دکتر حمیدرضا اکبری گیلانی
بیماری‌های منتقله از راه تماس جنسی یا STDs گروهی ناهمگون از عفونت‌ها هستند که به علت روش انتقال همگی در یک گروه قرار می‌گیرند. این عفونت‌ها شامل بیماری‌های قدیمی‌تری مثل سوزاک و سیفلیس تا زگیل و تبخال تناسلی و در سال‌های اخیر ویروس نقص ایمنی اکتسابی یا HIV می‌شوند.
تغییرات رفتارها و عادات جنسی در سال‌های اخیر منجر به شیوع دوباره بسیاری از این عفونت‌های قدیمی و بروز انواع جدیدی از بیماری‌های مقاربتی شده است. نکته مهمی که باید مورد توجه قرار گیرد، این است که رفتارهای جنسی پرخطر مثل داشتن شرکای جنسی متعدد، رفتارهای جنسی توام با مصرف مواد مخدر، رعایت نکردن نکات اولیه بهداشت جنسی منجر به گسترش روزافزون این بیماری‌ها شده است.
با توجه به اینکه به رغم پیشرفت‌های درمانی قابل ملاحظه در این زمینه، هنوز درمان قطعی بیماری‌هایی مثل ایدز و هپاتیت و زگیل و تبخال تناسلی شناخته‌شده نیست، اهمیت پیشگیری از ابتلا مشخص‌تر می‌شود.
زگیل تناسلی
به طور کلی بیماری‌های منتقله از تماس جنسی را می‌توان در سه گروه کلی تقسیم‌بندی کرد:
1. زخم‌های تناسلی: شامل شش بیماری مختلف می‌شوند که عبارتند از: 1. تبخال تناسلی 2. زگیل تناسلی 3. سیفلیس
2. شانکروئید 5. لنفوگرانولوم ونروم 6.گرانولوم اینگوئینال
از این دسته برخی بیماری‌ها که شیوع بیشتری دارند توضیح داده خواهد شد.
اورتریت و سرویسیت و ایدز و هپاتیت
زگیل تناسلی
متأسفانه زگیل تناسلی در ایران در حال گسترش است و به علت نهفته ماندن ویروس در فرد مبتلا و عود و بازگشت مجدد ضایعات قابل رویت، بار روانی زیادی برای فرد ایجاد می‌کند.
علت بیماری: عامل آن ویروس پاپیلوما HPV است که اغلب از طریق تماس جنسی منتقل می‌شود. این ویروس سروتیپ‌های مختلفی دارد. اکثر زگیل‌های قابل رؤیت تناسلی توسط سروتیپ‌ها ایجاد می‌شوند.
علائم بیماری: ویروس بعد از انتقال و تکثیر،ضایعات گوشتی کوچک تا بزرگی در ناحیه تناسلی ایجاد می‌کند. این ضایعات که از چند میلی‌متر تا چند سانتی‌متر می‌باشند، بدون درد هستند و ضایعات بزرگ‌تر که شکل گل کلم به خود می‌گیرند، بدبو می‌شوند.
تشخیص: رؤیت ضایعه توسط پزشک منجر به تشخیص می‌شود. نمونه‌برداری از ضایعه و آزمایش پاتولوژی در تأیید تشخیص و حتی مشخص کردن نوع سروتیپ ویروسHPV کمک‌کننده است.
درمان: درمان خوراکی یا تزریقی ندارد و داروهای ضد ویروسی مؤثر نیستند. درمان‌های موجود شامل از بین بردن زگیل‌های قابل رؤیت با لیزر کردن، کرایو (فریز) کردن، برداشتن جراحی زگیل، استفاده از ترکیبات اسیدی با غلظت مناسب جهت سوزاندن زگیل می‌باشد.
تمامی این درمان‌ها منجر به از بین رفتن بافت قابل رؤیت زگیل می‌شوند، ولی ویروس پاپیلوما را ریشه‌کن نمی‌کنند. باقیماندن ویروس در پوست بظاهر سالم ناحیه تناسلی منجر به عود و برگشت زگیل در آینده می‌شود. یادآوری این نکته مهم است که استفاده از ترکیبات اسیدی با توجه به احتمال آسیب به پوست حساس ناحیه تناسلی باید با غلظت مناسب و با راهنمایی پزشک انجام گیرد.
اورتریت و سرویسیت
اورتریت التهاب مجرای ادرار است و اغلب در اثر عفونت و در مردان ایجاد می‌شود. معادل آن در زنان سرویسیت (التهاب سرویکس یا گردن رحم) است. بیماری سوزاک که از زمان‌های دور شناخته شده است، یکی از انواع اورتریت می‌باشد. اورتریت می‌تواند عفونی یا غیر عفونی و اورتریت عفونی می‌تواند اولیه یا ثانویه باشد.
اورتریت اولیه: معمولا در اثر تماس جنسی و از شریک جنسی منتقل شده و به دو دسته اورتریت گنوککی (سوزاک) و اورتریت غیر گنوککی تقسیم می‌شود.
اورتریت ثانویه: در بیماران دارای سوند مجرا و تنگی مجرا دیده می‌شود و می‌تواند توسط باکتری‌های معمول ایجادکننده اورتریت (اوروپاتوژن‌ها) یا استافیلوکک (باکتری پوستی) ایجاد شود.
اورتریت غیرعفونی: اورتریت غیرعفونی در اثر تماس مواد شیمیایی با مواد سوزاننده مجرا و یا در بیماری‌هایی مثل رایتر، بهجت و وگنر ایجاد می‌شود.
میزان شیوع: میزان شیوع اورتریت عفونی با رفتارهای پرخطر جنسی و سطح بهداشتی-اجتماعی-اقتصادی پایین مرتبط است.
عامل اورتریت: شایع‌ترین باکتری‌های ایجادکننده عبارتند از: نایسریا گنوره، کلامیدیا تراکوماتیس، مایکوپلاسما ژنیتالیوم، تریکوموناس واژینالیس، اورئوپلاسما اورئولیتیکوم.
علائم اورتریت: مردان اغلب از سوزش و خارش مجرای ادرار و ترشح از مجرا شکایت می‌کنند. این ترشح می‌تواند به صورت چرکی (ترشح غلیظ سبز یا زرد) و یا موکوسی (شبیه آب دهان) باشد. خوشبختانه بیشتر موارد مبتلا، به علت علائم فوق مراجعه پزشکی دارند و درمان مناسب آنتی بیوتیکی صورت می‌گیرد. قبل از شروع درمان، احتمال انتقال بیماری به شریک جنسی وجود دارد.
در تعداد کمی از بیماران ترشح و سوزش و خارش واضحی وجود ندارد، ولی باکتری به شریک جنسی انتقال می‌یابد و علامت‌دار شدن شریک جنسی منجر به تشخیص عفونت می‌گردد.
علائم سرویسیت: معادل اورتریت مردان، سرویسیت یا عفونت گردن رحم (سرویکس) در بیماران زن است. علائم بیماری به صورت ترشح واژینال چرکی یا چرکی-خونی است که بعد از نزدیکی این ترشح بیشتر می‌شود.
برخلاف اورتریت مردان که اغلب علامت‌دار است، سرویسیت در بسیاری از موارد به علت علائم کم، درمان نمی‌شود و بیماری به شریک جنسی انتقال می‌یابد و با مزمن شدن عفونت سرویکس منجر به عفونت لگنی، تنگ شدن لوله‌های رحمی و ناباروری زنان می‌شود. لذا درمان سریع ومناسب آنتی‌بیوتیکی و معاینات دوره‌ای زنان توصیه می‌شود.
تست تشخیصی آزمایشگاهی: بررسی ترشحات مجرای ادرار در مردان مبتلا به اورتریت و ترشحات گردن رحم زنان مبتلا به سرویسیت معمولآ وجود و نوع باکتری را مشخص می‌کند. از آنجا که این آزمایش‌ها در تمامی آزمایشگاه‌های ایران انجام نمی‌شوند، در صورت وجود علائم در بیمار، پزشک درمان آنتی‌بیوتیکی مناسب برای بیمار و شریک جنسی وی تجویز می‌کند و انجام آزمایش به موارد عدم بهبودی با درمان های معمول موکول می‌شود.
درمان: درمان آنتی‌بیوتیکی مناسب برای تمامی باکتری‌های معمول ایجادکننده سرویسیت و اورتریت همزمان برای زوج انجام می‌گیرد. حتی اگر یکی از زوجین علامت‌دار نباشد، درمان برای هر دو نفر تجویز می‌شود...
برای خواندن بخش دوم- مروری بر بیماری‌های ناشی از تماس جنسی- اینجا کلیک کنید.
