی ها و ...، توجه به تغذیه ضرورتی ندارد و انسان می تواند در این اوقات آزادی کامل در مورد برنامه غذایی خود داشته باشد. بدین معنا که شخص مجاز است هر نوع ماده غذایی را که تمایل دارد مصرف کند، مثلاً مصرف مواد سرخکرده و چرب، غذاهای شور، مواد شیرین، پر کالری و غیره. حال بهتر است نگاهی داشته باشیم بر نوع تغذیه افراد در مسافرت های نوروزی و یک ارزیابی در مورد مناسب یا نامناسب بودن فرم تغذیه در این ایام و اثراتی که بر سلامت انسان می تواند داشته باشد، انجام دهیم.

تغذیه در طول سفر در اتومبیل:
 

بعضی از اشخاص در طول سفر، در رستوران های بین راه غذا مصرف می نمایند. برخی از افراد ترجیح می دهند هنگامی که با اتومبیل مسافرت می کنند و راهی طولانی در پیش دارند، غذای خانگی برای خود و خانواده به همراه داشته باشند. در مورد صرف غذا در رستوران های بین راه، قبلاً صحبت کرده ایم، اما در این مقوله، به مورد دوم یعنی به همراه داشتن غذای خانگی اشاره خواهیم داشت.

وضعیت بهداشتی غذا:
 

بسیاری از غذاها در برابر میکروب ها و عوامل فساد مواد خوراکی، آسیب پذیرند و به آسانی در معرض آلودگی های میکروبی یا مسمومیت های غذایی قرار می گیرند، از جمله مواد پخته و مواد سرخکرده، به خصوص چنانچه حاوی چربی زیاد باشند، مواد شیرین، موادی که به هنگام آماده سازی، طبخ و پس از طبخ آنها، نکات بهداشتی رعایت نشود و حاوی آلودگی های اولیه یا ثانویه باشند، مثلاً چنانچه در غذا سبزی به کار رفته باشد، اگر قبل از طبخ، سبزی به خوبی شستشو و تمیز نشده باشد و آلودگی اولیه در آن زیاد باشد یا چنانچه غذا در ظروف غیر بهداشتی و آلوده نگهداری شود، همچنین اگر قسمت های داخلی ماده غذایی (به خصوص انواع گوشت) به خوبی پخته نشده و حرارت طبخ را دریافت نکند، بیشتر و سریع تر در معرض آلودگی قرار می گیرد. انواع گوشت و تخم مرغ نیز از موادی هستند که می توانند به سادگی آلوده شوند.
بنابراین لازم است و آماده سازی، طبخ و نگهداری غذاهایی که در طول سفر در اتومبیل به همراه دارید، نهایت دقت و توجه را بنمایید. چنانچه بتوانید از انواع ساندویچ ها مانند ساندویچ پنیر، خیار و گوجه فرنگی یا پنیر، گردو و سبزی خوردن و امثال آن استفاده کنید، از نظر بهداشتی مناسب تر است.
چنانچه تمایل به مصرف غذاهای پخته دارید، لازم است پس از آماده سازی و طبخ آنها طبق روش های صحیح بهداشتی، ابتدا آنها را سرد نموده و سپس در ظروف مخصوص قرار دهید. جهت نگهداری و حمل غذا، از ظروف پلاستیکی استفاده نمایید، از نگهداری غذاهای گرم و ظروف پلاستیکی جداً پرهیز کنید، زیرا ایجاد ترکیباتی می کند که برای سلامتی انسان بسیار مضر است. بعد از طبخ غذا بهتر است آن را به سرعت سرد نمایید. برای این کار می توانید ظرف یا قابلمه غذا را در مخلوط آب و یخ و یا در آب سرد بگذارید، البته لازم است در ظرف غذا باز گذاشته شود تا حرارت از آن خارج شود. پس از خنک کردن غذا می توانید آن را در ظروف مناسب قرار دهید و با خود حمل کنید. در طول سفر نباید هوای درون اتومبیل را خیلی گرم نمایید، زیرا موجب آلودگی سریع تر غذا می شود.

وضعیت تغذیه ای غذا:
 

در طول راه سفر و نیز در تمام ایام مسافرت، به طور معمول، افراد تحرک کمتری دارند و بیشتر اوقات خود را به نشستن در اتومبیل یا در هتل و یا به راه رفتن ملایم و قدم زدن می گذرانند و اکثراً از ورزش و پیاده روی تند خودداری می کنند. به همین علت، چنانچه در تغذیه خود دقت و توجه کافی ننمایند، ممکن است دچار اختلالاتی شوند که بعداً موجب آزار آنان گردد. این واقعیت که در تعطیلات نوروزی، شخص در مرخصی به سر می برد و قرار است اوقات خود را به خوشی و شادی سپری نماید، امری کاملاً بدیهی است، ولی چنانچه ایام سفر برای انسان عواقبی ناگوار، دشوار و وخیم در بر داشته باشد، موضوعی کاملاً غیر عادی و ناخوشایند است. تغذیه غلط در ایام سفر می تواند لطماتی جدی به سلامت انسان وارد سازد. برخی از افراد تصور می کنند که پرخوری، بدخوری و برخورداری از تغذیه غلط و ناسالم، چنانچه کوتاه مدت بوده و فقط چند روز به طول انجامد، نمی تواند تأثیر مهمی در سلامت فرد داشته باشد. این باور به هیچ وجه صحیح نیست. بد غذایی و استفاده از برنامه غذایی نامناسب، حتی چنانچه در یک وعده باشد، می تواند اثراتی بر سلامت انسان به جا گذارد و زمینه را برای اختلالات جدی بعدی فراهم سازد.
غذایی که به هنگام شروع سفر و در مسیر مسافرت استفاده می شود، نباید پر چرب و یا حاوی نمک زیاد باشد. برخی از مادران برای مسافرت به تهیه ساندویچ های مختلف مبادرت می ورزند. ساندویچ هایی مانند ساندویچ مرغ، کتلت و کوکو مشروط بر آنکه چرب و پر نمک نباشند و از کاهو، خیار، گوجه فرنگی یا سبزی خوردن به همراه آنها استفاده شود، می توانند غذاهایی خوشمزه و مفید را برای افراد خانواده و به خصوص کودکان فراهم نمایند. همچنین ساندویچ های ساده تر مانند تخم مرغ، نان، پنیر، خیار، گوجه فرنگی و کاهو و یا ساندویچ ماهی (ماهی تازه) چنانچه در طبخ آنها از روغن و نمک زیاد استفاده نشود، می توانند علاوه بر لذیذ و خوشمزه بودن، مواد مغذی ضروری و مفیدی را نیز بر بدن انسان برسانند.
مواد غذایی و غذاهای آماده فرآوری شده مانند انواع کالباس، سوسیس، همبرگرهای آماده و امثال آن هم بهتر است تا حد امکان کمتر مورد استفاده قرار گیرند.

تحرک در مسافرت:
 

در مسافرت به علت کمبود تحرک، نیاز به انرژی کاهش می یابد، به خصوص چنانچه شخص وقت زیادی را در اتومبیل بگذراند. کمبود تحرک در سفر، دو عارضه مهم برای انسان ایجاد می نماید:
یکی از شایع ترین این عوارض، یبوست و عوارض ناراحت کننده ناشی از آن است. اختلال دیگر افزایش وزن و چاقی می باشد که حتی در دوران کوتاه سفر نیز مبتلا به انسان خواهد شد. مصرف سبزی ها و میوه های تازه و نیز غذاهای ساده کم چربی و کم نمک می تواند به سلامت انسان کمک نموده و از چاقی و یبوست پیشگیری کند.

مصرف آب در طول مسافرت:
 

یکی از مسائلی که در مدت زمان مسافرت و به خصوص در طول راه سفر معمولاً گریبانگیر مسافران می شود، کمبود مصرف آب است. کمبود مصرف آب مشکلاتی در پی دارد که یکی از مهم ترین آنها بروز یبوست است. یبوست از عوارض شایع در بین افراد در مسافرت می باشد و حتی بسیاری از اشخاص تصور می کنند که یبوست یک عارضه کاملاً طبیعی برای مسافران است. این باور نه تنها اشتباه، بلکه بسیار زیان آور می باشد، زیرا موجب می شود فرد مبتلاً به یبوست، به علت طبیعی انگاشتن آن در پی رفع این عارضه و درمان آن و به خصوص پیشگیری از این اختلال ناگوار برنیاید و با تشدید یبوست، سلامت فرد هر چه بیشتر به خطر افتد.
اختلال دیگر که به علت کمبود مصرف آب در مسافرت در انسان رخ می دهد کاهش کارآیی است. شخصی که آب کافی مصرف نمی کند، دچار خستگی، کوفتگی و ضعف می شود. چون در مدت مسافرت، و به خصوص در طول راه سفر، معمولاً انسان به علت نشستن طولانی و بی حرکت بودن، احساس خستگی بیشتری نسبت به مواقع عادی می نماید، لذا لازم است به گونه ای تغذیه کند که این کوفتگی و خستگی را کاهش دهد. مصرف آب کافی و سبزی ها و میوه های تازه، در رفع خستگی و افزایش کارآیی فرد نقش مهمی دارد.

سبزی، سالاد و میوه تازه:
 

بسیاری از افراد به هنگام مسافرت چون به تمیز و بهداشتی بودن سبزی و سالاد در رستوران های بین راه اطمینان ندارند، لذا در طول راه و نیز در مدت سفر، از سبزی، سالاد و میوه تازه استفاده نمی کنند که این امر می تواند زیان های فراوانی برای آنان در بر داشته باشد که یکی از عوارض آن، بروز یبوست است، اما مهم تر از آن، نرسیدن مقدار کافی ویتامین و مواد معدنی به بدن می باشد. این امر حتی چنانچه در کوتاه مدت و در چند روز مسافرت باشد، می تواند لطمات مهمی به سلامت شخص وارد سازد، به خصوص آسیب پذیری در برابر بیماری ها (از جمله سرما خوردگی و عفونت های تنفسی) از پی آمدهای بارز آن است.
البته مصرف سبزی، سالاد و میوه در رستوران ها و هتل ها، به خصوص در رستوران های بین راه توصیه نمی شود، ولی لازم است مادران عزیز با خرید میوه، سبزی و مواد سالاد قبل از سفر و شستن ضد عفونی کردن آنها و قرار دادن این مواد غذایی در کیسه های پارچه ای تمیز، در طول راه، این مواد را برای خود و خانواده مورد استفاده قرار دهند.
در طول مدت مسافرت نیز حتماً لازم است انواع سبزی ها و میوه های تازه را خریداری نموده و در محل اقامت خود (هتل و یا...) آنها را به خوبی شستشو و ضد عفونی کنند، به این ترتیب می توان با اطمینان از بهداشتی بودن این گروه از مواد غذایی، از خواص تغذیه ای بسیار مفید و ضروری آنها بهره مند شد.
منبع: دنیای تغذیه شماره 106