با توجه به هدف‌گذاری تولید این فلز استراتژیک در برنامه‌های توسعه‌ای کشور، شرکت آلومینای ایران به‌عنوان تنها تولیدکننده ماده اصلی آلومینیوم یعنی آلومینا چه اقداماتی انجام داده است؟
«شرکت آلومینای ایران» تنها شرکت تولیدکننده آلومینا در کشور است. این مجموعه تولیدکننده جزو معدود شرکت‌ها در دنیا است که فرآیند فعالیت اقتصادی خود را از معدن تا تولید فلز آلومینیوم دنبال می‌کند. همچنین این شرکت معدن‌کاری بوکسیت را هم در شهرستان جاجرم و هم در 4 استان کشور انجام می‌دهد. پس از طی شدن فرآیند معدن‌کاری، بوکسیت استخراج شده در کارخانه‌ها به آلومینا تبدیل می‌شود و بخشی از این آلومینا هم در کارخانه آلومینیوم که از ابتدای سال 1398 در شرکت ما راه‌اندازی شد، به فلز آلومینیوم تبدیل می‌شود.
طبق ارزیابی‌ها سال گذشته شرکت آلومینا توانست 233 هزار تن آلومینا تولید کند که حدود 200 هزار تن آن برای تولید شمش آلومینیوم در کشور مورد بهره‌برداری قرار گرفت. 33 هزار تن مابقی هم یا به صورت محصول میانی هیدرات یا به صورت آلومینا در صنایع دیگر که عمده آنها شوینده‌ها بودند، مصرف شد. البته برخی صنایع مانند نسوزها هم از ظرفیت تولیدشده آلومینا در سال گذشته استفاده کردند.
از سوی دیگر سال گذشته توانستیم 10 هزار تن آلومینیوم تولید کنیم. امسال هم تولید 30هزارتن را در برنامه داریم تا نسبت به سال گذشته جهش قابل‌توجهی را در این بخش تجربه کنیم. در بخش معدن هم با وجود مشکلاتی که در معدن تاش به دلیل مسائل زیست‌محیطی به وجود آمده است، توانسته‌ایم اقدامات مهمی را انجام دهیم؛ اما با وجود محرومیت آلومینا از بهره‌برداری از معدن تاش، این شرکت موفق شده است. سال گذشته 233 هزار تن آلومینا تولید کند. طبق پیش‌بینی‌ها در سال 1398 قرار بود 245 هزار تن آلومینا تولید شود که میزان 233 هزار تن آن محقق شد و عمده‌ترین دلیل دست نیافتن به هدف‌گذاری تعیین‌شده، محدودیت‌های ایجاد شده در معدن تاش است. به همین دلیل سال گذشته زیرساخت‌هایی را در کارخانه‌ها ایجاد کردیم که این موضوع باعث شد آلومینای تولیدشده در این شرکت تا مقطع کنونی (دو ماه اول سال)، نسبت به سال گذشته 6 درصد افزایش را تجربه کند. امیدواریم با ایجاد زیرساخت‌ها بتوانیم رقم تولید خود را تا 245 هزار تن محصول افزایش دهیم؛ آن هم بدون داشتن معدن تاش. اما اگر امسال معدن تاش وارد مدار شود، بدون شک می‌توانیم رکورد تولید کارخانه آلومینا را در 20 سال گذشته جابه‌جا کنیم؛ چراکه می‌توانیم تا 255 هزار تن آلومینا را تولید کنیم. ضمن اینکه باید در نظر داشت که تولید آلومینا با روند تولید سایر صنایع دیگر تفاوت دارد و حتی برای هزار تن تولید محصول آلومینا باید زیرساخت‌های آن فراهم شود.
شرکت شما چه برنامه‌های توسعه‌ای را در سال 1399 دنبال می‌کند؟
در ماه‌های بعدی شرایط تولید آلومینا به دلیل طرح‌های بهینه‌سازی و توسعه‌ای که در مجموعه آلومینا در حال انجام است، نسبت به سال گذشته بهتر خواهد بود. شرکت آلومینا با پروژه‌ای به عنوان «واشر پنجم» که کار شست‌وشوی باطله‌های گل قرمز را انجام می‌دهد، فعالیت‌هایی را انجام داده که تاکنون پیشرفت 80 درصدی آن به دست آمده است. البته با توسعه‌ای که در این بخش حاصل شده است، می‌توانیم بوکسیتی را که کیفیت پایین‌تری دارد، در کارخانه قابل مصرف کنیم.
طی 5 سال اخیر 8 پروژه در این شرکت با هزینه ارزی 98 میلیون یورو و هزینه ریالی 335 میلیارد تومانی به بهره برداری رسیده است. برای امسال هم برنامه‌های متنوعی را دنبال می‌کنیم. اکنون پروژه‌هایی به ارزش 135 میلیارد تومان در حال اجرا است. در میان پروژه‌های در دست اقدام امسال، مهم‌ترین پروژه شرکت تولید هیدرات‌های ویژه است که تنها 4 کشور در دنیا این محصول را تولید می‌کنند. برای شروع این فعالیت، فاز آزمایشگاه و پایلوت انجام شده است و اکنون در فاز صنعتی هستیم که پیشرفت بیش از 30 درصدی در آن حاصل شده است. بنابراین امیدواریم بتوانیم این محصول ویژه را تا پایان سال برای کشور تولید و بومی‌سازی کنیم؛ زیرا سالانه بین 15 تا 20 هزار تن هیدرات‌های ویژه از سایر کشورها به ایران وارد می‌شوند که در لوله‌های پلی‌اتلین و در کابل‌های برق به عنوان کند‌سوزکننده کاربرد دارند و تولید این محصول برنامه جدی ما برای سال 1399 است.
برای بخش بوکسیت‌های کم‌عیار آیا هدف‌گذاری داشته‌اید؟
پروژه‌هایی در دست اجرا است تا بتوانیم روی بوکسیت‌های کم عیار فرآوری اولیه انجام دهیم و بعد از آن وارد سیستم عریض و طویل تولید آلومینا کنیم؛ البته پروژه‌های توسعه‌ای دیگری هم در بخش انحلال تعریف شده‌اند. در گل قرمز و باطله پروژه‌های توسعه‌ای داریم که تقریبا 85 درصد پیشرفت دارند. در نظر داریم اکثر این پروژه‌ها را نهایتا تا پایان نیمه اول سال 1400 به پایان برسانیم. همچنین برای راه‌اندازی یک پروژه بزرگ دیگر و تاسیس کارخانه جدید تولید آلومینا با دو برابر ظرفیت موجود هم در حال پیگیری هستیم. به دلیل اکتشافاتی که در بخش بوکسیت انجام شده است، حدود 70 میلیون تن بوکسیت کم عیار برای ذخیره داریم که در حال حاضر در فرآیند ما قابل استفاده نیست. در حال حاضر با چینی‌ها کار می‌کنیم تا روش و فرمول فرآوری این ماده را به دست آوریم. با توجه به نیازی که کشور به آلومینا دارد، با توجه به اینکه 20 درصد نیاز کشور را در داخل تامین می‌کنیم و 80 درصد واردات می‌شود، امیدوارم بتوانیم حداقل 40 درصد دیگر به ظرفیت تولید آلومینا اضافه کنیم تا بتوان 60 درصد آلومینای مورد نیاز کشور را تامین کرد. این پروژه بسیار بزرگ است و برآورد اولیه ما این است که حدود 500 تا 600 میلیون یورو سرمایه‌گذاری این ابرپروژه خواهد بود. در همین حال برای صادرات هم برنامه‌هایی تعریف کرده‌ایم؛ در بخش آلومینیوم صادرات انجام می‌دهیم اما در بخش آلومینا به دلیل اینکه کشور به این ماده نیاز دارد، صادرات ممنوع شده است. درحالی که شرکت آلومینای ایران در سال‌های گذشته همواره به کشورهای تاجیکستان و آذربایجان صادرات داشته است.
