افت ۴روزه شاخص بورس جبران شد/ پیام کاهش ارزش معاملات سهام چیست؟

به گزارش اقتصادآنلاین، شاخص کل بورس تهران پس از یک روند نزولی 4 روزه، امروز با رشد تقریبا 3هزار و 600 واحدی (معادل 1.5درصد) مواجه شد و افت چند روز اخیر خود را جبران کرد.

با وجود آنکه شاخص‌های بورسی در مسیر صعود قرار گرفتند، اما همچنان ارزش و تعداد معاملات در محدوده نگران‌کننده‌ای قرار دارد. ارزش معاملات خرد بورس (بدون در نظر گرفتن عرضه اولیه) در محدوده 770 میلیارد تومان قرار داشت. همچنین تعداد معاملات امروز 225هزار و 865 بار ثبت شد.

این در حالی است که ارزش معاملات خرد روزانه در بورس، تا هفته گذشته در محدوده 1200 تا 1500 میلیارد تومان قرار داشت. در هفته‌های گذشته تعداد معاملات نیز بیش از 350 هزار نوبت در روز بوده است.

ماجرای یک صعود همه‌جانبه

از ابتدای سال جاری تا کنون، بازدهی بورس تهران گوی سبقت را از سایر بازارهای متداول موازی ربوده است. در فصل بهار بازدهی شاخص کل بورس تهران بیش از 31 درصد بوده است. به عبارت دقیق‌تر فعالان بورسی در سه ماه گذشته به طور متوسط بیش از 31 درصد بازدهی کسب کرده‌اند.

کارشناسان بر این باورند که دلیل اصلی رشد شاخص بورس در یک سال گذشته، جهش نرخ ارز بوده است. از طرفی شرکت‌های صاداراتی در سال گذشته با جهش درآمدهای ریالی مواجه شده‌اند. از طرف دیگر شرکت‌های دارای فروش داخلی نیز با تورم قابل توجه مواجه بوده‌اند و توانسته‌اند کالا و خدمات خود را با اختلاف زیادی نسبت به قیمت‌های سال گذشته به فروش برسانند.

علاوه بر آن قیمت‌های نسبی سهام نیز نسبت به سال گذشته کاهش معناداری یافته بود. به عبارت دیگر با افزایش قیمت‌ها در سایر بازارها و عقب‌ماندگی قیمت‌های سهام، پتانسیل قابل توجهی برای رشد قیمت‌های سهام ایجاد شده بود. در سه ماه گذشته بورس تهران به طور مستمر در حال جبران عقب‌ماندگی‌های خود از سایر بازارها بوده است.

قیمت‌های سهام در سه ماه اخیر تقریبا بدون اصلاح و وقفه رشد کرده است. اگرچه ممکن است به طور بنیادین محرک‌هایی برای ادامه حرکت صعودی وجود داشته باشد، اما هر میزان که رشد قیمت‌ها بی‌وقفه‌تر باشد، اصلاح قیمت‌های احتمالی هم عمیق‌تر خواهد بود. تجربه نشان داده است که اصلاح قیمت‌ها پس از یک صعود همه‌جانبه اجتناب‌ناپذیر است. اما تشخیص زمان این اصلاح، سوال یک میلیون دلاری نه تنها این بازار، بلکه هر بازاری است که در ذات خود نوسان دارد.

در جستجوی زمان اصلاح

تشخیص زمان برگشت قیمت‌ها اگر غیرممکن نباشد، یکی از دشوارترین پرسش‌هایی است که در برابر فعالان هر بازاری قرار دارد. اگرچه نمی‌توان زمان دقیق اصلاح قیمت‌ها را پیش‌بینی کرد اما می‌توان پیشنگرهایی را برای نزدیک شدن به تحلیلی درست در نظر گرفت.

در شرایط فعلی برخی معتقدند بورس، تا انتهای فصل مجامع از تب و تاب نخواهد افتاد. برخی دیگر عنوان می‌کنند عقب‌ماندگی قیمت‌های سهام نسبت به بازارهای موازی هنوز جبران نشده و بنابراین جا برای صعود بیشتر وجود دارد. برخی دیگر نیز معتقدند که قیمت‌ها همین حالا هم بیش از حد معقول رشد کرده است. فارق از درستی یا نادرستی این استدلال‌ها، می‌توان ادعا کرد که قیمت‌ها تا زمانی رشد می‌کنند که کلیت بازار با رشد قیمت‌ها موافق باشند. فروشندگان بالقوه حاضر نباشند در قیمت‌های پایین‌تر دارایی خود را به فروش برسانند و خریداران احتمالی نیز مایل و قادر باشند در قیمت‌های بالا اقدام به خرید کنند.

تمایلات فعالان بازار ابتدا در روند قیمت‌ها و پس از آن در حجم و ارزش معاملات متبلور می‌شوند. تا زمانی که ارزش معاملات بالا باشد، می‌توان چنین تعبیر کرد که خریدار و فروشنده به اندازه لازم برای ادامه یک روند وجود دارد. کاهش ارزش معاملات اما می‌تواند پیشنگری برای شروع دوره اصلاح قیمتی یا زمانی باشد. بنابراین برای تشخیص زمان اصلاح، می‌توان از ارزش معاملات به عنوان پیشنگر روندها استفاده کرد.

در حال حاضر ارزش معاملات خرد روزانه بورس تهران کاهش معناداری داشته و از محدوده 1200 تا 1500 میلیارد تومان به محدوده کمتر از 800 میلیارد تومان رسیده است. چنانچه ارزش معاملات به طور مستمر رو به کاهش بگذارد می‌توان با اطمینان بیشتری درباره فرارسیدن زمان اصلاح قیمت‌ها ادعا کرد.

کاهش ارزش معاملات بورس نگران‌کننده است؟

روند کاهشی اخیر ارزش معاملات در بورس تهران، از هفته گذشته و پس از اجرایی شدن دستورالعمل جدید مدیریت ریسک معاملات آغاز شد. قیمت‌های سهام نیز از دوشنبه هفته گذشته رو به افت گذاشت و شاخص کل 5روز متوالی با افت مواجه شد.

کارشناسان معتقدند که ریسک سامانه نامک و دستورالعمل جدید مدریت ریسک معاملات به خودی خود، نمی‌تواند تأثیری بر روند معاملات داشته باشد. دستورالعمل جدید تنها کنترل کارگزار را بر سفارش‌هایی که مستقیما از طریق استیشن (ایستگاه معاملاتی) به هسته معاملات فرستاده می‌شود، افزایش می‌دهد و اصولا نباید تأثیری در روند معاملات داشته باشد.

به نظر می‌رسد این موضوع نه دلیل کاهش ارزش معاملات، بلکه بهانه آن است. چنانچه این بهانه ریشه در عدم آگاهی افراد از چگونگی عملکرد جدید نامک داشته باشد، احتمالا باید به زودی شاهد برگشت ارزش معاملات به حد نرمال آن باشیم. در این صورت احتمالا هنوز زمان اصلاح قیمت‌ها فرانرسیده است.

اما چنانچه ارزش معاملات با هر بهانه‌ای در محدوده فعلی باقی بماند یا کمتر از این حد شود، آنگاه باید نگران آغاز دوره اصلاحی بازار (قیمتی یا زمانی) بود. به عبارت دقیق‌تر اگر کاهش ارزش معاملات ادامه‌دار شود، احتمالا به این معناست که قیمت‌ها از نظر عموم فعالان بازار وارد محدوده «گران» شده‌اند و هر خبری که به لحاظ بنیادین چندان تأثیرگذار نیست، می‌تواند منجر به تعمیق رکود و اصلاح بازار شود.