ورود خودروها به محدوده زوج و فرد آزاد شد

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از ایران، براین اساس هر خودرویی با پلاک تهران می‌تواند در طول 90 روز یا سه ماه، 20 روز و خودروهای با پلاک شهرستان 15 روز در محدوده به صورت رایگان تردد کند. روزهای بیشتر با توجه به عوارضی که برای آن تعیین شده، مشخص می‌شوند. مبلغ عوارض البته با توجه به تردد یکبار یا چند بار و در ساعات پیک و غیر پیک متفاوت است. اما حداقل مبلغ 7 هزار و 245 تومان و حداکثر مبلغ 20 هزار و 700 تومان یعنی نصف مبلغ طرح ترافیک اصلی تعیین شده است. این طرح با وجود آنکه از امروز به صورت رسمی در پایتخت اجرا می‌شود، اما همچنان موافقان و مخالفان زیادی دارد. اگرچه مخالفت با اجرای این طرح دیگر کارساز نیست و در هر صورت طرح «کنترل آلودگی هوا»، جایگزین طرح «زوج و فرد» می‌شود. تجربه آزمایشی طرح کاهش در اول آبان ماه سال گذشته که طرحی با شاخص‌های مشابه، اما متفاوت با طرح کنترل آلودگی هواست، نشان می‌دهد که ظاهراً این طرح موفقیت‌آمیز بوده و نتایج مثبت بیشتری به دنبال داشته است.

 با این حال با توجه به وضعیت هوای کلانشهر تهران در این مدت، می‌توان پیش‌بینی کرد که این طرح تأثیر چشمگیری در کاهش آلایندگی‌ها داشته باشد. کاهش طول مدت آلایندگی از جمله علل مهمی است که موافقان اجرای این طرح در پاسخ به مخالفان می‌گویند. آنها در جواب کسانی که می‌گویند شرایط جوی هوا و بارندگی‌های اخیر موجب کاهش آلایندگی‌ها شده، معمولاً به کاهش مدت زمان ذرات آلاینده در هوا اشاره می‌کنند. مسئولان شهری می‌گویند طرح زوج و فرد یک طرح شکست خورده و بی‌فایده برای تهران بود و عملاً کارآیی خود را از دست داده بود و باید حذف می‌شد، در مقابل اما برخی می‌پرسند که آیا طرح جدید که با پرداخت عوارض همراه است، حجم خودروها به محدوده «ال .ای. زد» را کاهش می‌دهد؟ افزایش دو برابری خودرو در محدوده طرح زوج و فرد از جمله علل موافقت با طرح کنترل آلودگی هوا اعلام می‌شود. با این همه سؤال اینجاست که شهروندان تا چه اندازه درانتخاب پلاکشان در مراکز تعویض پلاک، آزاد بوده‌اند که گفته می‌شود برخی مالکان به جای یک خودرو، 2 خودرو با پلاک متفاوت خریداری کرده‌اند!؟ آمارمطالعاتی مشاور پروژه بازنگری طرح زوج و فرد نشان می‌دهد که در طول 14 سال گذشته 27 درصد خانوارهای تهرانی دارای دو خودرو با انگیزه ورود به محدوده زوج و فرد، اقدام به خرید خودروی دوم کرده‌اند! از طرفی برخی گفته‌ها تأیید می‌کند که زمینه تخلف در مراکز تعویض پلاک وجود داشته و مالکان بعضی خودروها با توسل به روش‌های غیر‌قانونی و پرداخت زیر میزی می‌توانستند تعیین‌کننده نوع پلاک دوم خود باشند. موضوعی که البته هیچ گاه به تأیید هیچ مقام مسئولی نرسیده است! مسئولان شهری همچنین یکی از دلایل جایگزینی طرح زوج و فرد را حذف رویکردهای تبعیض‌آمیز اعلام می‌کنند، اما نکته جالب توجه اینجاست که اگر شما به عنوان یک شهروند دارای 3 خودرو باشید، می‌توانید سهمیه 20 روز در فصل را به ازای هر خودرو به 60 روز افزایش دهید و هیچ عوارضی هم نپردازید. آیا این طرح، یک طرح «عدالت‌محور» محسوب می‌شود!؟ کارشناسان در پاسخ می‌گویند که درست است این طرح موجب کاهش سرانه مالکیت خودرو نمی‌شود، اما انگیزه‌ای هم برای خرید خودروی جدید ایجاد نمی‌کند. چرا که هر فرد به‌طور متوسط در روز برای ورود به محدوده کاهش، 10 هزار تومان می‌پردازد، در مجموع با حساب تعطیلات رسمی (26 روز)، روزهای جمعه (52 روز) و رایگان (80 روز) در سال باید برای 207 روز باقیمانده، 2 میلیون و 70 هزار تومان بپردازد که در مقابل خرید یک خودروی ارزان قیمت 50 میلیون تومانی قطعاً به صرفه نیست! درحالی که ممنوعیت زوج و فرد موجب شده بود تا افراد برای خرید خودروی دوم اقدام کنند. اما طرح کاهش تنها به محدودیت ورود خودرو منجر خواهد شد.

دکتر شهاب‌الدین کرمانشاهی، دکترای برنامه‌ریزی حمل و نقل و استاد دانشگاه تهران با بیان اینکه طرح کنترل آلودگی هوا در واقع نسخه اصلاح شده طرح زوج و فرد است، درباره نکات مثبت طرح جدید نسبت به زوج و فرد سابق  می‌گوید: در طرح جدید، مالکان خودروهای شخصی باید بخشی از هزینه‌هایی را که به شهر تحمیل می‌کنند، در قالب عوارض بپردازند که این یکی از نکات مثبت ارزیابی می‌شود، از طرفی برای اینکه عدالت در میان شهروندان رعایت شود، به همه پلاک‌ها سهمیه مساوی داده شده است، بنابراین از این نظر نسبت به طرح قبلی پیشرفت داشته است.

وی با اشاره به مزایای اجرای طرح جدید برای مالکان خودرو می‌گوید: هم‌اکنون خودروهایی که بخواهند وارد محدوده کنترل آلودگی شوند، معادل نیمی از نرخ طرح را می‌پردازند که نسبت به قبل بهتر است، چرا که در گذشته یا جریمه می‌شدند یا باید کل مبلغ ورود به طرح ترافیک اصلی را می‌پرداختند.

کرمانشاهی درباره معایب طرح جدید هم به عدم تعیین راه حل جایگزین اشاره می‌کند و می‌گوید: یکی از کمبودهای جدی این طرح، نبود جایگزین‌های مناسب برای استفاده‌کنندگان از خودروهای شخصی است، درهر صورت بسیاری از رانندگان به اجبار باید عوارض پرداخت کرده و از طرح جدید تمکین کنند. درحالی که رفتارشان تغییر نمی‌کند. اما نرخ‌گذاری و پرداخت عوارض زمانی مؤثر است که در رفتار ترافیکی مردم تغییر ایجاد کند. نکته قابل توجه اینجاست که سیاست‌های حمل ونقل زمانی موفقیت‌آمیز خواهد بود که عوامل بازدارنده و تشویقی درکنارهم به کار گرفته شود. یعنی اگر قرار به سختگیری مثل پرداخت عوارض ، هزینه پارکینگ و افزایش نرخ سوخت است، همزمان باید شیوه جایگزین مثل بهبود سیستم حمل و نقل عمومی، اصلاح مسیرهای پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری هم پیش‌بینی شود. هم‌اکنون کیفیت حمل و نقل همگانی، قابل رقابت با حمل و نقل شخصی در بسیاری از مسیرها نیست.

آخرین توصیه‌ها برای شهروندان تهرانی

همه افرادی که ممکن است حتی یک روز در سال، گذرشان به محدوده طرح کنترل آلودگی هوا بیفتد، باید حتماً در سامانه «تهران من» ثبت نام کنند. «علی پیرحسین‌لو»، مشاور معاون حمل و نقل ترافیک شهرداری تهران با اعلام این مطلب و تأکید به ثبت نام همه خودروهای متقاضی  می‌گوید: «ثبت نام کاملاً رایگان است و حتی اگر کسی ابتدا حسابش را شارژ نکرده و وارد محدوده طرح شود، تا یک ماه فرصت دارد تا مبلغ مورد نظر را پرداخت کند. خودرو در این یک ماه جریمه نخواهد شد، ضمن آنکه از طریق پیامک اخطار می‌تواند از وضعیت بدهی خود مطلع شود.» به گفته وی، مهلت ثبت نام در سامانه بدون محدودیت زمانی است و مالکان خودرو درصورتی که نمی‌خواهند از امروز وارد محدوده طرح شوند، می‌توانند در این هفته اقدام به ثبت نام کنند.

«پیرحسین‌لو» با بیان اینکه تاکنون حدود یک میلیون خودرو در سامانه ثبت نام کرده‌اند، می‌گوید: زمانی که این رقم به یک و نیم میلیون خودرو برسد، تقریباً خیال ما راحت خواهد شد. هم‌اکنون در تهران حدود 4 میلیون خودرو تردد دارند که در طول سال فقط 2 تا 2 و نیم میلیون خودرو ممکن است در چند روز به محدوده طرح «کنترل» وارد شوند.

وی با اشاره به درآمدی که از محل عوارض این طرح نصیب شهرداری می‌شود هم اینطور توضیح می‌دهد: «از آنجا که مبلغ عوارض محدوده طرح کنترل، 50 درصد از محدوده طرح ترافیک کمتر است و شهروندان در گذشته مجبور بودند تا مبلغ طرح ترافیک اصلی را برای ورود به زوج و فرد به‌طور کامل بپردازند، قطعاً درآمد ما کاهش خواهد یافت. با این حال از آنجا که مبلغ تردد با توجه به ساعات پیک و روزهای تردد متفاوت است، طبق برآوردهای ما حدوداً 400 میلیارد تومان از طرح ترافیک و کاهش درآمد خواهیم داشت. اگرچه رویکرد درآمدزایی به این طرح نداریم.»

به گفته وی، هم‌اکنون شهرداری تهران هیچ اختلاف نظری با پلیس درباره اجرای این طرح ندارد و پلیس نیز کاملاً موافق اجرای این طرح از روز شنبه است.