دکتر محبوبه سادات حسینی؛ فوق تخصص غدد
بیماری خستگی آدرنال هنوز چندان شناخته شده نیست و بسیاری از پزشکان هنوز نتوانسته‌اند آن را بپذیرند. خستگی آدرنال با بیماری آدیسون فرق دارد. در بیماری آدیسون که یک بیماری نادر است، غدد آدرنال به طور کامل از کار می‌افتند، اما این وضعیت یک سندرم خفیف‌تر است که در آن غدد آدرنال کُندتر می‌شوند. خستگی آدرنال وضعیت نامتعادلی است که دارویی هم برای درمان آن تجویز نمی‌شود.
اما به هر حال تعداد اندکی از پزشکانی که روی خستگی آدرنال تحقیق می‌کنند، سعی دارند میزان آگاهی مردم نسبت به آن را افزایش دهند. مردم شاید از نظر علمی با این وضعیت آشنا نباشند، ولی بسیاری از آنها این علائم و در حقیقت ماهیت بیماری را می‌شناسند. حدود 80 درصد از افرادی که پژوهشگران و دانشمندان روی آنها تحقیق می‌کردند، به این بیماری دچار بودند و تقریباً هیچ‌یک از آنها فکر نمی‌کردند که اصلاً این بیماری را داشته باشند. چه خستگی آدرنال را به عنوان یک بیماری یا سندرم قبول داشته باشید و چه نداشته باشید، بیشتر دانشمندان معتقدند که شیوع آن در سطح جهانی مرتباً در حال افزایش است و در واقع علت آن اختلالات هورمونی در اثر فشارهای مزمن و شدید می‌باشد.
خستگی آدرنال چگونه اتفاق می‌افتد
غدد آدرنال مواد شیمیایی همچون کورتیزول، آدرنالین، تستوسترون، استروژن و آلدوسترون و DHEA ترشح می‌کنند که باعث می‌شوند:
به استرس‌ها پاسخ دهیم
میل جنسی را کنترل کنیم
سیستم ایمنی بدن را کنترل کنیم
وقتی که بدن با عامل محرک استرس کوتاه‌مدت برخورد می‌کند، آدرنال‌ها مواد شیمیایی تولید می‌کنند که باعث افزایش انرژی بدن و افزایش حافظه می‌شوند.
اما وقتی که استرس برای چند روز و چند هفته متوالی ادامه می‌یابد، مرتباً در بدن کورتیزول و آدرنالین ترشح می‌شود که نتیجه آن به قرار زیر است:
افزایش میزان قندخون
افزایش فشارخون
کاهش قدرت ایمنی بدن در برابر بیماری‌ها
اگر استرس همچنان ادامه داشته باشد، فاز دوم از خستگی آدرنال به وجود می‌آید و غدد آدرنال دچار فرسودگی و از پا افتادگی می‌شوند و نتیجه آن عبارت است از:
کاهش شدید میزان انرژی بدن
دردهای فیزیکی
آشفتگی‌های روحی
معمولاً افراد در چنین مواقعی سعی می‌کنند با خوردن انواع غذاهای شیرین، کربوهیدرات‌های تصفیه شده، کافئین مثل قهوه و نوشابه این وضعیت را جبران کنند و در نتیجه واکنش پانکراس نسبت به بالا رفتن ناگهانی قندخون، میزان انسولین افزایش می‌یابد و غدد آدرنال کورتیزول بیشتری آزاد می‌کنند، اما اگر آدرنال فرسوده و از کار افتاده شود، قندخون و انرژی بدن در سطح پایین می‌ماند. کافئین تأثیر خوبی را که به دنبالش هستید، ندارد و حتی می‌تواند در عملکرد صحیح آدرنال نیز اختلال ایجاد کند. اگر خستگی آدرنال در فرد تشخیص داده نشود و مورد درمان قرار نگیرد، علاوه بر اختلال در تولید انرژی فیزیکی، برخی خطرات دیگر نیز ممکن است ایجاد کند؛ مثل:
اختلال خود ایمنی و اختلال سیستم دفاعی سرکوب شده
مشکلات گوارشی
نوسانات شدید قندخون
مشکلات تیروئید
عدم تعادل هورمونی
افسردگی روحی - روانی و کاهش توانایی‌های مغز
برای اطلاع از ارتباط بین استرس شدید و خستگی آدرنال، بهتر است در مورد دو غده آدرنال بیشتر بدانید.
هر یک از این غدد به اندازه یک دانه انگور هستند و بالای کلیه‌ها قرار دارند. وظیفه اصلی آنها ترشح مقدار کمی از مواد شیمیایی مثل کورتیزون، آدرنالین، تستوسترون، استروژن، آندرسترون DHEA است. استرس‌ها از مقدار کم گرفته تا مقدار زیاد، روی فعالیت و عملکرد این غدد و در نتیجه ترشح هورمون‌ها اثر می‌کنند و عوارضی را پشت سر هم همانطور که گفته شد، در پی دارند.بدترین کار در این شرایط استفاده از کافئین و قند فراوان است و اغلب مردم هم این‌کار را انجام می‌دهند؛ زیرا فقط از این طریق می‌توانند بیشتر سرپا بمانند و به انجام کارهای‌شان ادامه دهند.
به دست آوردن تعادل دوباره
تعدادکمی از پزشکان می‌توانند این وضعیت را تشخیص دهند. با یک آزمایش استاندارد کورتیزول می‌توان به این مسأله پی برد. در درمان خستگی آدرنال، مصرف مکمل‌ها توصیه می‌شود تا عدم تعادل هورمون نیز جبران شود. این عارضه اغلب قابل درمان است. در کنار درمان باید تغذیه خوب داشت و کاملاً مراقب سلامت خود نیز بود. مدیتیشن و یوگا نیز در این‌گونه مواقع تأثیر زیادی دارد. بیشتر استراحت نمایید و سعی کنید از استرس دور بمانید.
