تصمیم گران برای پرواز ارزان

گران‌ترین و ارزان‌ترین مسیرهای هوایی ایران کدامند؟ انجمن شرکت‌های هواپیمایی ایران نرخ‌نامه جدیدی را در 193 مسیر پروازی منتشر کرده که بر اساس آن، حداقل قیمت‌ها و حداکثر قیمت‌ها برای هر مسیر پروازی مشخص شده است. در مجموع کف قیمت بلیت هواپیما بر اساس جداول منتشر شده 173 هزار و 400 تومان و سقف قیمت یک میلیون و 49 هزار و 600 تومان است. کف و سقف نرخ‌های بلیت هواپیما در حالی اعلام شده است که پیش از این دولت آزادسازی نرخ بلیت هواپیما را در دستورکار قرار داده بود. حال این سوال مطرح است که چنانچه آزادسازی قیمت‌ها صورت گرفته، اعلام کف و سقف قیمت بلیت هواپیما چه دلیلی می‌تواند داشته باشد؟ از سوی دیگر چنانچه رعایت کف نرخ بلیت برای شرکت‌های هواپیمایی اجبار باشد، آیا اجحاف در حق مصرف‌کننده نیست؟ چنانچه اجبار برای این مساله وجود ندارد، اعلام نرخ کف، چه توجیهی دارد؟ علاوه بر این، برای مسیرهای پروازی، سقف قیمتی هم در نظر گرفته‌اند. اما بررسی نرخ‌های اعلام شده به‌عنوان سقف قیمتی نشان می‌دهد حتی در پیک سفر هم شاهد این نرخ‌ها نبوده‌ایم. بنابراین آیا اعلام سقف قیمتی سیگنالی برای شرکت‌های هواپیمایی به منظور افزایش قانونی قیمت نخواهد بود؟ ارزیابی‌ها نشان می‌دهد در بسیاری از مسیرهای پروازی مانند تهران-بوشهر و تهران- تبریز چنین سقف قیمتی به ندرت و در برخی از ایام خاص دیده می‌شود. اما تعیین سقف قیمت، می‌تواند به افزایش قیمت‌ها در مسیرهای هوایی دامن بزند.

موضوع افزایش نرخ بلیت‌های هواپیما از سال گذشته و همزمان با افزایش نرخ ارز به چالشی جدی تبدیل شد. گاهی در برخی مسیرهای پروازی نرخ‌هایی روی سایت‌ها نقش می‌بست که پیش از آن می‌شد با همان نرخ، پروازهای دوسره به خارج از کشور را خریداری کرد. روند نرخ‌های نجومی بلیت هواپیما امسال نیز تداوم یافت؛ به‌طوری‌که در تعطیلات تابستان که پیک مسافرت است، از صندوق شرکت‌های هواپیمایی، قیمت‌هایی درآمد که نه تنها مردم عادی را متعجب و شاکی کرد بلکه کار به نمایندگان مجلس و مقامات دولتی و نظارتی هم رسید. به گونه‌ای که برخی از نمایندگان مجلس از افزایش 50 درصدی بلیت‌های هواپیما نسبت به سال قبل خبر دادند و عنوان کردند که این مساله موجب کاهش مسافر و در نهایت ضرر شرکت‌های هواپیمایی می‌شود. وزیر راه و شهرسازی نیز اعلام کرد بلیت‌ها نباید بیشتر از سقف قیمتی فروخته شود و اگر چنین اتفاقی بیفتد، تخلف محسوب می‌شود. البته در این میان سازمان‌های نظارتی نیز بیکار نبودند و سازمان تعزیرات هم به گرانی نرخ بلیت‌های هواپیما ورود کرد. علاوه بر این، معاون گردشگری نیز به گرانی سفر‌های هوایی اعتراض کرد و گفت که مدل نرخ‌گذاری بلیت هواپیما، مزاحم سیاست‌های کلان سفر شده است و آزادسازی نرخ پروازها، سفر را از دسترس عموم خارج کرده است.

متولیان صنعت هوایی دو عامل را در افزایش نرخ بلیت هواپیما دخیل دانستند؛ شوک ارزی و تحریم‌ها. در عین حال اگرچه بلیت‌های هواپیما همزمان با جهش ارزی سال گذشته افزایش یافت، اما با افت نرخ ارز، نرخ این بلیت‌ها کاهش نیافت. شرکت‌ها و آژانس‌های هواپیمایی حتی نسبت به تعیین سقف و کف قیمت‌های اعلام شده در تیرماه نیز بی‌تفاوت بودند. به همین دلیل پس از اعتراض همگانی به نرخ‌های بلیت هواپیما، نرخ‌نامه جدید از سوی انجمن شرکت‌های هواپیمایی اعلام شده و قرار است این سقف قیمتی از 21 شهریور اجرایی شود. این نرخ‌نامه نشان می‌دهد حداقل و حداکثر قیمت‌های بلیت هواپیما در 193 مسیر پروازی چه قیمتی است. قیمت‌های اعلام شده براساس توافق شرکت‌ها تدوین شده است. به گفته مقامات مسوول در سازمان هواپیمایی کشوری، هر ایرلاین یا مرکز فروش بلیت اعم از آژانس‌های هواپیمایی یا سایت‌های اینترنتی، اگر این دامنه قیمتی را رعایت نکنند، متخلف محسوب شده و به نهادهای نظارتی یا مراجع قضایی معرفی خواهند شد.

مقصود اسعدی‌سامانی، دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی نیز گفته است: با توجه به روند کاهشی نرخ ارز، ‌‌نرخ‌های بلیت هواپیما از تاریخ 21 شهریور کاهش می‌یابد. او تاکید کرده است که کاهش نرخ ارز، بلافاصله در قیمت بلیت هواپیما تاثیر‌گذار نیست؛ ولی برای رضایت بیشتر مسافران هوایی این تصمیم از سوی شرکت‌های هواپیمایی اتخاذ شد. به گفته اسعدی‌سامانی، شرکت‌های هواپیمایی موافقت کردند نرخ‌های خود را بر اساس ارز 11 هزار تومانی تنظیم کنند در حالی که در برخی از روزها نرخ ارز بالاتر از این میزان‌ است.

اسعدی‌سامانی همچنین در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» عنوان کرد: سقف‌گذاری برای نرخ بلیت هواپیما به این منظور است که در زمان پیک سفر، نرخ‌ها مشخص باشد و بیشتر از آن نرخ‌گذاری نشود. او همچنین گفت: کف قیمت‌ها با محاسبه سود حداقلی شرکت‌های هواپیمایی تعیین شده؛ اما امکان دارد یک شرکت در مواقع خاص، نرخ‌های خود را کمتر از میزان تعیین‌شده عرضه کند. دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی در پاسخ به اینکه آیا تعیین سقف قیمت موجب ترغیب شرکت‌ها به افزایش قیمت تا حد سقف تعیین شده نمی‌شود، اظهار کرد:‌ عرضه و تقاضا در بازار قیمت‌ها را تعیین می‌کند. بسیاری از شرکت‌ها کمتر از سقف تعیین‌شده، بلیت می‌فروشند. حتی امسال شاهد بودیم که در تابستان سقف قیمت بلیت تهران-مشهد 754 هزار تومان بود، اما میانگین نرخ بلیت فروخته شده به 480 تومان می‌رسید. هر چه عرضه بیشتر و تقاضا کمتر شود، قیمت بلیت هواپیما هم کاهش می‌یابد. او در عین حال گفت: مسافران در هنگام خرید بلیت هواپیما می‌توانند قیمت اعلام شده را با سقف و کف اعلام شده در سایت انجمن مقایسه کنند. اگر قیمت‌ها بالاتر از آنچه اعلام کرده‌ایم، باشد، تخلف محسوب می‌شود. همچنین به دلیل سوء‌استفاده برخی سایت‌ها درخصوص فروش بلیت هواپیما، مسافران می‌توانند صحت بلیت خود را با مراجعه به سایت انجمن شرکت‌های هواپیمایی ایران ارزیابی کنند.

گران‌ترین مسیر‌های هوایی کدامند؟

در جدول منتشر شده از سوی انجمن شرکت‌های هواپیمایی، سقف نرخ بلیت تنها یک مسیر، بالاتر از یک میلیون تومان است؛ مسیر مشهد-ماهشهر با سقف قیمتی یک میلیون و 49 هزار و 600 تومان. در عین حال سقف قیمتی 42 مسیر پروازی بالاتر از 900 هزار تومان تعیین شده که مسیرهای پروازی مشهد (چه به‌عنوان مبدا و چه به‌عنوان مقصد) گران‌ترین مسیر است. همچنین با توجه به کف قیمت‌های تعیین شده، گران‌ترین کف قیمت متعلق به مسیر رشت-قشم با کف قیمت 274 هزار و 500 تومان است. گران‌ترین سقف قیمتی که بین 900 هزار تومان تا یک میلیون تومان قرار دارند عبارتند از: مشهد-تبریز با سقف قیمتی 996 هزار و 700 تومان، مشهد- کیش و رشت-قشم هر کدام با سقف قیمتی 994 هزار و 900 تومان، مشهد-لار با سقف قیمتی 992 هزار و 700 تومان، بندرعباس-رشت با سقف قیمتی 992 هزار و 600 تومان، ایلام –مشهد با سقف قیمتی 991 هزار و 700 تومان، کیش-ساری با سقف قیمتی 990 هزار و 200 تومان، تهران-چابهار با سقف قیمتی 987 هزار و 800 تومان، شیراز- ارومیه با سقف قیمتی 985 هزار و 700 تومان، مشهد-عسلویه با سقف قیمتی 984 هزار و 900 تومان و کیش-زنجان با سقف قیمتی 984 هزار و 700 تومان. کف اعلام شده برای بلیت هواپیما هم بر اساس نرخ‌های اعلام شده، 173 هزار و 400 تومان است که اغلب در مسیرهای کوتاه پروازی اعمال شده است.