بزرگترین انفجار تاریخ قبل از سلاح اتمی؛ حادثه ای که ۲۷۰ بار از «مادر همه بمب ها» قوی تر بود

در دسامبر سال 1917 میلادی، سه سال از آغاز جنگ جهانی اول می گذشت. بندر هالیفاکس که در ساحل شرقی کانادا قرار داشت، نقطه مهمی برای انتقال سربازان و تجهیزات به قاره اروپا به شمار می رفت.

در روز 6 دسامبر، یک کشتی نروژی به نام «SS Imo» بندر را به مقصد نیویورک ترک گفت. این کشتی از هلند آمده بود تا منابع و تجهیزات را به بلژیک جنگ زده برساند.

به علاوه، قرار بود کشتی فرانسوی به نام مون بلان به اروپا برود و مواد به شدت انفجاری را به این کشور برساند. 2,367 تُن پیکریک اسید، 62 تن پنبه باروتی، 250 تُن تی ا تی و 246 تُن بنزول، در بشکه هایی پایین عرشه حمل می شدند.

برای خارج شدن از خلیج «Bedford» جایی که کشتی ها لنگر می انداختند، آن ها باید از کانالی باریک عبور می کردند. کشتی نروژی از این کار سر باز زد و در نتیجه به کشتی باری مون بلان برخورد کرد.

اگرچه این برخورد با سرعت پایین انجام گرفت، اما باعث شد که بنزول بریزد و تمامی ذخایر دیگر را مشتعل کند. در نتیجه 2989 تُن تی ان تی منفجر شد و حادثه ای 270 بار قوی تر از مادر بمب ها را رقم زد.

امواج ناشی از این انفجار منطقه ای به وسعت 131 هکتار را تحت تاثیر خود قرار دادند و اطراف ریچموند را با خاک یکسان کردند. گرمای ناشی از انفجار به شدت بالا بود و دمای آن به 4982 درجه سانتیگراد می رسید. این حادثه تمام آب را تبخیر کرد و امواجی به طول 15 متر به وجود آورد.

شدت انفجار به حدی بود که کشتی نروژی را به ساحل پرت کرد. کشتی باری فرانسوی نیز تکه تکه شد و به کلی نابود گشت. هیچ بخشی از کشتی از انفجار جان سالم به در نبرد.

تنها دو قسمت از مون بلان پیدا شد؛ قطعه ای 517 کیلوگرمی از لنگر که 3200 متر آن طرف تر افتاده بود و بشکه ای که در 4 کیلومتری محل حادثه قرار داشت.

بیشتر بندر هالیفاکس با خاک یکسان شد. بیش از 12 هزار خانه نیز نابود گشتند و یا دیگر غیر قابل سکونت بودند. این مسئله باعث شد که بسیاری از مردم در برابر سرمای آن زمان بدون سرپناه بمانند.

تقریبا تمام شیشه های شهر تا شعاع 80 کیلومتری شکستند. حتی ساختمان های سرپا نیز آسیب بسیار زیادی دیده بودند.

1600 نفر بلافاصله جانشان را از دست دادند. 350 نفر نیز بر اثر شدت جراحات وارده کشته شدند. تعداد مصدومین حادثه بیش از 9 هزار نفر تخمین زده می شد؛ به این معنا که تلفات فاجعه 22 درصد جمعیت شهر را در بر می گرفته است.

تلفات می توانست از این هم بدتر شود. اما وینست کلمن مسئول هدایت قطارها جان 300 مسافر را که به سمت ایستگاه محل حادثه می رفتند، نجات داد.

آخرین کار وی فرستادن پیام اخطار بود: “قطار را نگه دارید. کشتی مهمات در حال سوختن است و منفجر خواهد شد. احتمالا این آخرین پیغام من خواهد بود. خدا نگهدار.”

شدت حادثه به حدی بود که تا مدت ها به عنوان بزرگترین انفجار تاریخ از آن یاد می شد؛ تا زمانی که آمریکا در سال 1945 سلاح های اتمی را توسعه داد. تنها سه مورد انفجار ناشی از مواد منفجره مرسوم، بزرگتر از حادثه هالیفاکس بوده اند.