سرویس جهان مشرق - تحویل تجهیزات سامانه دفاعی اس-400 روسی به ترکیه علی‌رغم تهدیدات کاخ سفید شروع شد و حالا حتی کشورهای حاشیه خلیج فارس نیز برای خرید آن وسوسه شده‌اند.
اما مخالفت‌های شدید آمریکا و ایجاد محدودیت‌های متعدد علیه آنکارا از جمله حذف این کشور از برنامه اف-35های مدرن، این پرسش را ایجاد می‌کند که چه توانمندی خاصی در این سامانه نهفته است؟
شاخصه‌های برتری اس-400
معمولاً در مورد سامانه‌های دفاع ضدموشکی، بُرد رهگیری، دقت رهگیری نسبت به رادارگریزها و قدرت هدفگیری از ملاک‌های مهم در توانمندی به شمار می‌رود هر چند توان بهره‌گیری از برخی از آنها مانند اس-400، بسیار وابسته به کشورِ خریدار است.
اندیشکده آمریکایی استراتفور در گزارشی تأیید کرده است که سامانه اس-400 از بهترین‌ها در نوع خود است زیرا علاوه بر بُرد 400 کیلومتری، انعطاف بالایی برای حمله به اهداف متعدد، به ویژه جنگنده‌ها را دارد و حتی به ادعای روسیه قادر به رهگیری برخی رادارگریزها است.
اریک مارگولیس تحلیلگر نیویورک تایمز و اینترنشنال هرالد تریبیون نوشته است اس-400 های روسی در ترکیه می‌توانند هر نوع جنگنده، موشک‌های کروز، موشک‌های بالستیک میان‌برد، پهپادها و بمب‌افکن‌ها را هدف قرار دهند. بنابر این از آواکس‌های E-3 تا سوخت‌رسان‌ها و از بمب‌افکن‌های بی-52 تا اف-35 های رادارگریز آمریکایی در تیررس ترکیه قرار گرفته‌اند.
محدودیت‌های اس-400
با این حال اس-400 نیز محدودیت‌هایی دارد. مثلاً یک گردانِ کامل از آن، حدود 8 پرتابگرِ موشک دارد و این بدان معنا است که در یک حمله متمرکز و گسترده، اگر اس-400 به خوبی مورد پشتیبانی سایر سامانه‌ها قرار نگیرد، ممکن است از پای درآید، حتی اگر کشور مدافع از چهار گردان اس-400 بهره گیرد.
محدودیت دیگر در امکان رهگیری است که به نظر می‌رسد قرارگرفتن آن در میان کوه‌های بلند، دسترسی حسگرهای آن را به پرنده‌های ارتفاع پایین، مسدود می‌کند. مثلاً یک موشک کروز در ارتفاع پایین، احتمالاً می‌تواند تا چند ده کیلومتری آن برسد بدون اینکه خطر جدی متوجه آن باشد.
بنابر این موقعیت بکارگیری آن، میزان پشتیبانی از آن و بکارگیری آن در تعداد بالا در قالب یک سامانه گسترده و یکپارچه دفاعی (IADS)، از جمله فوت و فن هایی است که کشور خریدار باید مد نظر قرار دهد. اس-400 می‌تواند بخش اصلی در یک سامانه گسترده باشد اما کافی نیست. چنین سامانه یکپارچه‌ای باید دفاع چندلایه را در نظر داشته باشد که شامل رهگیرها و هدفگیرهایی با برد کوتاه و با برد بلند باشد.
چین و روسیه به همین صورت از اس-300 و اس-400 بهره می‌گیرند و ترکیه نیز که تا کنون مهمترین داشته‌اش در دفاع هوایی، جنگنده‌هایش بوده است، با خرید اس-400 بخش مهمی از خلأ موجود در سامانه دفاعی و ضدموشکی خود را پر کرده است، اما سوریه نتوانسته از همه توانمندی‌های اس-300 بهره گیرد.
جمع‌بندی
ترکیه پس از اینکه طی چند سال با ابراز تمایل به عضویت در اتحادیه اروپا و همراهی با برخی سیاست‌های واشینگتن در منطقه توانست فضای خوبی برای کسب و کار در کشورش فراهم کند و مدیریت متمرکز داخلی را در کنار برقراری روابط گسترده با کشورهای منطقه و جهان برای رشد اقتصادیِ خود به کار گیرد، طی سال‌های اخیر نقاط عطفی چون کودتای نیمه 2016، تنش سیاسی با آلمان و فراز و نشیبِ روابط با مسکو پس از اسقاط جنگنده روس در مرز سوریه را پشت سر گذاشته و حالا خود را قادر به اِعمال سیاست مستقل در عرصه بین‌المللی می‌بیند.
خرید اس-400 از روسیه را باید آخرین حلقه در سلسله رخدادهایی دانست که آنکارا برای خارج‌کردن خود از تابعیت سیاسی و امنیتی غرب برمی‌دارد. واشینگتن که تا کنون با فشار اقتصادی و ایجاد انزوای سیاسی در تلاش برای بازداشتن ترکیه از این اقدام بوده، حالا اصولاً باید با آنکارا راه بیاید تا آن را در جبهه خود نگه دارد و در شرایطی که ایران با هدف قراردادن پهپاد آمریکایی اعتبار جدیدی در منطقه برای خود دست و پا کرده است، از بروز اقدام مشابه از سوی ترکیه پیشگیری کند.
اما از لجبازی و توهم ابرقدرتی آمریکاییان هیچ بعید نیست که در ماه‌ها و سال‌های آینده، لحن تندتری از سوی مقامات واشینگتن نسبت به آنکارا شنیده شود؛ حتی با وجود اینکه کاخ سفید می‌داند تهدید ترکیه به اخراج از ناتو، تنها یکی از پایگاه‌های مهم آمریکا در منطقه را از آن خواهد گرفت (اینجرلیک) و لغو فروش اف-35، ترکیه را مشتری جنگنده‌های روس و مانند آن خواهد کرد.
منابع
http://www.ronpaulinstitute.org/archives/featured-articles/2019/july/13/turkey-calls-trumps-bluff
https://worldview.stratfor.com/article/why-s-400-s400-missile-long-range-turkey-russia-syria-effective
