دکتر محمدجعفر فره‌وش؛ فوق تخصص گوارش و کبد
کبد عضو بسیار مهم و حیاتی در بدن می‌باشد. ساختن بسیاری از پروتئین‌ها، فاکتورهای انعقادی، دفع مواد سمی مانند آمونیاک و بیلی‌روبین که مسئول تجزیه پروتئین‌ها و گلبول‌های قرمز ، تجزیه و دفع بسیاری از هورمون‌ها و ذخیره‌سازی گلیکوژن و انرژی و مواد دیگر از اعمال مهم کبد می‌باشد. در صورت برداشتن کبد از بدن یا تخریب کامل آن فرد در طی 24 ساعت از بین می‌رود.
سیروز بیماری مشهور کبد می‌باشد که در اثر بسیاری از بیماری‌های مزمن کبد ایجاد می‌شود. بافت سالم و نرم کبدی با نسج فیبروز و کلاژن سفت شده و ندول‌های ناشی از بازسازی سلول‌های باقیمانده به صورت دایره آناتومی،ساختار کبد را تغییر داده و کبد به عضو سخت و با سطح ناصاف در می‌آید. علل عمده آن در انسان الکلیسم، هپاتیت‌های B ، C و کبد چرب (ناشی از افزایش وزن و دیابت) می‌باشد.
درمان‌های داروئی
درمان‌های دارویی در هپاتیت B و C در کنترل و عدم جلوگیری از پیشرفت بیماری مؤثر می‌باشد. در نهایت در صورت عدم کنترل علائم برخی از بیماران به پیوند کبد پیدا می‌کنند، که امروزه در دو مرکز یکی در تهران و شیراز به خوبی انجام می‌شود. پیوند کبد از بیماران مرگ مغزی و یا از خویشاوندان نزدیک آنان (که روش دشوارتری می‌باشد) انجام می‌شود.
امروزه با پیوند کبد بیماران قادر به ادامه حیات و فعالیت می‌باشند. با توجه به اضافه وزن و زندگی ماشینی کبد چرب غیرالکلی در سال‌های آینده به صورت لیست سیروز کبدی خواهد رسید، که عوارض متعدد و هزینه‌های بسیاری را به جوامع بشری تحمیل خواهد کرد، از این‌رو برنامه‌های جدی برای کاهش وزن و کنترل چاقی در اولویت‌های بهداشتی بسیاری از کشورها قرار می‌گیرد.
اختلالات عملکرد کبد
در اثر اختلال عملکرد سلول‌های کبد، فرد دچار بی‌اشتهایی، لاغری، ضعف و کاهش وزن، آتروفی عضلات، اختلالات هورمونی در مردان به صورت بزرگی سینه‌ها و در زنان با اختلالات سیکل قاعدگی، کاهش باروری و ریزش مو ایجاد می‌شود. تجمع مایع اضافه در بدن در حفره شکم بنام آسیت موجب برآمدگی شکم بیماران می‌شود. تورم پا و اختلالات انعقادی به صورت کبودی ساق پا و در محل تزریق دیده می‌شود.
آنسفالوپاتی یا اختلالات عصبی و هوشیاری به صورت اختلال ریتم خواب و اختلالات شخصیتی و خلق و خو و در نهایت خواب آلودگی و کُما در اثر افزایش آمونیاک بدن که در حالت عادی در کبد به اوره تبدیل می‌شود در مغز بیماران موجب این حالت می‌شود، که درمان آن کاهش مصرف پروتئین و درمان علت‌های دیگر آن مانند خونریزی و مصرف دارو می‌باشد.
خونریزی‌های گوارشی که بیشتر در اثر خونریزی از واریس مری می‌باشد. از علل مرگ و میر مهم در این بیماران می‌باشد که درمان آن درمان‌های دارویی و گذاشتن باندهای لاستیکی بر روی واریس‌ها از طریق آندوسکوپ می‌باشند. در این بیماران علاوه بر تغذیه مناسب و استراحت کاهش مصرف نمک و مایعات به کاهش تورم و آسیت شکم کمک می‌کند.
