پرتابی که صنعت فضایی اروپا را شکل داد

به گزارش ایسنا و به نقل از فیز، اولین موشک فضایی آرین که 40 سال پیش از جنگل‌های گویان فرانسه به فضا پرتاب شد، این امکان را به اروپا داد تا بالاخره خود را به عنوان یک بازیگر مستقل در رقابت بین‌المللی فضایی مطرح کند.

موشک "آریان 1"(Ariane 1) پس از تجربه چندین تاخیر و مشکلات فنی، سرانجام ساعت 2:13 بعد از ظهر به وقت محلی در تاریخ 24 دسامبر سال 1979 سکوی پرتاب را ترک کرد.

این پرواز یک پرواز به اصطلاح تایید صلاحیت بود، به این معنی که هیچ ماهواره‌ای را برای تحویل به مدار به همراه نداشت.

خبرنگار ویژه خبرگزاری فرانسه(AFP) در آن زمان نوشت: در هنگام پرتاب و در حین بلند شدن موشک و جدا شدن قسمت‌های مختلف آن و همین‌طور که آریان در آسمان صاف گویان بالا می‌رفت، اشک‌های شوق از چشم تماشاگران سرازیر شده بود.

"ایو سیلارد" رئیس مرکز ملی تحقیقات فضایی فرانسه انجام این مأموریت را با موفقیت اعلام کرد و گفت: این یک موفقیت کامل بود و باعث خوشحالی غیرقابل توصیفی شد.

تیم‌های درگیر در این پروژه در مسیری طولانی قرار گرفته بودند، چرا که مثلا وقتی که تنها چند روز به پرتاب موفق نهایی مانده بود، این موشک در تاریخ 15 دسامبر پس از احتراق به دلیل مشکلی پیش‌بینی نشده در تنظیم پارامترها موفق به برخاستن نشد.

مهندسان می‌گفتند: ما به این موتورها اطمینان کامل داشتیم. این شکست به 150 نفر که در مرکز پرتاب کار می‌کنند، ضربه سنگینی وارد کرد.

فقط 9 روز وقت مانده بود تا مشکل برطرف شود. مهندسان باید شبانه روزی کار می‌کردند و حتی یک خوابگاه کوچک در مرکز پرتاب راه اندازی شده بود.

در نهایت "آریان 1" در شب کریسمس به فضا رفت.

"گای دوباو" فرمانده عملیات گفت: این یک معجزه بود.

"سیلارد" نیز گفت: اگر شکست می‌خوردیم، می‌توانست عواقب چشمگیری داشته باشد و حتی ممکن بود باعث شود پروژه به طور کلی رها شود. زیرا پرتابگر ماهواره اروپا که در دهه 1960 توسعه یافت، به دلیل عدم هماهنگی بین کشورهای همکاری کننده و نبود یک مدیرکلی پروژه، شکست خورده بود. این برنامه اروپا در سال 1973 کنار گذاشته شد، همان سالی که آژانس فضایی اروپا (ESA) راه‌اندازی شد.

بیش از 50 شرکت از 10 کشور مختلف اروپا تحت سرپرستی فرانسه برای ساختن یک پرتابگر جدید به نام "آریان" همکاری کردند. "آریان" نام یک شاهزاده خانم اساطیری یونانی است.

در نهایت موشک "آریان 1" برای نخستین بار موقعیت آمریکا را در پرتاب ماهواره به چالش کشید و اروپا رسماً وارد رقابت فضایی شد.

"ژان ایو لگال" رئیس کنونی مرکز ملی تحقیقات فضایی فرانسه می‌گوید: اگر این پرتاب 40 سال پیش اتفاق نیفتاده بود، ما صنعت فضایی اروپا را که امروز داریم، نداشتیم.

به طور کلی پروژه "آریان" موفقیت آمیز بوده است و با وجود برخی از موانع موجود مانند انفجار اولین موشک ""آریان 5" تاکنون پنج نسل از این موشک ساخته شده است.

از آن زمان تاکنون قابلیت حمل بار توسط این موشک 10 برابر شده است.

اما در سال‌های اخیر، "آریان" با رقابت بسیار شدیدتری روبرو شده است، به خصوص از جانب شرکت‌های فضایی خصوصی آمریکایی نظیر "اسپیس‌ایکس"(SpaceX) با قابلیت موشک‌های قابل استفاده مجدد که عرصه را بر آژانس فضایی اروپا تنگ کرده‌اند.

اکنون اروپا با "آریان 6"(Ariane 6) که قرار است در سال 2020 عملیاتی شود، در حال خودنمایی است.

این پرتابگر نسل جدید با وجود هزینه‌های تولید بسیار رقابتی، دارای موتورهای قابل اشتعال مجدد خواهد بود که می‌تواند چندین بار در ماموریت‌های مختلف مورد استفاده قرار بگیرد.

همچنین یک موتور قابل استفاده مجدد موسوم به "پرومتئوس(Prometheus) در خط تولید این آژانس قرار دارد.

آریان نام یک مجموعه از وسایل پرتاب یک‌بارمصرف موشک‌های فضایی غیرنظامی اروپایی است. نام آریان تلفظ فرانسوی شخصیت افسانه‌ای اروپایی، "آریادنه" است.

نهاد مسئول امور پرتاب موشک‌های فضایی آریان "آریان‌اسپیس"(Arianespace) نام دارد. این نهاد موشک‌های آریان را از مرکز فضایی گویان در کورو واقع در گویان فرانسه در قاره آمریکای جنوبی پرتاب می‌کند، زیرا نزدیکی آن مکان به خط استوا مزیت‌های زیادی برای پرتاب بهتر فراهم می‌کند.

پیشنهاد ساخت خانواده موشک‌های فضایی آریان نخستین بار توسط فرانسه در سال 1973 میلادی مطرح شد و پس از مذاکراتی بین فرانسه، بریتانیای کبیر و آلمان، پیشنهاد فرانسه پذیرفته شد و پروژه آغاز گشت.

خانواده موشک‌های فضایی آریان دارای 5 عضو است:

"آریان 1": اولین پرواز موفق در 24 دسامبر 1979 میلادی

"آریان 2": اولین پرواز موفق در 20 نوامبر 1987 میلادی (نخستین پرتاب موشک‌های سری آریان 2 در 30 ماه مه 1986 با شکست مواجه شد).

"آریان 3": اولین پرواز موفق در 4 اوت 1984 میلادی

"آریان 4": اولین پرواز موفق در 15 ژوئن 1988 میلادی

"آریان "5: اولین پرواز موفق در 30 اکتبر 1997 میلادی

روی هم رفته، خانواده موشک‌های فضایی "آریان 4" و "آریان 5" از قابل اطمینان‌ترین پرتابه‌های فضایی موجود در جهان هستند. تا ژانویه 2006 این موشک‌ها جمعاً 271 ماهواره را طی 169 پرتاب در مدار زمین قرار داده‌اند.

مدل بهبود داده شده "آریان 5" موسوم به "Ariane 5-ECA" توانایی حمل بیش از 9 تن بار به مدار زمین را دارا است.