به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از جام جم، در بودجه امسال، 150 هزار میلیارد تومان از منابع دولت باید از درآمدهای نفتی به دست آید اما با توجه به تحریم نفتی ایران، تحقق این رقم قطعی نیست. در این شرایط دولت و مجلس طرح‌هایی برای افزایش درآمدهای مالیاتی ارائه کرده‌اند؛ اما این طرح‌ها به معنای افزایش مالیات‌ستانی از افرادی که مالیات می‌دهند نیست، بلکه گسترش چتر مالیاتی به بخش‌هایی است که تاکنون مالیات نداده‌اند.
برنامه ویژه‌ای برای کاهش وابستگی بودجه به نفت داریم
محمدباقر نوبخت، رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور در گفت‌وگویی که با خبرنگار جام‌جم داشت از برنامه دولت برای کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی سخن گفت و تصریح کرد: بودجه به گونه‌ای طراحی شده که از همه تکانه‌های مربوط به نفت فاصله گرفته و نوسان درآمد در این بخش نمی‌تواند تاثیری در مدیریت کشور بگذارد.
معاون رئیس‌جمهور تاکید کرد: برای کاهش وابستگی بودجه به نفت برنامه‌ریزی‌های زیادی انجام دادیم و منابع جایگزین را برای درآمدهای نفتی در نظر گرفتیم.
نوبخت با اشاره به این‌که اصلاح ساختار بودجه در دستور کار شورای عالی هماهنگی اقتصادی قرار دارد، افزود: در اصلاح ساختار بودجه درآمدهای مربوط به نفت به صورت مستقیم وارد بودجه نمی‌شود بلکه از مسیرهای دیگر وارد اقتصاد خواهد شد.
وی تاکید کرد: بودجه با منابع غیرنفتی یا با کمترین وابستگی به منابع نفتی تنظیم خواهد شد.
درآمدهای مالیاتی باید 2 برابر شود
مژگان خانلو، رئیس امور پایش تعهدات دولت و تجهیز منابع سازمان برنامه و بودجه درباره کاهش وابستگی بودجه به نفت تصریح کرد: در اصلاح ساختار بودجه میزان وابستگی بودجه به نفت از 150هزار میلیارد تومان به حدود 50 تا 60 هزار میلیارد تومان کاهش پیدا کرده و مابقی مبلغ از طریق کاهش هزینه‌ها و افزایش منابع که یکی از آنها درآمدهای مالیات است، تأمین می‌شود.
وی با اشاره به این‌که جایگزینی مالیات به جای نفت در کوتاه‌مدت انجام نمی‌شود و نیاز به زمان دارد به خبرنگار ما گفت: اگر بخواهیم درآمدهای مالیاتی به طور کامل جای درآمدهای نفتی را بگیرد میزان درآمدهای حاصل از محل مالیات باید دو برابر شود و سازمان برنامه و بودجه این اطمینان را به مؤدیان مالیاتی می‌دهد که قرار نیست نرخ مالیات تغییر و افزایش یابد بلکه رشد درآمدها از طریق مقابله با فرارهای مالیاتی، کشف مؤدیان جدید و رفع معافیت‌ها انجام می‌شود.
خانلو اضافه کرد: این کار بستگی به توان سازمان امور مالیاتی و پیگیری برای تصویب قوانین جدید در این‌باره دارد. البته وزارت نفت تلاش‌های زیادی برای فروش نفت انجام می‌دهد اما سازمان برنامه و بودجه قرار است وابستگی بودجه به نفت را تا حد زیادی کاهش دهد.
رئیس امور پایش تعهدات دولت و تجهیز منابع سازمان برنامه و بودجه درباره کسری بودجه دولت تاکید کرد: تا جایی که بتوانیم بودجه را مدیریت می‌کنیم تا با کسری مواجه نشویم اما اگر هم این اتفاق بیفتد قرار نیست از بانک مرکزی استقراضی صورت بگیرد.
دولت فربه هزینه زیادی دارد
حجت‌ا... صیدی، مدیرعامل بانک صادرات ایران در این‌باره به خبرنگار ما گفت: جایگزین کردن درآمدهای مالیاتی به جای درآمدهای نفتی حتما امکان‌پذیر است، اما به ده سال زمان نیاز دارد و در کوتاه مدت عملی نیست.
وی افزود: مهم‌ترین موضوعی که باید مورد توجه قرار بگیرد فرهنگ است و مردم باید بپذیرند مالیات را برای اداره کشور بپردازند. از سوی دیگر برای تعویض این درآمد ممکن است ریاضت‌هایی به اقتصاد تحمیل شود که با تاب‌آوری در این بخش باید مانع ورود درآمدهای نفتی به بودجه عمومی کشور شد.
صیدی در مورد جبران کسری بودجه دولت تصریح کرد: دولت‌ها همیشه سه روش فروش دارایی، استقراض از بانک مرکزی و استفاده از ذخایر (چاپ‌اسکناس) را استفاده می‌کردند، اما با توجه به این‌که بانک مرکزی امسال برنامه منظم‌تری نسبت به سال‌های گذشته دارد بعید است به انتشار اسکناس رو بیاورد.
این مدیر بانکی ادامه داد: دولت صرفه‌جویی را شروع کرده اما به چشم نمی‌آید و دلیل اصلی آن هم بزرگ بودن دولت است. بزرگ بودن دولت باعث شده هزینه‌های سنگینی را متحمل شود.
بهترین زمان برای کوچک‌سازی دولت است
کوروش پرویزیان، رئیس کانون بانک‌های خصوصی کشور به جام‌جم گفت: اغلب کشورهای پیشرفته از طریق مالیات اداره می‌شوند، اما این کار برای کشورهای نفتی کمی سخت است چون به ثروت‌فروشی برای پرداخت هزینه عادت کرده‌اند.
وی زیرساخت جایگزینی درآمدهای مالیاتی به جای درآمدهای نفتی را انضباط مالی دولت و اجرای پروژه‌های با توجیه اقتصادی دانست و افزود: سیاست‌های مالیاتی با سایر سیاست‌های اقتصادی باید همتراز و هم‌راستا باشد تا رونق و رشد اقتصادی حاصل شود، اما هزینه‌های فعلی دولت اجازه چنین کاری را نمی‌دهد.
مدیرعامل بانک پارسیان اضافه کرد: دولت باید از نفت به‌عنوان سرمایه ملی برای سرمایه‌گذاری‌های بین‌نسلی استفاده کند و فاصله گرفتن از درآمدهای نفتی به عزم دولت و دستگاه‌های اجرایی نیاز دارد.
به گفته وی، فاصله گرفتن از درآمدهای نفتی امکان‌پذیر است اما در کوتاه‌مدت میسر نخواهد شد؛ بلکه نیاز به زیرساخت‌هایی دارد که یکی از آنها کوچک شدن دولت در راستای کاهش هزینه‌هاست.
فقط 40درصد از فعالیت‌های اقتصاد کشور مالیات می‌دهند
هادی حق‌شناس، کارشناس مسائل اقتصادی گفت: اگر سؤال این باشد که آیا درآمدهای مالیاتی می‌توانند جایگزینی برای درآمدهای نفتی باشد، باید پاسخ داد بله، دلیلش نیز این است که مالیات فقط از 40درصد فعالیت‌های اقتصاد ایران وصول می‌شود این در حالی است که 20درصد فرار مالیاتی و 40درصد معافیت مالیاتی وجود دارد.
وی افزود: به عبارت دیگر 60درصد اقتصاد ایران در قالب معافیت و فرار مالیاتی، دغدغه پرداخت مالیات ندارند که بیش از معادل پول نفت در بودجه دولت است و حدوداً 200 هزار میلیارد تومان خواهد بود، بر همین اساس انصاف نیست که به تولیدکننده خوش‌حسابی که با رکود دست‌وپنجه نرم می‌کند یا حقوق‌بگیری که به دلیل تورم هر روز قدرت خریدش کمتر می‌شود، فشار بیش از این وارد شود.
این کارشناس مسائل اقتصادی اظهار کرد: 40درصد اقتصاد ایران مالیات پرداخت می‌کنند از طرفی دیگر نسبت مالیات به تولید ناخالص ملی ایران حدود 7 تا 8درصد است این در حالی است که این عدد در کشورهای همسایه به دو برابر و در کشورهای غربی و توسعه‌یافته به سه تا چهار برابر اقتصاد ایران می‌رسد.
حق‌شناس در ادامه تصریح کرد: اگر شاخص نسبت مالیات به تولید ناخالص ملی را اصلاح کنیم و حداقل مثل کشور ترکیه مالیات از اقتصاد وصول کنیم باز منابع آن به معادل پول نفت در بودجه کشور خواهد رسید بنابراین این امر قابل انجام است.
وی افزود: یقیناً می‌توانیم درآمدهای جدید مالیاتی نیز اخذ کنیم مثلاً وقتی قیمت مسکن در بسیاری از شهرهای ایران از جمله تهران صددرصد افزایش یافته است. اگر مالیات در بخش مسکن اخذ شود حتماً درآمد دولت افزایش قابل توجهی خواهد یافت، از طرف دیگر می‌توان با جلوگیری از فرار مالیاتی و کاهش یا حذف معافیت‌های مالیاتی، بودجه کشور را از وابستگی به درآمد 150 هزار میلیارد تومانی نفت برهانیم.
جایگزینی نفت با مالیات نیازمند انقلاب مالی در کشور است
جهانبخش محبی نیا، عضو کمیسیون برنامه و بودجه کشور با اشاره به این‌که جایگزینی مالیات به جای درآمدهای نفتی امکان‌پذیر هست، گفت: با این شرط که هزینه‌های تمام ادارات و سازمان‌ها به استثنای هزینه‌های دفاعی ضروری حداقل 50درصد کاهش یابد، این امر امکان‌پذیر خواهد بود.
وی افزود: البته در این راستا هیچ نهاد یا موسسه فرهنگی نباید خود را از دادن مالیات مستثنا بداند تا شاهد شکوفایی یک انقلاب مالی در کشور باشیم.
عضو کمیسیون برنامه و بودجه کشور اظهار کرد: اگر نظام، دولت و مردم بتوانند یک دوره‌ای را تحمل کنند عادت غلط وابستگی به نفت حل می‌شود، ولی بعید می‌دانم با وابستگی زیادی که همه افراد و نهادها به درآمدهای نفتی داریم به راحتی از آن دست بکشیم.
محبی‌نیا درخصوص راهکارهای جایگزینی مالیات به جای درآمدهای نفتی، گفت: اولا باید هزینه‌های اضافی تمامی دستگاه‌ها برچیده شود و دوم این‌که همه باید مالیات بدهند فارغ از این‌که فلان دستگاه وابسته به نهاد یا ارگان دولتی و غیردولتی باشد، از طرف دیگر باید جلوی دلال‌ها، رانت‌خوارها، معافیت‌های مالیاتی و به‌علاوه فرارهای مالیاتی در کشور گرفته شود تا درآمدهای مالیاتی آن‌قدر زیاد شود که فعالیت‌های اقتصادی دیگر با مشکل مواجه نشود.
وی افزود: گسترش پایه‌های مالیاتی و لغو معافیت‌های مالیاتی تا حدودی که مقدور است، می‌تواند بخشی از بودجه کشور را تأمین و ما را از وابستگی به درآمدهای نفتی نجات دهد. در همین راستا نهادهای نظارتی باید نظارت خود را بر درآمد افراد و صاحب‌منصبان و مسؤولان کشور تشدید کنند البته نباید این نظارت به شکلی باشد که آبروی کسی برده شود.
وی در پایان با بیان این‌که بخش زیادی از دارایی‌های نهادهای دولتی به خواب‌رفته است، اذعان کرد: می‌توان با استفاده از فروش یا اجاره زمین‌ها و املاک بسیاری از مؤسسات دولتی همچون بانک‌ها و وزارتخانه‌ها یا مالیات زیادی اخذ کرد یا با درآمد آنها زمینه اشتغال‌زایی طیف گسترده‌ای از افراد را فراهم کرد.
