پیش از انقلاب صنعتی بیشتر ساختمان‌های شهرها با مصالح ساختمانی در دسترس از جمله خشت خام، آجر، سنگ و چوب ساخته می‌شد. این مصالح با رنگ‌های طبیعی، از قرمز تیره تا زرد طلایی و قهوه‌ای، رنگ آمیزی می‌شدند و علاوه بر دوامی که داشتند، بافتشان نیز کاملا مشخص بود.
به گزارش ، آرمان نوشت: در واقع از گذشته‌های دور، نمای ساختمان‌ها لبریز از رنگ بود. ساختمان‌های مهم همچون قصرهای ایرانیان و مصریان، معابد یونی‌ها، هندی‌ها و کلیساهای دوران قرون وسطی با رنگ‌های متنوع و شاد چشم‌نواز بودند. زیباسازی مکان زندگی به ویژه محیط شهری، اهمیت خود را بیش از پیش نشان می‌دهد. بنابر تحقیقات، مشخص شده بسیاری از آسیب‌های اجتماعی به دلایل عدم امنیت در فضاهای شهری و نارضایتی از محیط زندگی (کار، سکونت و...) به وجود می‌آید و با طراحی مناسب فضاهای شهری بخش قابل توجهی از این مشکلات اجتماعی کاهش می‌یابد. تجربه نشان داده برخی افسردگی‌ها و مشکلات روانی شهرنشینان از عواملی همچون شرایط محیطی محل سکونتشان ناشی می‌شود، اما با استفاده از زیباسازی محل زندگی همچون ایجاد فضای سبز و بهره‌مندی از رنگ‌ها می‌توان نشاط را به شهرنشینان بازگرداند. از سوی دیگر زیبایی محیط زندگی، محله‌ها و شهرها بخشی از غرور مدنی ساکنان آن مناطق محسوب می‌شود و آنها از اینکه می‌توانند با زیباسازی محل زندگی خود، توجه و نگاه دیگران را به خود جلب کنند احساس افتخار می‌کنند و حتی در زیباسازی منطقه زندگی شان مشارکت بیشتری می‌کنند. مردم مناطق دیگرساکنان محله‌های زیبا را افرادی محترم می‌دانند؛ چرا که آنها توانسته‌اند برای خود محل زندگی مناسب و لایقی بسازند و در حقیقت مردم یک منطقه از روی ظاهر محل زندگی‌شان قضاوت می‌شوند. البته زیباسازی هر محله و منطقه نیازمند صرف هزینه است و نبود این زیبایی از فقر و محرومیت و در نتیجه آسیب‌های اجتماعی ناشی از آن نشات می‌گیرد.
تفاوت بالکن و ایوان در تعاریف شهرسازی
در شهرسازی بالکن‌ها سازه‌هایی هستند که مردم روی آن می‌ایستند، بیرون را می‌بینند و اطراف آن بسته نیست. همچنین بر خلاف تصور عامیانه، ایوان تعریف فارسی بالکن نیست، بلکه ایوان نشست گاهی است در ساختمان‌های قدیمی که در بخش بیرونی ساختمان می‌ساختند. در اصل ایوان‌ها، بیرون زدگی ساختمان‌ها هستند که از دوره اشکانیان به بعد وارد معماری ایرانی شد و با تلفیق معماری ایرانی و اسلامی شکل‌های جدیدی به خود گرفت. این در حالی است که در فرهنگ ایرانی علاقه ای به دیده شدن وجود ندارد، به همین دلیل ایوان ساخته شد، اما در فرانسه مردم علاقه مند به نگاه کردن به بیرون هستند، به همین دلیل بالکن‌ها شکل گرفته‌اند. اصلی‌ترین و اولین قابلیت بالکن‌های امروزی تبدیل آنها به فضاهای سبز است.
نمای ساختمان و محیط زندگی
در محیط‌های شهری اولین مقوله ای که به چشم می‌خورد، نمای ساختمان‌هاست و نماهای نامطلوب شهری با ایجاد اختلال بصری، موجب آلودگی دیداری و در نهایت پریشانی و آشفتگی ذهنی و روانی ساکنان می‌شود و زمینه تشدید آسیب‌های اجتماعی را افزایش می‌دهد. هماهنگی میان طبیعت و محیط زندگی انسان مقوله‌ای مهم است و نقشی اساسی در آرامش ذهنی و به دنبال آن احساس امنیت دارد. بنابراین یکی از مهم‌ترین بخش‌های هر ساختمان، نما و ظاهر آن است که برای داشتن شهری زیبا باید به آن توجه ویژه‌ای نشان داد. در واقع نماهای ساختمان چند هدف کلی دارند که عبارتند از:
- کمک به زیبایی بصری محیط
- هماهنگی میان ساختمان با محله و خیابان‌ها
- افزایش فضای بصری عمومی با رنگ‌آمیزی و زیباتر کردن دیوارهای ساختمان‌ها به ویژه در مکان‌های تنگ و شلوغ
- نماهای رنگی و نورانی
- رنگ
- نور
زیباسازی بصری شهری و شهرداری‌ها
اصلی ترین و اولین قابلیت بالکن‌های امروزی تبدیل آنها به فضاهای سبز است. در بسیاری از اوقات مطلوب کردن بالکن‌ها به شکل آرایشی نیست و با بازگشت به سادگی می‌توان نمای آنها را بهبود بخشید. امروزه زندگی در شهر از سادگی به سوی پیچیدگی پیش می‌رود و زندگی شهری تفاوت ماهوی با روستاها و حتی شهرهای کوچک دارد. آن هم به این دلیل که در شهر موضوعاتی همچون عصبیت شهری، افسردگی، خودکشی و نزاع‌های شهری وجود دارد. این فاکتورها ناخودآگاه گریبانگیر شهر شده‌اند و اگر شهر نازیبا و ناخوانا باشد، در اعصاب و روان شهروندان تاثیر می‌گذارد. در ساختمان‌های جدید بالکن‌ها از چهار طرف محصور است، اما همچنان نقش نورگیری و تهویه را دارند. در اصل بالکن‌ها تداعی کننده ایوان‌های با صفای گذشته است و یکی از دلایل محصور کردن بالکن‌ها حساسیت مردم نسبت به حریم خصوصی و اشراف ساختمان‌ها به یکدیگر است. شهرداری‌ها به عنوان نهاد محلی و مجری توسعه شهری در کشور، مکلفند از اغتشاشات بصری، در هم ریختگی فضاهای شهری از خیابان‌ها و کوچه‌ها گرفته، تا مبادی ورودی شهرها، تدابیر خاصی اتخاذ کنند. این تدابیر باعث جلوگیری از مخاطرات و بلایای طبیعی تا رفع خطر از بناها و دیوارهای شکسته واقع در معابر شهری و جلوگیری از گذاشتن هر نوع شیء در بالکن‌ها و ایوان‌های مشرف به معابر عمومی شهری می‌شود.
ساختمان‌های متروکه و نمای نازیبای شهری
یکی از مشکلات اساسی موجود در شهرها که بر نما و سیمای شهری اثر نامطلوب و ناخوشایندی دارد، ساختمان‌های متروکه و نیمه ساخته‌ای است که به عنوان یک معضل اساسی در شهرها خودنمایی می‌کند. به منظور جلوگیری از رها کردن ساختمان‌های نیمه تمام و مدیریت بر ساخت و ساز شهری و جلوگیری از اتلاف منابع ملی و معطل ماندن بناهای نیمه کاره و نیز کسانی که در میدان‌ها و معابر اصلی شهر اقدام به ساختمان می‌کنند، مالکان املاک و اراضی مکلفند بر اساس زمانبندی قید شده در پروانه ساختمانی اقدام به اتمام بنا کنند، در غیر این صورت مشمول جرایم موضوع تبصره (2) می‌شوند. این در حالی است که به منظور بهبود فضاهای شهری و جلوگیری از متروک ماندن و عدم استفاده از فضاهای شهری، شهرداری‌ها مجازند مالکان و صاحبان اراضی واقع در محدوده شهری را مجبور به احیای اراضی و ایجاد ساختمان اساسی نمایند، در غیر این صورت تنبیه‌هایی بر آن لحاظ می‌شود. درضمن شهرداری‌ها در حوزه اختیارات خود می‌توانند براساس ضوابط طرح‌های توسعه شهری، مالکان اراضی واقع در محدوده شهرها را وادار به نرده کشی و ایجاد فضای سبز در اراضی متعلقه کنند، طوری که در تبصره (2) ماده (10) قانون نوسازی و عمران شهری، برای ساختمان‌های نوساز معافیت‌هایی در نظر گرفته شده است و در ماده (29) قانون، برای اراضی واقع در محدوده شهر که فاقد ساختمان اساسی باشد، تنبیهاتی در قالب عوارض به میزان دو برابر میزان مقرر در ماده (2) قانون دیده شده است. در تبصره (1) همین ماده نیز آمده است مالکان این گونه اراضی که طبق نقشه شهرداری به نرده کشی و ایجاد فضای سبز در اراضی مزبور اقدام کنند، مشمول تشویق می‌شوند. بر اساس قانون «ساختمان‌های اساسی که به جای ساختمان‌های کهنه و قدیمی، نوسازی و تجدید بنا شود، به مدت سه سال از تاریخ اتمام بنا مشخص شده در پروانه ساختمان از پرداخت عوارض موضوع این قانون معاف می‌شوند.» همچنین «عوارض اراضی واقع در محدوده شهر که آب لوله کشی و برق آن تامین شده و فاقد ساختمان اساسی باشد، دو برابر میزان مقرر در ماده (2) این قانون است.»، «در صورتی که مالکان این گونه اراضی، طبق نقشه شهرداری به نرده کشی و ایجاد فضای سبز در اراضی مزبور اقدام کنند، مشمول مقررات این ماده نبوده و عوارض به ماخذ مقرر در ماده (2) این قانون وصول می‌شود.»
