اشاره
با گذشت نزدیک به یک سده از نهضت مشروطیت ایران - علی رغم نگاشته شدن نوشته های بسیاری با صبغه تاریخی درباره آن و البته در یکی دو دهه اخیر با رویکرد اندیشه ای - هنوز چنان که باید به صورت تطبیقی به دو گرایش اصلی موجد و نظام ساز مشروطه، یعنی اندیشه دینی و سکولاریسم پرداخته نشده است