هر چند با دور شدن از صدر اسلام و روی کار آمدن غاصبان حکومت اسلامی، ضربات جبران ناپذیری بر ارزش های مکتبی وارد شد، اما در عین حال، سنت وقف گسترش یافت و از انحصار بر فقرا خارج شد و به تأسیس مراکز علمی و تأمین زندگی عالمان و ایجاد کتاب خانه ها و مراکز عالم المنفعه تعمیم یافت