بر اساس بررسی‌های انجام‌شده تا سال2050 تعداد افراد نابینا از 115میلیون‌نفر افزایش یافته و شمار افراد دارای محدودیت بینایی به 588میلیون‌نفر می‌رسد.
به گزارش ، آرمان نوشت: باید با چشم بسته در شهر تردد کرد تا مشکلات نابینایان لمس شود. برخی از مردم به‌دید ترحم به نابینا نگاه می‌کنند، اما نابینا به ترحم نیاز ندارد، بلکه خواستار فراهم‌شدن شرایطی است که بتواند به‌راحتی از امکانات رفاهی شهر استفاده کند. محیط شهری به‌گونه‌ای است که نابینایان نمی‌توانند به‌‌سهولت و بدون کمک دیگران از خانه خارج شده و در فضاهای عمومی حاضر شوند. این امر سبب شده بیشتر نابینایان در منزل بمانند، در حالی که یک فرد نابینا باید بتواند بدون همراه یا کمک شخص دیگر در معابر شهر تردد کند و کارهای خود را انجام دهد، اما هنوز چنین امکاناتی برای آنها فراهم نشده است. از سوی دیگر نامناسب‌بودن معابر سبب شده نابینایان به‌راحتی نتوانند در معابر شهر تردد داشته و از حقوق اولیه خود محروم هستند. علاوه بر آن بی‌توجهی مسئولان نسبت به اجرا قانون سه‌درصدی استخدام معلولان نیز از دیگر گلایه‌های نابینایان است.
چندی‌پیش، رئیس سازمان بهزیستی گفت: «تاکنون در زمینه مناسب‌سازی معابر آن‌طور که باید و شاید هیچ‌سازمانی به شکل مناسب عمل نکرده است.» انوشیران محسنی بندپی در مجموع مناسب‌سازی معابر را 11درصد تخمین زد که این رقم چندان پاسخگوی نیاز معلولان کشور نیست. امروز15 اکتبر در تقویم روز جهانی عصای‌سفید نامگذاری شده است. هم‌اکنون 40درصد دانشجویان معلول تحت‌پوشش سازمان بهزیستی کشور در گروه نابینایان و کم‌بینایان قرار دارند و این مساله نشان‌دهنده توانایی این قشر در رسیدن به تحصیلات عالی و شرایط مساعد در صورت تامین امکانات است. اگر به افراد نابینا و کم‌بینا به‌رغم استعداد فراوان رسیدگی نشود، به انسان‌های وابسته تبدیل می‌شوند. در این شرایط باید با ارائه خدمات و امکانات، مناسب‌سازی اماکن و معابر شهری تلاش شود تا این گروه توانمند شوند. هم‌اکنون در کشور بر اساس گزارشات سازمان‌های مربوطه 10.5درصد از جمعیت معلولان شناسایی‌شده را گروه کم‌بینایان و نابینایان تشکیل می‌دهند. در حال حاضر علت‌های نابینایی از بیماری‌های عفونی و واگیر در سنوات اخیر به‌سمت بیماری مزمن و مسائل ژنتیکی رفته، طوری که 30درصد دلایل نابینایی‌ها ژنتیکی، مادرزادی و عمده دلایل آن مسائل وراثتی یا حوادث دوران بارداری و زایمان است. 70درصد نابینایی‌ها ناشی از بیماری‌های مزمن همچون دیابت، آب‌مروارید، آب‌سیاه، فشارخون بالا یا حوادث در طول کار یا تصادفات رانندگی است. جالب است بدانید در کشور ما، روستای چهاربرج با داشتن 631 خانوار و 2004 نفر جمعیت، بیشترین جمعیت نابینا در خراسان‌شمالی را به‌علت یک ژن نهفته به خود اختصاص داده است.
افزایش تعداد نابینایان در جهان
بر اساس بررسی‌های انجام‌شده تا سال2050 تعداد افراد نابینا از 115میلیون‌نفر افزایش یافته و شمار افراد دارای محدودیت بینایی به 588میلیون‌نفر می‌رسد. طبق بررسی داده‌های 188 کشور، بیشترین نرخ نابینایی در کشورهای درحال‌توسعه است. یافته‌های تحقیقات محققان دانشگاه آنجلیا راسکین بریتانیا نشان می‌دهد آسیای جنوب‌شرقی دارای بیشترین تعداد افراد نابیناست. بعد از آن کشورهای شرق و غرب جنوب صحرای آفریقا و جنوب آسیا دارای بالاترین نرخ نابینایی در بین افراد مسن هستند.
به حقوق شهروندی نابینایان توجه شود
یکی از مهم‌ترین موضوعاتی که در کنوانسیون حقوق معلولان سازمان بهداشت جهانی و لایحه حمایت از حقوق معلولان به آن اشاره شده است، مساله «توانایی دسترسی» معلولان به‌تمامی امکانات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی است. از سوی دیگر تردد و هزینه‌های گزاف ایاب و ذهاب از دیگر مشکلات نابینایان در کشور است. در این شرایط سیستم حمل‌و‌نقل عمومی نه‌تنها برای معلولان امکانات ویژه لحاظ نکرده است، بلکه ازدحام در این اماکن از هر لحاظ جان افراد نابینا یا کم‌بینا را تهدید می‌کند. در روزهای اخیر هم رئیس پلیس راهور ناجا با اعلام اینکه قانونگذار برای رانندگانی که قانون عصای‌سفید را رعایت نمی‌کنند صد‌هزارتومان جریمه در نظر گرفته است، گفت: «معلولان ویلچری و عصای‌سفید به‌منزله عابر پیاده هستند.» تقی مهری افزود: «با پیشنهاد پلیس راهور، توجه کمیسیون اجتماعی مجلس و همچنین هیات‌وزیران قانون الحاقی تصویب شد و از این پس افراد معلول دارای ویلچر و همچنین نابینایان دارای عصای‌سفید عابر پیاده محسوب می‌شوند و عصای‌سفید به‌منزله تابلو ایست برای رانندگان است، به‌صورتی که اگر نابینایی عصای خود را به‌صورت افقی نشان دهد، راننده موظف به توقف و اعطای حق‌تقدم عبور به فرد نابیناست.»
دنبال توانمندسازی معلولان نیستند
یک عضو کمیسیون اجتماعی مجلس درباره قانون توقف خودروها هنگام عبور افراد با عصای‌سفید به «آرمان» می‌گوید: وزارت‌کشور با استناد به اصل 138قانون اساسی پیشنهاد ایجاد اصلاحاتی در آیین‌‌نامه راهنمایی و رانندگی را داده که توسط هیات وزیران نیز تصویب شد. به موجب این اصلاحات، افرادی که پیاده و بدون استفاده از هرگونه وسیله‌نقلیه موتوری و غیرموتوری درحال تردد در معابر عمومی هستند و همچنین افرادی که از صندلی چرخ‌دار استفاده کرده یا مبادرت به جابه‌جایی با صندلی چرخ‌دار، کالسکه یا سبدهای چرخ‌دار می‌کنند، افراد ویژه به شمار آمده و در صورت مشاهده این افراد رانندگان باید حق‌تقدم را به آنها دهند. ناهید تاج‌الدین می‌افزاید: به این قانون، قانون عصای‌سفید گفته می‌شود. بر همین اساس تمامی رانندگان موظفند در صورت نزدیک‌شدن به این افراد و افرادی که دارای عصای‌سفید هستند، جوانب را رعایت کنند. همچنین اگر فردی با عصای‌سفید حرکت می‌کند، باید عصای خود را به شکل افقی به رانندگان نشان دهد، این عصا به‌منزله دستور ایست محسوب شده و راننده موظف به توقف تا عبور کامل فرد نابیناست.
او تاکید دارد: این قانون نیاز به پیوست‌های اجتماعی دارد و نمی‌توان آن پیوست‌ها را نادیده گرفت. پیوست‌های اجتماعی آن همان فرهنگسازی است که باید برای آن انجام داد. بنده از وضع‌کنندگان این قانون پرسشی دارمٰ اگر فردا و به‌تبع اجرای این قانون کمپین‌های مجازی و افرادی در فضای مجازی با پخش کلیپ‌هایی این قانون را به سخره گرفتند، به‌نظر شما احترام معلولان خدشه‌دار نمی‌شود؟ اینجاست که می‌گویم فرهنگسازی نکرده‌ایم، اینجاست که می‌گویم این طرح پیوست‌های اجتماعی ندارد و اساسا برای آن فکری نشده است. این عضو کمیسیون اجتماعی مجلس تصریح می‌کند: حمایت از معلولان بیشتر از آنکه نیاز به ماده و تبصره داشته باشد، نیاز به فرهنگسازی دارد؛ در غیراین صورت امروز بیشتر از قوانین ترافیکی، معماری شهری خالی از لحاظ‌کردن مشکلات معلولان است. از سوی دیگر رویکرد جامعه به معلولان رویکردی مبتنی بر تفقد است تا رویکردی مبتنی بر توانمندسازی؛ رویکردی که ریشه در بطن فرهنگ ما دارد. تاج‌الدین می‌افزاید: این قوانین بیشتر از آنکه از معلولان حمایت کند از آنها حفاظت می‌کند، اما خواسته‌های معلولان بسیار عمیق‌تر از اینهاست. برای شکل‌گیری یک الگوی مصرف یا یک الگوی رفتاری نباید تحکم‌آمیز برخورد کرد. چه بسیار قوانین مناسبی که به‌دلیل عدم همذات‌پنداری جامعه هدف با آن اجرا نشده است. او معتقد است: ما در تقسیم‌بندی‌های اجتماعی با رفتار، کنش، نهاد و سازمان مواجهیم، اگر یک رفتار پایدار شود، تبدیل به کنش می‌شود. وقتی که یک کنش تثبیت شد، تبدیل به نهاد می شود و هنگامی که یک نهاد تثبیت شد، ما شاهد شکل‌گیری سازمان یا ساختار هستیم. این نماینده مجلس تاکید می‌کند: در واقع قانون عصای‌سفید هیچ‌یک از این سلسله‌مراتب را طی نکرده است، یعنی هنوز رفتار نشده، ما می‌خواهیم آن را تبدیل به نهاد و ساختار اجتماعی کنیم و از قضا آنومی یا هنجارپریشی درست از همین نقطه شکل می‌گیرد.
به‌گفته او در واقع سرنا را از سر گشاد آن می‌نوازیم و می‌خواهیم با جبرهای ساختاری، الگوهای رفتاری را شکل دهیم، در حالی که بسیاری از الگوهای رفتاری دینامیک هستند و در بستر فرهنگ اجتماعی شکل گرفته‌اند و یکشبه نمی‌توان آنها را از میان برد. تاج‌الدین تاکید می‌کند: ما همواره مسیر معمول اجتماعی را مهندسی معکوس کرده‌ایم و می‌خواهیم از ساختار، نهاد و کنش به یک رفتار برسیم. همان‌طور که نگاه کلی ما به توسعه، اقتدارگرایانه است و از بالا به‌دنبال توسعه هستیم، در مقوله توسعه انسانی و تحقق شاخص‌های HDI نیز به‌دنبال توسعه اقتدارگرایانه هستیم؛ یعنی خواستار تحقق توسعه انسانی از بالا و به‌زور قانون هستیم و این نگاه از مشروطه تا امروز با ما بوده است. این نماینده مجلس می‌گوید: اگر در دنیا قانونی به نام عصای‌سفید داریم، به این معناست که همه سخت‌افزارهای اجرای این قانون نیز هم در معماری شهری، هم در مبلمان شهری و هم در خدمات به شهروندان لحاظ شده است، در حالی که به‌نظر می‌رسد هنوز بسیاری از سخت‌افزارهای عصای‌سفید را ما لحاظ نکرده‌ایم. به‌گفته تاج‌الدین در ایران بیش از 115هزار نابینا وجود دارد که بیش از 50درصد آنها بیکار هستند.
