خشکسالی پدیده ای است که در چند سال اخیر مشکلات زیادی را برای کشورهای مختلف از جمله ایران که بر روی کمربند خشک و نیمه خشک واقع شده ایجاد کرده است. از این رو کشورها در صدد یافتن راه حلی برای گذر از خشکسالی هستند که بارورسازی ابرها با هدف افزایش بارش یکی از این روش هاست که برای اولین بار در سال 1940 توسط گروهی از دانشمندان ابداع شد و در طول این سال‌ها به خوبی توسعه یافت.
حسین اردکانی پیشکسوت هواشناسی کشور می گوید، گزارش های منتشر شده از این فناوری در دنیا نشان می دهد که عملیات بارورسازی ابرها با روشی بسیار مطمئن و همراه با پارامترهای کاملا علمی می تواند 20 تا 25 درصد بارندگی را در همان منطقه عملیاتی افزایش دهد.
وی روز سه شنبه در گفت و گو با خبرنگار علمی ایرنا گفت: به بارورسازی ابرها اعتقاد دارم البته برای امر تحقیقات در یک منطقه مورد نظر، اکنون این عملیات در دنیا انجام می شود و اگر با روشی بسیار مطمئن صورت گیرد، در افزایش بارش همان منطقه تاثیرگذار خواهد بود.
اردکانی افزود: مثلا در منطقه ای مانند یزد که در طول سال مقدار ابر در آن بسیار کم است و نوع ابر نیز برای بارش مناسب نیست، چگونه باید انتظار داشته باشیم عملیات بارورسازی ابرها نتیجه بخش باشد اما در منطقه ای که مقدار و نوع ابر محاسبه شده و جواب مثبت است می توان این کار را انجام داد؛ البته آنهم باید بسیار دقیق و با استفاد از فناوری روز باشد.
پیشکسوت هواشناسی کشور ادامه داد: برخی کشورها حدود 20 سال است برای یک منطقه مورد نظر عملیات بارورسازی ابرها را انجام می دهند، ما نیز می توانیم این کار را برای حوضه آبریز دریاچه ارومیه انجام دهیم.
وی افزود: درست است که امسال با بارش باران تراز آب دریاچه بالا آمد، اما ممکن است هر سال اینطور نباشد. بنابراین بارورسازی ابرها در حوضه آبریز دریاچه می تواند یکی از روش های احیای آن باشد که می توان با این کار 10 تا 20 درصد بارش را افزایش داد.
پیشکسوت علم هواشناسی تاکید کرد: بر اساس مطالعات صورت گرفته مشخص شد، آذربایجان غربی و مکان جغرافیایی که دریاچه ارومیه در آن واقع شده، ظرفیت و شرایط بارورسازی ابرها را دارد و نتیجه این مطالعات را نیز به سازمان حفاظت محیط زیست ارسال کردیم.
*** گزارشی مبنی بر مثبت بودن نتیجه بارورسازی ابرها در ارومیه به ما نرسیده است
مسعود تجریشی معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست در گفت و گو با خبرنگار علمی ایرنا دراین باره گفت: مطالعاتی که حدود 10 سال پیش انجام شده بود، نشان داد یکی از مساعدترین مناطق برای بارورسازی ابرها حوضه دریاچه ارومیه است. بر این اساس قبل از اینکه ستاد احیای دریاچه شکل گیرد، منابع مالی برای این کار تخصیص داده بودند و چندین پرواز ( سورتی ) نیز انجام شده بود.
وی افزود: یکی از وظایف ستاد احیای دریاچه ارومیه اثر بخشی اقدامات است، یعنی دستگاه های اجرایی می توانند کارهای خود را انجام دهند اما اگر بخواهند از ستاد اعتبار دریافت کنند باید نشان دهند که این اقدام اثربخش بوده است. بنابراین ما به وزارت نیرو گفتیم اثر بخشی این کار را برای ما ثابت کند.
مدیر دفتر تلفیق و برنامه ریزی ستاد احیای دریاچه اورمیه ادامه داد: سال اول نتایج کار را به ستاد ارائه دادند اما مورد تایید کارشناسی قرار نگرفت، بعد از آن دانشگاه تهران را به عنوان مشاور انتخاب کردند که تحلیل آماری انجام دهد، ستاد نیز سه سال مهلت داده بود که موسسه تحقیقات آب که متولی این امر بود نشان دهد که این تغییرات و افزایش بارشی که ادعا می کنند به علت بارورسازی ابرها و انجام پروازها است که متاسفانه از لحاظ علمی نتوانستند اثر بخشی را ثابت کنند.
وی اظهار داشت: بنابراین وقتی نتوانستند ثابت کنند که عملیات بارورسازی ابرها اثر بخش بوده است، ستاد احیا نیز منابع مالی برای انجام این کار اختصاص نداد اما گفتیم اگر وزارت نیرو می خواهد فعالیت خود را ادامه دهد، می تواند و مشکلی وجود ندارد.
تجریشی با بیان اینکه شاید بارورسازی ابرها اثربخش باشد، گفت: اما سازمان هواشناسی، دانشگاه ها و موسسه تحقیقات آب وابسته به وزارت نیرو نتوانستند بر اساس گزارش های علمی ثابت کنند جاهایی که پرواز انجام شده، بارش های صورت گرفته افزایشی و ناشی از باروری بوده است؛ می دانیم که کار بسیار حساسی است و اجرای آن نیازمند محاسبات دقیقی است.
تجریشی اظهار داشت: حتی تا آنجا پیش رفتیم که از یک مرکز تحقیقاتی در ایتالیا کمک خواستیم که تغییرات رطوبت خاک را بسنجد و اگر تغییراتی در رطوبت خاک اتفاق افتاده را بتوانیم به بارورسازی ربط دهیم، که جواب آنها هم مثبت نبود.
وی با تاکید بر اینکه شاید زمان و فناوری استفاده شده مناسب نبوده، گفت: مطلع شدم که یک تیم آمدند و هواپیماها و نحوه انجام روش را بررسی و تا حدودی به روز کردند اما ما فعلا گزارشی نداریم که با این تغییر فناوری که اتفاق افتاده و پروازهای جدید، آیا می تواند تاثیری داشته باشد یا اینکه وزارت نیرو اثربخشی را ادعا می کند چون به ما گزارشی ندادند و ما هم پیگیری نکردیم.
تجریشی افزود: اگر نتیجه مثبت باشد حتما گزارش را به ما می دهند چون منابع مالی به آنها تزریق می شود، برای ما هم خوب است چون اگر 10 درصد بارش ها افزایش یابد یعنی 30 میلیمتر بارش بیشتر می شود که بسیار خوب است. اگر 30 میلیمتر کل بارش را در حوضه بالا ببریم، برای دریاچه 2 سانت آب است که عدد قابل توجهی است. بنابراین اگر چنین گزارشی به ما برسد حتما استقبال می کنیم.
علمی 9014**1485
