زمین در حدود 4.6 میلیارد سال پیش شکل گرفته. برای یک دوره بسیار طولانی از تاریخ زمین یک محیط آتشفشانی و ضد حیات بر روی سیاره ما حاکم بوده است. با شرایطی که بر روی زمین حاکم بوده نمی توان تصور کرد که در این زمان حیات وجود داشته است. زندگی تا پایان دوره پریکامبرین هم وجود نداشته است و تنها از آن به بعد است که حیات شروع به شکل گیری کرده است.
چندین نظریه درباره این که چگونه حیات برای اولین بار بر روی زمین ایجاد شده مطرح است. یکی از این نظریه ها می گوید که مولکول های آلی در داخل چیزی به نام «سوپ ازلی» تشکیل شده اند. براساس نظریه ای حیات بر روی شهاب سنگ ها به زمین وارد شده است (نظریه پاناسپرمیا). نظریه این نیز می گوید که اولین سلول ها در منافذ هیدروترمال شکل گرفته اند.
≡ تکامل سلول ها
همه موجودات زنده بسته به ساختار سلول هایشان به دو گروه طبقه بندی می شوند. این دو گروه پروکاریوت ها و یوکاریوت ها هستند. از آنجایی که سلول های پروکاریوتی ساده تر از سلول های یوکاریوتی هستند، تصور می شود که آنها اول به وجود آمده اند. نظریه پذیرفته شده کنونی در زمینه تکامل سلولی، نظریه درون همزیستی نامیده می شود. براساس این نظریه برخی از اندامک ها، یعنی میتوکندری و کلروپلاست، در اصل سلول های پروکاریوتی کوچک تری بودند که به وسیله سلول های پروکاریوتی بزرگ تر فرا گرفته شدند.
سلول های پروکاریوت و یوکاریوت. تصویر از مؤسسه ملی سلامت آمریکا
≡ سلول های پروکاریوتی
اولین نوع سلول هایی که بر روی زمین تشکیل شده اند به احتمال زیاد ساده ترین نوع آنها بوده اند. اینها سلول های پروکاریوتی نامیده می شوند. در همه سلول های پروکاریوتی یک غشا حول سلول است، آنها سیتوپلاسم دارند که جایی است که در آن همه فرایندهای متابولیک رخ می دهد، ریبوزوم ها را دارند که پروتئین می سازند و از مولکول های DNA دایره ای شکلی به نام نوکلئوتید برخوردارند که جایی است که در آنها اطلاعات ژنتیکی نگهداری می شود. اکثر سلول های پروکاریوتی دارای یک دیواره سلولی سفت و سخت نیز هستند که برای محافظت از آنها مورد استفاده قرار می گیرد. همه موجودات پروکاریوتی تک سلولی هستند، به این معنی که کل موجود زنده تنها یک سلول است.
موجودات پروکاریوتی فاقد خاصیت جنسی هستند، به این معنی که برای تولید مثل به شریک نیاز ندارند. بیشتر آنها از طریق فرآیندی به نام شکافت دوتایی (binary fission) تولید مثل می کنند که براساس آن در اصل سلول پس از کپی کردن DNA خود به دو نیم می شود. این بدان معنی است که بدون بروز تغییرات در داخل DNA، فرزندانی یکسان با پدر و مادر به وجود می آیند. همه موجودات زنده ای که در قلمرو آرکی ها و باکتری ها طبقه بندی می شوند، موجودات پروکاریوتی هستند. در واقع، بسیاری از گونه هایی که در قلمرو آرکی ها هستند در داخل منافذ هیدروترمال یافت می شوند. احتمالاً آنها اولین موجودات زنده ای بودند که هنگام آغاز حیات بر روی زمین ظاهر شدند.
≡ سلول های یوکاریوتی
سلول یوکاریوتی نوع خیلی پیچیده تری از سلول ها است. سلول های یوکاریوتی هم مانند سلول های پروکاریوتی دارای غشای سلولی، سیتوپلاسم، ریبوزوم و DNA هستند. با این حال، اندامک های بسیار بیشتری در داخل سلول های یوکاریوتی وجود دارد. این اندامک ها شامل یک هسته است که DNA در آن قرار دارد.
هسته جایی است که ریبوزوم ها در آن ساخته می شوند. شبکه آندوپلاسمی ناهموار برای مونتاژ پروتئین، شبکه آندوپلاسمی صاف برای ساخت چربی، دستگاه گلژی برای ساخت و بیرون فرستادن پروتئین ها، میتوکندری برای ایجاد انرژی، یک اسکلت سلولی برای ساخت و نقل و انتقال اطلاعات و همچنین وزیکول ها برای حرکت دادن پروتئین در اطراف سلول، اندامک های دیگر سلول ها هستند. برخی از سلول های یوکاریوتی همچنین دارای لیزوزوم ها ((lysosomes یا پراکسی زوم ها (peroxisomes) هستند که مواد زاید را هضم می کنند. این سلول ها همچنین حاوی واکوئل ها برای ذخیره سازی آب و یا چیزهای دیگر، کلروپلاست برای فتوسنتز و نیز سانتریول (centrioles) برای تقسیم سلول در طول میتوز هستند. دیواره های سلولی هم می توانند حول برخی از انواع سلول های یوکاریوتی یافت شوند.
بیشتر موجودات یوکاریوتی چند سلولی هستند. این به سلول های یوکاریوتی درون موجود زنده اجازه می دهد تخصصی شوند. از طریق فرآیندی به نام تمایز، این سلول ها ویژگی ها و مسئولیت هایی را به دست می آورند و می توانند با انواع دیگر سلول ها کار کنند و یک موجود زنده کامل را به وجود آورند. چند یوکاریوت تک سلولی نیز وجود دارد. این یوکاریوت ها گاهی اوقات برآمدگی های مو مانند ریزی به نام مژه ها دارند تا دورریزها را از خود دور کنند و همچنین ممکن است یک دم رشته مانند بلند به نام تاژک برای نقل و انتقال خود داشته باشند.
قلمرو یوکاریا (Eukarya) سومین قلمرو حیات است. دو قلمرو دیگر چنان که گفته شد باکتری ها و آرکی ها هستند. همه موجودات یوکاریوتی در این قلمرو قرار می گیرند. این قلمرو شامل تمام حیوانات، گیاهان، آغازیان و قارچ ها است. یوکاریوت ها ممکن است بسته به پیچیدگی موجود زنده، تولید مثل غیر جنسی یا تولید مثل جنسی انجام دهد. در تولید مثل جنسی ژن های پدرو مادر مخلوط می شوند و ترکیب جدیدی ایجاد می شود. به این ترتیب اجازه گوناگونی بیشتری به فرزندان داده می شود و امیدواری بیشتری نیز برای سازگاری مطلوب تر با محیط به وجود می آید.
منبع: http://evolution.about.com/od/Overview/a/Types-Of-Cells.htm
مطالب مرتبط:
درباره سلول ها
15 تفاوت بین سلول های گیاهی و جانوری
مقایسه یوکاریوت ها و پروکاریوت ها
ساختمان و انواع سلول های گیاهی
