در فصل سوم از کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی در باب توهین به مقامات خارجی مقرراتی انشاء شده که توهین و سوءقصد به مقامات و رهبران سیاسی برخی کشورها جرم انگاری شده است با این وصف پرسشی که در پی خبر تکذیب شده ی بازداشت و اعلام جرم علیه خسرو آذربیگ به جهت توهین به بشار اسد،-لازم به تحلیل به نظر می‌رسد آن است که چنانچه فلان مقام سیاسی از حکومت خلع و به عبارتی دولت و رژیم وی سقوط کرده باشد آیا توهین به چنین مقامی شامل مقررات یاد شده می‌شود؟
ماده 516 و 517قانون مجازات اسلامی ذیل عنوان سوء قصد به مقامات سیاسی خارجی جرم انگاری چنین رفتارهایی را مقید و مشروط به رفتار متقابل و حضور آن مقامات در قلمرو ایران می داند.لذا تحقق ارکان تشکیل دهنده ی این بزه منوط به آن است که کشور متبوع مقام سیاسی در رفتاری متقابل که یکی از عناصر اساسی حقوق بین الملل است به جرم انگاری چنین رفتاری اقدام و مقام سیاسی مورد اشاره در قلمرو خاک ایران حضور داشته باشد.اما آنچه از این دو شرط قابل اهمیت تر است ، تعریف مقام سیاسی است که در یک تعریف تحت اللفظی شخصیتی حقیقی است که در یک رژیم سیاسی دارای جایگاه و موقعیت حقوقی باشد.
لذا بر فرض که بشار اسد مانند پوتین رئیس جمهور روسیه کماکان بر صدر رژیم سوریه واجد سمت و جایگاه سیاسی بود ، توهین به وی در شرایطی به عنوان جرم قابل تعقیب کیفری بود که در زمان اتخاذ چنین رفتاری وی در قلمرو ایران حضور می داشت.
و اما منظور از توهین چیست؟ واژگان و عبارات در عالم حقوق واجد دو معنای قابل تاملِ منطوق و مفهوم هستند که منظور از منطوق همان معنای ظاهری و منطبق بر منطق آن عبارت است و مفهوم را تفسیر عبارت و شناسایی مصادیق آن می‌دانند لذا برای شناسایی مصادیق الفاظی که در قالب جرم توهین قابل پیگیرد قضایی هستند ، علاوه بر معنا و منطوق آن عبارت که در فرهنگ لغت قابل شناسایی است ، لازم است عبارت مورد بحث در عرف و فرهنگ آن جامعه به عنوان عبارت و کلامی ناشایست شناسایی شود.
عطف به چنین امری نمی توان نقد رفتار سیاسی یا شیوه ی حکمرانی یک مقام سیاسی را ذیل عنوان توهین تلقی کرد و به طریق اولی نقد رفتار سیاسی و مواضع اتخاذ شده ی چنین مقامی نسبت به حقوق سرزمینی و یا روابط بین الملل(مصادیق حقوق ملی و بین الملل) هرگز تحت عنوان رفتار مجرمانه تعریف نمی شود.
وکیل دادگستری_شیراز
