نظریه سلولی یکی از اصول اساسی زیست شناسی است. فرمول بندی این نظریه به وسیله دانشمندان آلمانی انجام شده. این دانشمندان تئودور شوان، ماتیاس شلیدن و رودلف ویرچو نام داشتند.
نظریه سلولی می گوید:
⇐ همه موجودات زنده از سلول تشکیل شده اند. آنها ممکن است تک سلولی یا چند سلولی باشند.
⇐ سلول واحد پایه ای حیات است.
⇐ سلولها از سلولهایی که از پیش وجود داشته اند به وجود می آیند. (آنها از تولید خود به خودی ناشی نمی شوند)
نسخه جدید نظریه سلولی شامل این ایده ها است:
⇐ در داخل سلول ها جریان انرژی رخ می دهد.
⇐ اطلاعات وراثتی (DNA) از سلولی به سلولی دیگر منتقل می شود.
⇐ تمام سلول ها ترکیب شیمیایی یکسان دارند.
علاوه بر نظریه سلولی، نظریه ژنی، تکامل، هم ایستایی یا هومئوستازی و قوانین ترمودینامیک، اصول پایه ای را تشکیل می دهند که بنیان مطالعه حیاتند.
پایه سلول
تمام موجودات زنده درون فرمانرو حیات، از سلول ها تشکیل می شوند و برای کارکرد عادی شان به سلول ها وابسته اند. همه سلول ها یکسان نیستند اما شبیه اند. دو نوع اصلی از سلولها وجود دارند: سلول های یوکاریوتی و سلول های پروکاریوتی.
مثال های سلول های یوکاریوتی شامل سلول های جانوری، سلول های گیاهی و سلول های قارچی هستند. سلول های پروکاریوتی شامل باکتری ها و باستانیان یا باکتری های باستانی (آرکیا - archaeans) هستند.
سلول ها حاوی اندامک ها یا ساختارهای سلولی ریزی هستند که عملکردهای خاصی را انجام می دهند که برای انجام عملیات عادی سلولی لازمند. سلول ها همچنین حاوی DNA (دی اکسی ریبونوکلئیک اسید) و RNA (ریبونوکلئیک اسید) و اطلاعات ژنتیکی لازم برای هدایت فعالیت های سلولی هستند.
تکثیر سلول
سلول های یوکاریوتی از طریق یک توالی (ترتیب) پیچیده از وقایع به نام چرخه سلولی رشد می کنند و بازتولید می شوند. در پایان چرخه، سلول ها یا از طریق فرایند میتوز یا فرایند مایوز تقسیم می شوند.
سلول های سوماتیک یا یاخته پیکری از طریق میتوز تکثیر می شوند و سلول های جنسی از طریق میوز تولید می شوند. سلول های پروکاریوتی معمولاً از طریق یک نوع تولید مثل غیرجنسی به نام تقسیم دوتایی تولید می شوند.
موجودات زنده برتر نیز قادر به تولید مثل دوتایی هستند. گیاهان، جلبک ها و قارچ ها از طریق تشکیل سلول های جنسی ای به نام هاگ تولید می شوند. موجودات زنده جانوری می توانند از طریق فرایندهایی مانند برآمده شدن جایی از بدن یک جانور، قطعه قطعه شدن، ترمیم و بکرزایی تولید شوند.
فرآیندهای سلولی - تنفس و فتوسنتز سلولی
سلول ها شماری از فرآیندهای مهم که برای زنده ماندن یک موجود زنده ضروری است را انجام می دهند. سلول ها فرآیند پیچیده تنفس سلولی را به منظور کسب انرژی ذخیره شده در مواد مغذی انجام می دهند. موجودات زنده ای که قادر به فتوسنتز اند شامل گیاهان، جلبکها و سینوباکتریها هستند.
در فتوسنتز، انرژی نورانی ناشی از خورشید به گلوکز تبدیل می شود. گلوکز منبع انرژی ای است که به وسیله موجودات فتوسنتز کننده و سایر موجودات زنده ای که موجودات فتوسنتز کننده را مصرف می کنند مورد استفاده قرار می گیرد.
فرایندهای سلولی - اندوسیتوز و اگزوسیتوز
سلول ها همچنین فرایندهای نقل و انتقال فعال درون بری یا اندوسیتوز (endocytosis) و برون رانی یا اکوسیتوز (exocytosis) را انجام می دهند. درون بری روند درونی کردن و هضم مواد است، مانند آن چه با ماکروفاژها و باکتری ها دیده می شود.
مواد هضم شده از طریق برون رانی بیرون رانده می شوند. این فرآیندها همچنین اجازه نقل و انتقال مولکولی بین سلول ها را می دهند.
فرآیندهای سلولی - مهاجرت سلولی
مهاجرت سلولی فرایندی است که برای ایجاد بافت ها و اندام ها حیاتی است. حرکت سلولی نیز برای رخ دادن میتوز و تقسیم درون یاخته ای یا سیتوکینز مورد نیاز است. مهاجرت سلولی با کنش و واکنش بین آنزیم های موتور (motor enzymes) و میکروتوبول های اسکلت سلولی ممکن می شود.
فرایندهای سلولی - تکثیر DNA و سنتز پروتئین
روند تکثیر DNA سلول عملکرد مهمی است که برای چندین فرآیند شامل ترکیب (سنتز) کروموزوم و تقسیم سلولی مورد نیاز است. رونویسی DNA و ترجمه RNA روند سنتز پروتئین را ممکن می سازد.
منبع:
https://www.thoughtco.com/cell-theory-373300
مطالب مرتبط:
10 واقعیت درباره ساختمان سلول ها و وظایف شان
انواع تقسیم سلولی، فازهای چرخه سلولی
سلول ها چرا و چگونه حرکت می کنند؟
اندازه، شکل و وظیفه سلول ها
