قاچاق چوب با زانتیا

مدیرکل منابع طبیعی استان چهارمحال و بختیاری گفت: درختان بلوط قاچاق شده در شهرک‌های صنعتی اصفهان تبدیل به زغال می‌شوند.

به گزارش به نقل از همشهری ،بهمن‌ماه سال گذشته با ابلاغ وزیر جهاد کشاورزی طرح تنفس جنگل‌های شمال لازم‌الاجرا شد و یک‌ماه بعد از آن، سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور که متولی صیانت از جنگل‌هاست نزدیک به 110فقره قراردادهای بهره‌برداری 54مجری را متوقف کرد. اجرای طرح تنفس، ‌هرچند منتقدانی همچون بهره‌برداران دارد اما به گفته عباسعلی نوبخت، معاون امور جنگل‌های سازمان جنگل‌ها، برداشت چوب از جنگل‌های شمال کشور تنها 10درصد نیاز چوبی صنایع را تأمین می‌کند که با حذف آن، این میزان نیاز از محل زراعت چوب و حتی واردات قابل تأمین است. هم‌اکنون حدود 220هزار هکتار زراعت چوب در کشور داریم که براساس قانون توسعه برنامه ششم 75هزار هکتار دیگر باید به آن اضافه شود که از این بخش می‌توان نیاز مصرف داخلی را تأمین کرد.
حالا برخی گزارش‌ها حاکی از آن است که همزمان با اجرایی شدن طرح تنفس، قاچاق چوب در جنگل‌های زاگرسی شدت گرفته است؛‌ جنگل‌هایی که برداشت چوب از آنها به‌طور کلی ممنوع است. با وجود این، قاچاق چوب آن قدر رونق گرفته که برخی قاچاقچیان با خودروهای سواری نظیر سمند و زانتیا دست به قاچاق چوب می‌زنند.

نگرانی از افزایش فشار قاچاق چوب
با آغاز طرح تنفس جنگل‌های شمال، حفاظت و مراقبت از جنگل‌ها افزایش یافته است: سرهنگ قاسم سبزعلی، فرمانده یگان حفاظت سازمان جنگل‌ها با بیان این مطلب به همشهری می‌گوید:‌ «اقدامات کنترلی را بیشتر کرده‌ایم.» این اقدامات کنترلی نه‌تنها شامل جنگل‌های شمال می‌شود بلکه جنگل‌های زاگرسی را هم تحت پوشش قرارمی‌دهد. جنگل‌هایی که هیچ‌گاه مجوز برداشت چوب از آنها صادرنشده و همواره دچار ممنوعیت است. این نگرانی وجود دارد که در زمان اجرای طرح تنفس جنگل‌های شمال و ممنوعیت برداشت، فشار بر جنگل‌های زاگرسی افزایش یابد و میزان قاچاق از این رویشگاه‌ها شدت بگیرد.
هرچند سبزعلی معتقد است: آماری مبنی بر افزایش قاچاق نداریم و میزان قاچاق همان روند قبلی است و با گذشت تنها 8‌ماه از اجرایی شدن طرح تنفس در شمال، نمی‌توان تحلیلی از وضعیت تغییر قاچاق ارائه داد و باید حداقل تا پایان سال صبر کرد؛ اما مدیرکل منابع طبیعی استان کردستان که معتقد است: وقتی برداشت قاچاقچیان از جنگل‌های شمال به بن‌بست برسد، فشار بر جنگل‌های زاگرسی افزایش پیدا می‌کند به همشهری می‌گوید: «در همین مدت، میزان محموله‌های قاچاق کشف شده در این استان افزایش یافته است.» سعدی نقش‌بندی می‌افزاید:‌« پیش از این کل محموله‌های کشف شده قاچاق در طول یکسال، از 20محموله تجاوز نمی‌کرد اما در همین مدت کم، ‌حداقل به‌صورت میانگین در یک هفته، 7محموله بین 3تا 10تن کشف و ضبط می‌شود. به‌عبارت دیگر به‌صورت میانگین در یک هفته حدود 40تن محموله قاچاق کشف و ضبط می‌شود.» او البته تأکید می‌کند که محموله‌های کشف شده متعلق به عرصه‌های جنگلی نیست و تنها بیدهای خودرو در کنار رودخانه‌هاست که با آنها نیز به‌شدت برخورد کرده و به کمک محلی‌ها اقدامات مراقبتی و گشت‌زنی‌ها افزایش یافته است. سبزعلی نیز بر این نکته تأکید می‌کند که میزان قاچاق تنها متأثر از طرح تنفس نیست و مسائلی دیگر از جمله مشکلات معیشت و اقتصادی هم بر آن تأثیر گذاشته و به همین دلیل در چند سال اخیر تا حدودی افزایش یافته است.

چهارمحال، صدرنشین قاچاق چوب
براساس آمار ارائه شده از سوی یگان حفاظت سازمان جنگل‌ها، در 7ماهه ابتدای سال‌جاری، استان چهارمحال و بختیاری رتبه اول پرونده‌های قاچاق چوب را در میان استان‌های واقع در محدوده جنگلی زاگرس به‌خود اختصاص داده است. از مجموع پرونده‌های قاچاق چوب و زغال سال 97، 32درصد متعلق به جنگل‌های زاگرسی است که از این میزان 9درصد پرونده‌ها به این استان اختصاص دارد.
علی محمدی‌مقدم، مدیرکل منابع طبیعی استان چهارمحال و بختیاری می‌گوید: «‌بیشترین قاچاقی که در این استان انجام می‌شود به مصرف زغال می‌رسد. قاچاق صرفا معطوف به درختان بلوط است که از آن زغال‌گیری می‌کنند.» ‌اداره کل استان از حدود 3سال قبل با افزایش گشت‌زنی و محافظت از جنگل، کوره‌های زغال‌گیری در سطح 307هزارهکتاری جنگل‌های این استان را پیدا و آنها را تخریب کرد. سال گذشته 120کوره و در سال‌جاری تاکنون 60کوره حفر شده، شناسایی و تخریب شده‌اند. بعد از این اتفاق، قاچاقچیان که دیگر امکان زغال‌گیری را در همان جنگل از دست داده بودند، خود درختان را قاچاق می‌کردند. ابتدا این کار را با نیسان و کامیون انجام می‌دادند اما به‌دلیل استقرار ایستگاه‌های بازرسی در مبادی خروجی این استان به استان اصفهان و افزایش سختگیری‌ها، خودروهای حمل چوب قاچاق به‌خودروهای سواری تبدیل شد. محمدی‌مقدم می‌گوید:‌ «صندلی خودروهایی نظیر سمند و ‌زانتیا را برمی‌دارند و داخل خودرو و صندوق عقب را پر از درختان بریده شده می‌کنند. حتی از خودروهای عمومی نظیر مینی‌بوس و تانکرهای حمل سوخت هم برای حمل چوب استفاده می‌کنند.»

بازار داغ زغال‌گیری در اصفهان
به گفته مدیرکل منابع طبیعی استان چهارمحال و بختیاری در چند سال اخیر کارخانه‌های تولید زغال در شهرک‌های صنعتی اصفهان دایر شده و درختان بلوط قاچاق شده به اصفهان منتقل می‌شوند. او می‌گوید: «لازم است وزارت صنعت، ‌معدن و تجارت به داشتن مجوز از منابع طبیعی برای فعالیت‌های این کارخانه‌ها تأکید کند و آن را نیز معیاری برای ارائه مجوز فعالیت قرار دهد.» به‌گفته محمدی مقدم میزان زغال‌های قاچاق کشف شده در سال 93 و یکسال پیش از اجرای افزایش تدابیر مراقبتی، 17تن و میزان چوب قاچاق، 7تن بوده که این نسبت به مرور جای خود را با یکدیگر عوض کرده‌اند؛ به‌گونه‌ای که در سال‌جاری تاکنون 7تن چوب و 4تن زغال قاچاق کشف شده است. سال گذشته میزان زغال قاچاق 13تن و چوب قاچاق 15تن بوده است. به جز افزایش اقدامات کنترلی و گشت‌زنی، ‌اقدام دیگری نیز در این استان انجام شده تا زغال‌گیری از درختان بلوط را که منجر به از بین رفتن درختان می‌شود کاهش دهد. جنگل نشینان ازجمله استفاده‌کنندگان زغال برای تامین سوخت هستند. اما از 3 سال قبل با همکاری منابع طبیعی استان، آبگرمکن‌های خورشیدی در اختیار جنگل‌نشینان گذاشته شده ؛ به همین دلیل میزان زغال‌گیری هم کاهش یافته است. به گفته محمدی مقدم، جنگل نشینان از این طرح استقبال کرده‌اند اما لازم است شرکت گاز هم که مسئول تامین سوخت و گازرسانی است درتامین این آبگرمکن‌‌ها همکاری کند.


قاچاق چوب به روایت آمار

بنا به اعلام سازمان جنگل‌ها، از مجموع پرونده‌های مورد بررسی در یگان حفاظت این سازمان، سالانه 8.5درصد از این پرونده‌ها به قاچاق چوب، زغال و محصولات فرعی تعلق دارد. تعداد پرونده‌های قاچاق در سال96 نسبت به 95، 32درصد افزایش داشته است ؛ اما در سال97 نسبت به 96، تا زمان تهیه گزارش 2درصد افزایش را نشان می‌دهد. میانگین 3ساله تعداد پرونده‌های قاچاق در فاصله سال‌های 95 تا 97 نشان می‌دهد 45درصد پرونده‌ها متعلق به جنگل‌های شمال، 43درصد متعلق به جنگل‌های زاگرسی و 12درصد نیز مربوط به سایر استان‌های خارج از این محدوده‌های جنگلی بوده است. در 7ماهه نخست سال‌جاری 57درصد کل پرونده‌های قاچاق متعلق به جنگل‌های شمال بوده که از این میزان، 33درصد متعلق به ساری، 10درصد گیلان، 9درصد گلستان و 5درصد هم متعلق به نوشهر بوده است. در 7ماهه نخست سال‌جاری 32درصد کل پرونده‌های قاچاق متعلق به جنگل‌های زاگرسی بوده که از این تعداد، 9درصد متعلق به چهارمحال و بختیاری، 6درصد ایلام، 4درصد اصفهان، 4درصد خوزستان، 4درصد لرستان، 3درصد فارس و 2درصد هم مربوط به 5استان دیگر زاگرسی یعنی همدان، کهگیلویه و بویراحمد، آذربایجان غربی، کردستان و کرمانشاه بوده است. حجم چوب‌های قاچاق کشف شده از جنگل‌های شمال در 7ماهه نخست سال‌جاری 670مترمکعب بوده که با احتساب میزان هیزم قاچاق در مجموع حدود 2هزار مترمکعب است. این میزان در جنگل‌های زاگرسی 540مترمکعب بوده است.