در سال 1997، وقتی که اغلب مردم با کلمه «گلوتن» بیگانه بودند، دچار بیماری عصبی شدم. آنقدر احساس بیماری می کردم که حتی قادر نبودم لحظه ای هم از تختخواب جدا شوم. احساس خستگی شدید، میگرن، کم خونی چیزهایی که پیش از این سالهای سال با من عجین بودند، اما وضعیت کنونی ام غیر قابل تحمل تر از این موارد بود. نهایتاً پزشکان تشخیص دادند که دچار بیماری سلیاک شده ام، یک نوع اختلال خود ایمنی و ارثی که پرورش گلوتن در بدن را غیر ممکن می ساخت.
وضعیت چند سال بعد بسیار وخیم شد وقتی که پسر کوچکم شروعب به بروز دادن علائم مشابه بیماری من نمود. از تصور اینکه کودکم به هنگام حضور در میان سایر دوستانش نمی تواند با خیال راحت نان پیتزا را گاز بزند و یا اینکه در جمع از غذاهایی بخورد که سایرین می خورند، به شدت ذهن مرا مغشوش می کرد، به همین دلیل شروع به جمع آوری اطلاعات جدید و تحقیقات به عمل آمده در زمینه گلوتن و این بیماری نمودم.
از نظر علمی گلوتن چیست؟
گلوتن نام پروتئینی است که در گندم یافت می شود. وقتی که آرد می شود، پخته می شود و به صورت نان، کیک و شیرینی در می آید. این نان برای سایرین یک غذای بسیار عادی و سالم است و تقریبا هر روز مورد استفاده قرار می گیرد اما برای بیماران سلیاک، حتی تکه کوچکی از نان هم سمی است.
در فردی که دچار بیماری سلیاک است، گلوتن باعث بروز یک عکس العمل دفاعی در بدن می شود و به روده کوچک آسیب می رساند، روده کوچک دیگر قادر به جذب غذاها نخواهد بود و نتیجه آن استفراغ، اسهال و کاهش شدید وزن می شود.
بیماری سلیاک فقط یک اختلال گوارشی محسوب نمی شود. این بیماری روی سایر سیستم های بدن نیز اثر می گذارد و تقریباً عملکرد تمام ارگانهای بدن را کاهش می دهد مثلاً روی مغز، پوست، مفاصل، کبد و استخوانها به همین دلیل شرایطی مثل میگرن، افسردگی، ناباروی و..... می توانند نتیجه مستقیم سلیاک باشند.
اگر بیماری سلیاک درمان نشود و فرد به همان حالت بماند، شرایط بسیار بدتر می شود و بیماری شدت بیشتری می یابد. دیابت، استئوپرویس، سرطان و برخی بیماری های حاد دیگر می توانند در اثر درمان نشدن بیماری سلیاک به وجود آیند.
میزان شیوع بیماری
در کشور آمریکا 3 میلیون نفر به این بیماری دچارند یعنی از هر 133 نفر یک نفر درگیر بیماری سلیاک است. در حدود 5 درصد از این افراد به موقع و به درستی بیماری تشخیص داده می شود. اگر شک دارید که خودتان به این بیماری دچار هستید یا خیر، بهتر است به علائم و نشانه های بیماری توجه کنید و در صورت دارا بودن این علائم سریعاً آزمایشات لازم را به عمل آوردید.
علائم و نشانه های بیماری سلیاک
این علائم در افراد به صورت متفاوتی بروز می کند. برخی افراد ممکن است فقط چند مورد از این نشانه ها را داشته باشند و برخی دیگر تعداد زیادی از این نشانه ها، این نشانه ها عبارتند از:
مشکلات معده ای – روده ای مثل بالا آوردن غذا، افزایش گاز معده و روده، اسهال، دردهای شکمی و یبوست.
کاهش وزن و سوء تغذیه
زخم های دهانی
خستگی مفرط
درد استخوانها و مفاصل
کوبیده شدن و کبودی پوست
مشکلات مربوط به دستگاه تناسلی، قاعدگی های نامنظم، سقط مکرر جنین، ناباروری هم در آقایان و هم در خانمها
میگرن
افسردگی
بیماری سلیاک تنها دلیل برای رژیم بدون گلوتن نیست، افرادی که به عدم تحمل گلوتن دچارند نیز، باید این رژیم را رعایت کنند. به بیماری عدم تحمل گلوتن حساسیت غیر سلیاکی به گلوتن نیز می گویند یا همان (NCGS). علائم این بیماری شامل، حالی به حالی شدن احساس خستگی مفرط، ناراحتی های گوارشی و ... از هر 7 نفر حدود 1 نفر به بیماری NCGS دچار است.
اگر پزشکتان تشخیص بدهد که شما به سلیاک دچار نیستند اما همچنان برخی از علایم را دارید، باید آزمایش گلوتن را بدهید. اگر در برنامه غذایی خود دقت کنید و گلوتن را از آن حذف کنید، در عرض چند روز حالتان بهبود می یابد، اما افرادی به سلیاک دچار هستند تنها راه درمان آنها عدم استفاده از گلوتن به طور 100 درصد در غذاهاست یعنی حتی مقدار بسیار اندکی از گلوتن را نیز نباید جذب کنند.
توجه به برچسب مواد غذایی و ترکیبات موجود در آنها را هرگز نباید فراموش کنید. گلوتن حتی در سس سالاد نیز وجود دارد. دنبال کردن یک رژیم غذایی بدون گلوتن، کار ساده ای نیست ولی برای دور بودن از سایرین خطرات احتمالی باید سختی آن را به جان بخرید.
برای خواندن بخش دوم - اصولی برای تهیه شیرینی و غذاهای بدون گلوتن - اینجا کلیک کنید.