چند سال پیش دستفروشی به معنای عرضه اجناس بی‌کیفیت در کنار خیابان‌ها بود اما با توجه به تغییرات وضعیت اقتصادی حالا دستفروشی به شغلی پردرآمد تبدیل شده است.
به گزارش به نقل از روزنامه صبح نو ، این حرفه ابتدا از خیابان‌ها آغاز شد ولی رفته‌رفته به پارک‌ها و متروها کشید تا جایی که اکنون بسیاری از فروشندگان علاقه‌مند هستند به جای فروشگاه از کوچه و خیابان برای عرضه کالاهایشان استفاده کنند زیرا دیگر لازم نیست هزینه‌هایی چون مالیات، آب، برق و... را بپردازند اما هرسال با نزدیک شدن به ایام نوروز ساماندهی دستفروشان قوت می‌گیرد.
آقای حجت نظری، عضو کمیسیون فرهنگی اجتماعی در جلسه علنی روز گذشته با اشاره به یک‌فوریت طرح ساماندهی دستفروشان که پیش از این در شورای شهر تهران به تصویب رسید، گفت: «دستفروشان، ون‌های سیار و وانت‌بارها محل ارتزاق بسیاری از شهروندان هستند که برای فعالیت خود وجوهی را می‌پردازند که در آن نظارتی وجود ندارد و این وجوه به‌حساب شهرداری نمی‌رود.
هیچ نظمی برای اخذ این وجوه و قیمتی برای آن‌ها وجود ندارد.» وی تأکید کرد: «سد معبر در قانون تخلف است اما در خصوص دستفروشی، قانون چیزی نگفته است، بنابراین ما می‌توانیم با ساماندهی دستفروشی هم برای شهر کسب درآمد پایدار کنیم و هم عدالت را برای کسانی که در سطح شهر از این مشاغل ارتزاق می‌کنند، فراهم کنیم.
بر اساس این طرح، دستورالعمل مشخصی برای استفاده از فضاهای مختلف شهر جهت بساط‌گستران پیش‌بینی‌شده است که ساماندهی این دستفروشان هم به نفع اقشار ضعیف جامعه است که از این محل کسب درآمد می‌کنند و هم شهروندان.»
دستفروشی در حال گسترش است
آقای اقبال شاکری، عضو پیشین شورای شهر تهران درباره موضوع ساماندهی دستفروشان در شهر تهران به روزنامه «صبح‌نو» می‌گوید: «در حال حاضر بحث خرده‌فروشی موضوع عمومی در اقتصاد هر کشوری است و به شکل‌های مختلفی خود را نشان می‌دهد، یکی از مظاهر آن هم دستفروشی است که خرده‌فروشی غیررسمی به شمار می‌رود چراکه نه کد اقتصادی، نه مکان مشخص، نه نظارت خاص دارد.»
او ادامه می‌دهد: «در شهرهای بزرگی مثل تهران به علت تمرکز بالای جمعیتی و احتیاجات گوناگونی که مردم دارند تمایل به خرید سریع و ارزان بسیار بالاست به همین جهت تقاضا برای این نوع خدمات وجود دارد وگرنه دستفروشی هیچ وقت شکل نمی‌گرفت. پس اینکه چرا دستفروشی وجود دارد و در حال گسترش است، به‌دلیل داشتن مخاطب و متقاضی که دارد و به آن نیاز دارند.»
دستفروشی منبع درآمد شده
عضو پیشین شورای شهر تهران در ادامه اظهار می‌کند: «دستفروشان چند حالت دارند، ممکن است شغل اول و ثابت عده‌ای باشد که تماماً درآمدشان از این راه تأمین می‌شود یا شغل دوم و سوم افراد دارای شغل ثابت باشد که بعد از پایان ساعات کاری مشغول به دستفروشی می‌شوند که به صورت ثابت یعنی در جایگاهی مشخص یا سیار در اتوبوس و مترو و ... به این کار مشغول می‌شوند.»
اقبال شاکری ادامه می‌دهد: «در دوره چهارم شورای شهر این کار دو وجه مهم داشتف؛ یکی اینکه آیا دستفروشی باعث خسارت مغازه‌داران و کسب‌هایی که رسماً کار می‌کنند و هزینه‌های آب و برق و گاز و عوارض و مالیات می‌دهند، وارد می‌کند یا نه؟ که معمولاً صاحبان مغازه به وجود دستفروشان معترض هستند و معتقدند آن‌ها به کسب و کارشان آسیب می‌زنند. از طرف دیگر با توجه به مشکل معیشت و درآمدی که گریبانگیر مردم است این کار منبع درآمدی برای افرادی است که زندگی‌شان را از این طریق می‌گذرانند. بنابراین این طرف افراد ضعیفی قرار دارند.»
فعالیت ضابطه‌مند
عضو پیشین شورای شهر تهران معتقد است: «در بین دستفروشان همه نوع قشری هم وجود دارد یعنی از افراد باسواد و تحصیلکرده گرفته تا سالخورده و جوان در این قشر وجود دارد. برخورد غیرمنطقی با اینها موجباً نوعی سرخوردگی اجتماعی را ایجاد و فشارهای بحران اقتصادی را مضاعف می‌کند. یعنی وقتی برخورد فیزیکی و قهری صورت می‌گیرد اموال این دستفروشان هم از بین می‌رود و خود این باعث ایجاد ضرر مالی برای آن‌ها می‌شود.» او اضافه می‌کند:
«شهرداری‌ها در این موضوع نقش اساسی دارند، در دنیا هم تجربه‌های ساماندهی دستفروشان را دیده‌ایم. معمولاً آن‌ها محل‌هایی را هم به صورت دائمی و هم به صورت روزانه و فصلی آماده می‌کنند که بازارهای بزرگی هم هستند. درواقع با ضابطه‌مندی با این موضوع برخورد می‌کنند، بهتر است دستفروشان تحت نظر و ضابطه شهرداری فعالیت کنند، تا اینکه رهایشان کنیم تا تبدیل به یک بحران اجتماعی شوند.»
شهرداری دست به ابتکار بزند
شاکری تأکید می‌کند: «به نظرم شهرداری باید از اینکه چنین بازاری وجود دارد دست به ابتکار بزند، به‌عنوان مثال خیلی از پارکینگ‌های ادارات و ساختمان‌های مختلف که روزهای پنجشنبه و جمعه تعطیل هستند به مراکزی برای ارائه خدمات به دستفروشان تبدیل شوند که این افراد با پرداخت مبلغ اندکی تحت ضوابط مشخص بتوانند از خدمات شهرداری بهره برده تا احساس کنند کار شرافتمندانه‌ای انجام می‌دهند تا اینکه دائم به آن‌ها به‌عنوان مجرم یا برهم‌زننده نظم شهری نگاه شود.»
او اظهار می‌کند: «ممکن است کسی با سوءاستفاده از برخوردها چهره مدیریت شهری یا کشور را مورد تهاجم قرار دهد و بهتر است شهرداری با رعایت ضوابط ساماندهی دستفروشان صورت بگیرد. اگر شهرداری بتواند در فضای پارک‌ها و فضاهای خالی شهر دستفروشان را سامان دهد به نظرم مردم حاضرند هزینه‌های حمل و نقل را بدهند تا به محلی مشخص با امنیت کامل بروند تا بتوانند خرید کنند.»
عضو پیشین شورای شهر تهران اضافه می‌کند: «بنابراین با برخورد قهری و حذفی این کار به نتیجه نمی‌رسد، یعنی همان اتفاقی که در مورد دستفروشان مترو افتاد، آنقدر کاری برای این موضوع صورت نگرفت و الان مافیایی که اینها را اداره می‌کند از امکانات عمومی برای سود خود بهره می‌برد. بنابراین لازم است در کنار ساماندهی به این افراد شخصیت داده شود چراکه بالاخره مردم مخاطب اینها هستند.»
بودجه 3 میلیاردی ساماندهی
خانم الهام فخاری، نایب‌رییس کمیسیون فرهنگی شورا در جلسه دیروز این نهاد پیشنهاد داد که مبلغ 3 میلیارد تومان از محل کاهش ردیف‌های رفع سد معبر در راستای همکاری با وزارت کار و رفاه اجتماعی برای ساماندهی تشویقی شرایط تعاونی دستفروشان در بازارچه‌های ویژه در مناطق 1، 2، 3، 6، 12، 16 اختصاص یابد که در نهایت این پیشنهاد رأی آورد.
آقای حسن رسولی، نایب‌رییس‌کمیسیون برنامه‌و‌بودجه شورای شهر تهران هم درباره پیشنهاد ساماندهی شرایط دستفروشی و بساط‌گستری در راستای کاهش عرصه‌های دستفروشی در گذرهای شهری در موافقت با این پیشنهاد در تأمین منابع مالی آن گفت: «به لحاظ شکلی 3 میلیارد از فصل مربوط به حقوق دستمزد و هوشمندسازی کسر شده است.
در تبصره چهار لایحه بودجه 97، با توجه به ازدحام بیش از حد نیروهای انسانی در تمامی سطوح سازمانی شهرداری را موظف به 10 درصد صرفه‌جویی، 6 درصد کاهش نیرو و 10 درصد سطوح سازمانی کردیم لذا با اجرای این تبصره چهار صرفه‌جویی منابع مالی صورت خواهد گرفت. به لحاظ محتوایی نیز باید بگویم، آنچه مورد نظر شورا از این پیشنهاد است، ترویج دستفروشی نیست بلکه هدف کمک به دستگاه‌های مربوطه مانند وزارت کار، رفاه و تأمین اجتماعی است.
با این اقدام علاوه بر ساماندهی دستفروشان در قالب روز بازارها در جهت توانمندسازی آن‌ها نیز اقدام خواهد شد تا نه تنها مزاحمتی برای کسبه و مردم ایجاد نکنند بلکه با غنی‌سازی شغلی در مسیرهای مولد به کار گرفته می‌شوند.»
حالا باید دید با توجه به نزدیکی روزهای پایان سال که به‌طور حتم بساط دستفروشان بیشتری در اماکن و میادین پرتردد شهر پهن خواهد شد چه وضعیتی از بابت گلایه احتمالی شهروندان یا آسیب‌های اجتماعی به‌دنبال خواهد داشت و مدیریت شهری و دیگر نهادهای مسوول چه راهکارهایی را برای خلوت کردن قطارهای مترو و میادینی چون هفتم تیر، تجریش، هفت حوض و غیره از حضور دستفروشان انجام خواهند داد.
